آیا ترکیه در جنگ اوکراین و روسیه بیطرف است؟
رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده است که مهمترین هدف او، کشاندن پای رؤسای جمهور آمریکا، روسیه و اوکراین به استانبول است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا، عکس و تیتر صفحه نخست را به گفتگوهای استانبول اختصاص دادند.
این روزنامه‌ها با چاپ عکس‌هایی از ابراهیم کالن رییس سرویس اطلاعاتی میت و هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه، آنان را به‌عنوان دو معمار اصلی مذاکره بین روسیه و اوکراین معرفی کردند، این در حالی است که روزنامه‌های منتقد اردوغان، نگرش دیگری به این ماجرا دارند.
روزنامه آکشام از جراید نزدیک به حزب عدالت و توسعه اعلام کرده است که آزادی اسرای بیمار و زیر 25 سال و بازگرداندن متقابل اجساد 6 هزار نظامی کشته‌شده، از نتایج اولیه میانجیگری ترکیه بین روسیه و اوکراین است، اما روزنامه قرار اعلام کرده است که اصلی‌ترین دلیل موافقت روسیه با گفتگو در استانبول، به‌خاطر عملیات اخیر اوکراین است و این تصمیم مسکو، ارتباطی با نقش‌آفرینی و کنشگری ترکیه ندارد.
روزنامه‌های صباح دایلی، حرّیت و ملّیت به‌نقل از رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده‌اند که مهمترین هدف او، کشاندن پای رؤسای جمهور آمریکا، روسیه و اوکراین به استانبول است.
سخنان اردوغان درباره گفتگوهای اخیر مقامات مسکو ـ کی‌یف، بیش از آن که ارتباطی با جنگ اوکراین داشته باشد، مبتنی بر نحوه کنشگری ترکیه است و او بارها تأکید کرده است که می‌خواهد استانبول را به مهمترین کانون تحولات دیپلماتیک جهان تبدیل کند.
جراید، رسانه‌ها و اندیشکده‌های آمریکایی و اروپایی نیز به گفتگوهای استانبول اشاره کرده‌اند و رویترز در این میان، نقش ترکیه در درگیری روسیه و اوکراین را به منافع استراتژیک و موقعیت ژئوپولیتیکی ترکیه ربط داده است.
روزنامه نیویورک تایمز نیز به این اشاره کرده است که ترکیه با فروش پهپادهای بیرقدار TB2، از اوکراین حمایت نظامی کرده است اما همزمان روابط اقتصادی قابل‌توجهی با روسیه، به‌ویژه در بخش‌های انرژی و تجارت، دارد و می‌خواهد این منافع را حفظ کند.
در گزارش روزنامه ینی برلیک چاپ آنکارا نیز به این اشاره شده است که موضع ترکیه در مورد کریمه، بخشی از یک اختلاف نظر جدی را نشان می‌دهد، چرا که آنکارا الحاق شبه‌جزیره به روسیه را به‌رسمیت نمی‌شناسد و همواره از تمامیت ارضی اوکراین حمایت کرده است.
با وجود این تناقضات، ترکیه به‌طور فعال نقش میانجیگرانه را در این درگیری دنبال کرده است.
این کشور میزبان چندین دور مذاکرات صلح بین روسیه و اوکراین بوده است، از جمله مذاکرات اخیر در استانبول که منجر به توافقاتی در مورد اقدامات بشردوستانه، مانند تبادل زندانیان و بازگشت سربازان کشته‌شده، شد.
آیا ترکیه بیطرف است؟
یکی از نکات مهم در مورد موقعیت ترکیه در مقام یک میانجی، توجه به این واقعیت عینی است که از میان صفات مهم یک «میانجی»، ترکیه از صفت بیطرفی، برخوردار نیست.
بیطرفی ترکیه به‌عنوان میانجی به‌دلیل حمایت نظامی از اوکراین و همچنین عضویت ترکیه در ناتو، باعث شده است آنکارا با منافع غرب همسو شود، این جانبداری آشکار، ممکن است اثربخشی ترکیه را در تسهیل یک توافق جامع صلح محدود کند.
اوکراین و روسیه پس از دور دوم مذاکرات صلح در استانبول در روز دوشنبه که مسکو خواسته‌هایی سختگیرانه را برای پایان دادن به تهاجم سه‌ساله خود مطرح کرد، همچنان در مورد شرایط آتش‌بس پایدار اختلاف نظر زیادی دارند.
پس از مذاکرات در کاخ چراغان در تنگه بسفر، هیئت‌های کی‌یف و مسکو در برخی مسائل فنی به نتایج جدیدی رسیدند اما در مورد مشکلات و اختلافات بنیادین، هنوز هم به توافق دست نیافته‌اند.
این مذاکرات که کمی بیش از یک ساعت طول کشید، دومین دور مذاکراتی بود که با میانجیگری ترکیه و ایالات متحده پس از ازسرگیری روند صلح در ماه گذشته برای اولین بار از اوایل درگیری، برگزار شد.
علاقه وافر اردوغان به میزبانی
نگاهی به اظهارات رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، نشان‌دهنده این واقعیت است که او در این حوزه نیز به‌دنبال تبلیغات گسترده رسانه‌ای است و می‌خواهد از این موضوع، به‌نفع حزب و دولت خود استفاده کند، آن هم در شرایطی که هنوز خبری از یک توافق روشن نیست.
اردوغان، نتایج مذاکرات فنی استانبول را «عالی» خواند و افزود که برای برگزاری اجلاسی با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اقدام خواهد کرد.
با این حال، زلنسکی گفت که حتی اگر این چهار رهبر با هم ملاقات کنند، این دیدار منجر به آتش‌بس طولانی نخواهد شد زیرا پوتین آماده پایان دادن به جنگ نیست.
با آن که اردوغان با لحنی امیدوارانه صحبت کرده است، رئیس جمهور اوکراین بر این باور است که خواسته‌های پوتین، حاوی اولتیماتوم است و دربرگیرنده پیشنهادهای جدی نیست.
خواسته‌های کرملین شامل واگذاری کنترل چهار منطقه دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا به روسیه است، مسکو همچنین خواستار پایان دادن به تأمین سلاح و اشتراک‌گذاری اطلاعات غربی با اوکراین، محدود کردن ارتش اوکراین و تعهد به بیطرفی کی‌یف است.
طبق شرایط روسیه، اوکراین همچنین سال‌ها تلاش برای خارج کردن این کشور از مدار مسکو، از جمله عفو چهره‌های طرفدار روسیه در اوکراین و افزایش حقوق روس‌زبانان را متوقف خواهد کرد.
مسکو همچنین خواستار به‌رسمیت شناختن بین‌المللی فتوحات خود و پایان دادن به تحریم‌های غرب است.
روسیه در عین حال، دو پیشنهاد اصلی اوکراین یعنی آتش‌بس و مشارکت بیشتر آمریکا در گفتگوها را رد کرده است.
ترکیه به‌دنبال جلب رضایت آمریکا
نگاهی به روزنامه‌های چاپ آنکارا نشان می‌دهد که سخنان باراک، سفیر جدید آمریکا در ترکیه، توجه مقامات حزب عدالت و توسعه و دولت اردوغان را به‌سوی خود جلب کرده است.
روزنامه‌های نزدیک به حزب حاکم، سخنان باراک درباره نقش‌آفرینی ترکیه در مذاکرات روسیه ـ اوکراین را مهم ارزیابی کردند،
با این حال، دولت اردوغان فقط به این میزان از تعریف و تحسین راضی نیست و بزرگترین خواسته اردوغان این است که در استانبول، میزبان ترامپ و پوتین باشد و از این رهگذر، برخی مشکلات قدیمی خود را با آنها حل کند، چرا که مدت‌هاست پوتین برنامه معوق سفر به ترکیه را از یاد برده است و آمریکا نیز درباره فروش جنگنده‌های اف16 به آنکارا و بازگرداندن نام ترکیه به لیست خریداران جنگنده اف35 پاسخ واضحی نداده است.
در همین حال، اردوغان انتظار داشت که در جریان سفر ترامپ به منطقه، او به آنکارا نیز سفر کند، ولی این خواسته اردوغان مؤدبانه رد شد و روزنامه‌های مخالف رئیس جمهور ترکیه در آنکارا از جمله سوزجو و جمهوریت، با زبانی کنایی اعلام کردند که اردوغان مداوماً به‌دنبال دوستی با ترامپ است، اما او علاقه چندانی به توسعه روابط ندارد.
در عین حال، واشنگتن با درک روشنی از روان‌شناسی سیاسی مقامات ترکیه، در انتشار بیانیه و اتخاذ مواضع، رفتار هوشمندانه‌ای به نمایش می‌گذارد، جدیداً، کاخ سفید اعلام کرده است که دونالد ترامپ، برای دیدار با پوتین و زلنسکی در ترکیه مانع خاصی نمی‌بیند.
کارولین لیویت سخنگوی کاخ سفید، در ارزیابی مذاکرات روسیه و اوکراین در استانبول اعلام کرده است که ترامپ از این اقدام استقبال می‌کند اما در هر حال، خود اوست که در مورد سفر به ترکیه تصمیم نهایی را خواهد گرفت.
در پایان باید گفت: به‌قول اسماعیل کاپان تحلیلگر سیاسی ترکیه، بنا به گفته‌های خود زلنسکی، سرویس امنیتی اوکراین (SBU) با استفاده از پهپادهای ترکیه، به پایگاه‌های نظامی بسیار مهم روسیه در عمق چهار هزار و دویست کیلومتری حمله کرد، پایگاه اصلی ناوگان دریای شمال روسیه در سورومورسک در منطقه مورمانسک در حمله‌ای که با مجموع صد و هفده پهپاد بارگیری‌شده به‌روی چهار کامیون و وارد خاک روسیه انجام شد، مورد اصابت قرار گرفت.
حمله‌ای با این وسعت آن هم یک روز قبل از گفتگوهای استانبول و به‌کمک صدها پهپاد ساخت ترکیه، پیام سیاسی مهمی دارد و در نتیجه مقامات آنکارا نیز در زمان حاضر، باید از یک سو امیدوار به پیشرفت مذاکرات باشند و از دیگر سو، به این فکر کنند که آیا پوتین در آینده، این کمک راهبردی آنکارا به کی‌یف را از یاد خواهد برد یا ما‌به‌ازای خاصی برای آن در نظر خواهد گرفت.
انتهای پیام/+
