انزوای آوینی پس از رحلت حضرت امام(ره)

به گزارش مشرق، شهید آوینی در آثار خود امام خمینی را نه تنها به عنوان یک رهبر سیاسی، بلکه به مثابه تجلی "دست خدا بر زمین"، منجی حیات باطنی انسان و پایه‌گذار تمدنی نوین توصیف می‌کند.
این تجلی را می‌توان در ابعاد زیر تحلیل کرد:
۱.
تحول وجودی و پیوند عرفانی
اتصال تقدسی: آوینی در نامه‌ای به برادرش (۱۳۵۸) تصریح می‌کند: «ما به امام خمینی پیوستیم...
او دست خداست بر زمین؛ هنگامی که دست محبتش را بر سر شیفتگانش بالا می‌آورد، سایه‌اش زمین و آسمان را می‌پوشاند»
این توصیف، امام را در جایگاه تمثیل انبیا (قهر موسی، لطف عیسی، آرامش محمد (ص)) قرار می‌دهد و نشان‌دهنده‌ی اتحاد وجودی آوینی با ایشان است.
تصرف روحانی: به گفته شهریار زرشناس، آوینی بارها تأکید می‌کرد: «امام خمینی در من تصرف کرد»
این تغییر تنها سیاسی نبود، بلکه تحول معرفتی و اعتقادی از یک روشنفکر آتئیست به مردی عارف‌مسلک بود که با "انقلاب انفسی" امام شکل گرفت.
۲.
تدوین منظومه‌ی فکری امام در حوزه‌ی جنگ و جهاد
آوینی به عنوان یکی از اعضای مهم گروه جنگ و جهاد تلویزیون با محوریت سه اصل:
۱.
جمع‌آوری بیانات امام بدون پیش‌داوری
۲.
تبیین مبانی مبارزاتی و دفاعی
۳.
مطابقت مفهومی جنگ با فرایض دینی
آثاری بنیادین خلق کرد.
۳.
تفسیر هنر به مثابه تجلی گاه عرفان امام
هنر عدالت‌خواهانه: آوینی تحت تأثیر تعریف امام از هنر به عنوان: «ترسیمِ روشن عدالت و شرافت و انصاف، و تجسیم تلخکامی گرسنگانِ مغضوبِ قدرت و پول» یاد می‌کرد.
آوینی پروژه‌ی مستند "روایت فتح" را خلق کرد.
این اثر نه گزارش جنگ، بلکه زیست‌نامه‌ی عرفانی رزمندگان بود.
عبور از متافیزیک غرب: در کتاب‌های متأخر مانند "فردایی دیگر" و "رستاخیز جان"، آوینی با الهام از امام، تفکر شاعرانه را جایگزین فلسفه‌ی غربی کرد.
او معتقد بود: «فقط با تفکر شاعرانه می‌توان از نیهیلیسم مدرن رهایی یافت»
۴.
امام به مثابه راه‌گشای حیات باطنی
احیای سنت اصیل: در آخرین یادداشت ناتمامش (پنج روز پیش از شهادت) بر "مفهوم سنت در اسلام" تمرکز کرد و پرسید: «آیا انسان بدون اتکا به امر متعالی می‌تواند به سعادت برسد؟» پاسخ او با الهام از امام، اتصال به حقیقت قدسی بود.
کتاب "امام و حیات باطنی انسان": این اثر شامل مقالاتی درباره‌ی بُعد عرفانی امام و سروده‌هایی مانند "روح نمازمان قبض شد" در سوگ ایشان است که فاجعه‌ی فقدان امام را ترسیم می‌کند.
۵.
امام به عنوان تکیه‌گاه در انزوای پساجنگ
پس از رحلت امام و تحولات جهاد سازندگی، آوینی دچار انزوای عمیق شد.
محمدعلی فارسی (مستندساز) روایت می‌کند: «مرتضی رفیق نداشت...
همه می‌گفتند: این زمان جنگ یک کاری کرده، حالا هم فکر می‌کند می‌شود؟
حتی مسخره‌اش می‌کردند» در این دوره، تنها پناهگاه فکری او اندیشه‌های امام درباره‌ی استقامت و عدالت بود.
*امام به مثابه خورشید هدایت‌گر
برای آوینی، امام «خورشید»ی بود که حجاب‌های روشنفکری غربی را درنوردید و فرهنگ نوینی آفرید که: «دنیای تاریک را سراسر دربر خواهد گرفت»
این رابطه، الگویی است از پیوند عرفان، هنر و جهاد که در آثار آوینی تجسم یافت.
به تعبیر علیرضا زادبر: «آوینی محصول تفکر و اندیشه حضرت امام است.»