اختلاف بین جناح حقانی و قندهار؛ از جنگ روانی تا واقعیت

به گزارش مشرق،کانال تلگرامی بررسی تحولات افغانستان مطلبی با عنوان اختلاف بین جناح حقانی و قندهار؛ از جنگ روانی تا واقعیت منتشر کرد:
بر اساس گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌ها، سراج الدین حقانی وزیر کشور حکومت طالبان در سخنانی نادر در مراسم اختتامیۀ «سمینار اصلاحات و ظرفیت‌سازی»، با تمجید از کارنامۀ رهبری ملا هبت ‌الله آخوندزاده رهبر طالبان، گفته است:«جایگاه نظام اسلامی بالاتر از منافع، خواسته‌ها و مواضع شخصی اعضای امارت اسلامی است.»
وی گفته است که ملا هبت الله آخوندزاده در راستای رهبری افغانستان بالاتر از ظرفیت انسانی خود کار می‌کند و شب و روز به صورت خستگی ناپذیر برای تقویت نظام اسلامی، اجرای اصلاحات، گسترش خدمات و تضمین قوانین اصولی تلاش می‌کند.
سراج الدین حقانی تصریح کرده است که اظهارات ملا هبت الله آخوندزاده برای وی منبع آموزش و راهنمایی است.
وزیر کشور حکومت طالبان در بخشی از سخنانش تصریح کرده است گاهی در درک مسئولیت و قضاوت دچار اشتباه می‌شوم اما زمانی که وقتی با این بزرگان روبرو می‌شوم و زمانی را با آنان سپری می‌کنم، آن گاه معنا و بار اصلی مسئولیت را درست درک می‌کنم.
این گونه تمجید از رهبر طالبان توسط کسی بیان شده است که در ماه‌های اخیر، رسانه‌های مخالف طالبان گزارش‌های متعددی را مبنی بر اختلاف عمیق بین سراج‌ الدین حقانی و ملا هبت ‌الله آخوندزاده رهبر معنوی طالبان منتشر کردند.
ترویج روایت اختلاف عمیق بین این دو مقام برجسته حکومت طالبان به قدری گسترش یافت که حتی احتمال کودتا از سوی سراج الدین حقانی مطرح شد.
رسانه‌ها و چهره‌های مخالف حکومت طالبان چندین ماه بر موضوع اختلاف بین حقانی و جناح قندهار تمرکز داشتند و مبتنی بر این روایت، انواع شایعات از جمله ترور ملا برادر در قندهار، حکومت نظامی در کابل و دست داشتن رهبر طالبان در ترور خلیل الرحمن حقانی ساخته و پرداخته شد.
ماهیت‌شناسی اختلاف بین سراج الدین حقانی و رهبر طالبان
باتوجه به گزارش‌های رسانه‌ها مبنی بر اختلاف عمیق بین رهبران طالبان و رویارویی احتمالی طالبان مشرقی و قندهاری و از سوی دیگر، سخنان اخیر سراج الدین حقانی در تمجید از کارنامۀ رهبری ملا هبت الله آخوندزاده و ابراز تبعیت از وی، اختلاف بین سراج الدین حقانی و رهبر طالبان، یک عملیات روانی برساخته رسانه‌های مخالف است یا این که بین این دو جناح اختلافاتی مبنایی وجود دارد؟
اختلاف در نظر و اتحاد در حفظ نظام
مستندات و گزارش‌ها بیانگر آن هستند که بین سراج الدین حقانی و جناح ملا هبت الله مستقر در قندهار، در مورد برخی مسائل حکومتداری اختلاف نظرهایی وجود دارد و این موضوع را نمی‌توان کتمان کرد.
رسانه‌های رسمی حکومت طالبان و اظهار نظرهای رسمی آنان نیز بر سطحی از اختلافات بین این دو مقام صحه می‌گذارد.
مقایسه اظهارات سراج ‌الدین حقانی در مورد ممنوعیت آموزش دختران، ممنوعیت تصویربرداری رسانه‌ها و همچنین سیاست خارجی با سیاست تدوین و اعمال شده به دستور ملا هبت الله آخوندزاده ثابت می‌کند که بین آنان اختلاف نظرهایی وجود دارد.
این اختلاف محدود به سراج الدین حقانی نیست و برخی دیگر از رهبران طالبان هم موافق برخی سیاست‌های حکومت نیستند.
طیف منتقد عمدتا در کابل مستقر هستند و کسانی هستند که اجرای سیاست داخلی و خارجی را به دست دارند.
مروری بر تحولات چهار سال حکومتداری طالبان نشان می‌دهد که رویکرد سراج الدین حقانی و دیگر مقامات مستقر در کابل که منتقد وضع موجود هستند، هیچ‌گاه از حد اظهار نظر نقدگونه، فراتر نرفته است.
برخلاف عملیات روانی رسانه‌ها که عمق اختلافات را چنان بیان کردند که حتی احتمال کودتای درونی توسط جناح حقانی علیه رهبری طالبان را مطرح کردند.
این سئوال مطرح است که چه اولویتی باعث بازدارندگی طیف منتقد از جمله سراج الدین حقانی از رویارویی با رهبری طالبان شده است؟
به طور کلی، حفظ نظام و اصل حاکمیت طالبان در افغانستان، یگانه اولویت و مصلحت علیا برای رهبران طالبان است که تاکنون به عنوان یک اصل بازدارنده در برابر اختلاف عقیده و مصالح جناحی در ساختار نظام طالبان عمل کرده است.
بررسی رفتارها و باورهای کلامی طالبان نشان می‌دهند که آنان حفظ و بقای نظام را نسبت به هر فرعی، اصل و مرجح می‌دانند.
بر این اساس، طبق باورهای ایدئولوژیک طالبان، در تزاحم بین حفظ نظام و ارزش‌های فرعی و مورد مصالحه، بقای نظام در تقدم و اولویت اول قرار دارد.
این مورد در سخنان اخیر سراج ‌الدین حقانی تصریح شده است.
جایی که وی گفته است «جایگاه نظام اسلامی بالاتر از منافع، خواسته‌ها و مواضع شخصی اعضای امارت اسلامی است».‌
علاوه بر این، منافع مشترک سیاسی نیز روابط جناح‌های درون طالبان را منسجم و حفظ می‌کند.
اختلافات درون گروهی حکومت مجاهدین در دهه هفتاد و شکست آن حکومت توسط طالبان، به احتمال زیاد الگویی فرا روی کارگزاران حکومت طالبان است و آنان را از دامن زدن به اختلافات باز می‌دارد.
اختلاف حقانی
طبق باور ایدئولوژیک طالبان، در تزاحم بین حفظ نظام و ارزش‌های فرعی، بقای نظام اولویت دارد.
در اختلاف حقانی و رهبر طالبان، دیدگاه حقانی این است که حفظ نظام بالاتر از دیگر خواسته‌ها است.‌
روایت‌سازی و جنگ رسانه‌ای مخالفان طالبان
شیوۀ پردازش و رویکرد برجسته‌سازی اختلافات بین جناح حقانی و جناح قندهار توسط رسانه‌های مخالف طالبان نشان می‌دهد که روایت‌سازی حول محور اختلاف بین این دو جناح حقانی و قندهار، در قالب یک سیاست پیگیری می‌شود.
مخالفان طالبان چه در ظرفیت فردی و چه از طریق رسانه‌ها طی چند سال اخیر تلاش بی‌وقفه‌ای کرده‌اند که در بستر اختلافات موجود، روایت خاص خود را مبنی بر عمق اختلافات بین رهبران طالبان و احتمال فروپاشی حکومت طالبان از درون به مردم افغانستان و دیگران غالب سازند.
عدم زنده بودن ملا هبت الله آخوندزاده، وابستگی طالبان به پاکستان، ارتباط بین طالبان و داعش خراسان، اختلاف شدید بین رهبران طالبان، میزبانی و آموزش گروه‌های افراطی منطقه توسط حکومت طالبان و انزوای حکومت طالبان در سطح بین‌المللی شش روایتی بودند که از سال 1401، مخالفان و رسانه‌های مخالف حکومت طالبان آن را ایجاد و ترویج کردند.
مرور زمان باطل بودن این روایت‌ها را به اثبات رساند.
گذشت زمان و عملکرد حکومت طالبان، باطل بودن این روایت‌ها را اثبات کرده و به همین دلیل، برخی از این محورهای عملیات روانی از دستور کار مخالفان خارج شده‌ است.
لازم به ذکر است که سیاست رسانه‌ای حکومت طالبان و اعمال محدودیت بر فعالیت‌های رسانه‌های آزاد در افغانستان، مانع گردش اطلاعات درست در افغانستان شده است و زمینه را برای فعالیت جنگ روانی و عملیات رسانه‌ای مخالفان فراهم ساخته است.
تا زمانی که رسانه‌های داخلی با محدودیت روبرو باشند، حتی برای مدت کوتاهی جنگ روانی و گمراه کنندۀ رسانه‌ای افکار عمومی و حتی نخبگانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
انحراف در سطح تحلیل‌های کارشناسان
مروری بر چهار سال گذشته تحولات افغانستان و ابطال برخی از روایت‌های مخالفان حکومت طالبان نشان می‌دهد که برخی کارشناسان در شناخت و تحلیل تحولات افغانستان از جمله ماهیت و حکومتداری طالبان تحت تاثیر عملیات روانی رسانه‌ها قرار داشته‌اند.
شناخت درست رهبران و حکومت طالبان نیازمند آن است که نگاهی بدون فیلتر به افغانستان و حکومت طالبان داشت و از عینکی که سوگیری دارد به این موضوعات نگاه نکرد.
در غیر این صورت، تحلیل و برداشت از تحولات افغانستان با خطا همراه خواهد بود.
نگاهی به اظهارات برخی کارشناسان درباره روابط بین رهبران طالبان به وضوح نشان می‌دهد که چارچوب ذهنی آنان تحت تأثیر عملیات روانی رسانه‌ها شکل گرفته است و بر اساس همین چارچوب شکل گرفته، اختلاف بین جناح حقانی و جناح رهبر طالبان را فراتر از واقعیت پذیرفته‌اند.
اختلاف بین رهبران طالبان از جمله سراج‌ الدین حقانی و ملا هبت الله آخوندزاده رهبر طالبان قابل انکار نیست و حتی برخی اعضای ارشد حکومت وجود این اختلاف را در لفافه بیان می‌کنند.
باور به عمیق بودن این اختلاف تا حدی که منجر به بروز کودتا یا حذف فیزیکی شود، ناشی از تاثیرپذیری از عملیات روانی مخالفان طالبان است.
باید درک کرد که حفظ نظام اولویت اصلی برای تمامی رهبران طالبان است.
روایت‌سازی رسانه‌های مخالف طالبان در محورهای مخالف از جمله اختلاف بین سراج الدین حقانی و رهبر طالبان سبب شکل‌گیری تصویری از حکومت طالبان در اذهان شده است که با واقعیت‌ فاصله دارد.
نیاز است تا حکومت طالبان بر اساس آنچه که هست، شناخته شود و این ممکن نیست مگر آن که عملیات روانی رسانه‌ها را درک کرد و خود را از آن رهانید.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.