کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» رونمایی شد؛ طرح چند نکته مهم

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از امور رسانه ای پروژه، کتاب پژوهشی تالیفی «دین و موسیقی در ایران معاصر» با پژوهش و نویسندگی حسین سَروی نهم خرداد با حضور بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ، داریوش پیرنیاکان رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی، محمدحسین اسماعیلی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و آموزش های هنری، حمیدرضا عاطفی عضو هیئت مدیره خانه موسیقی و جمعی دیگر از هنرمندان و پژوهشگران عرصه موسیقی در تالار جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران رونمایی شد.
حسین سروی مولف کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» در ابتدای این مراسم ضمن قدردانی از ناشر و همه افرادی که در تالیف و انتشار این کتاب همکاری داشته اند، بیان کرد: کتابِ دین و موسیقی در ایران معاصر، حاصلِ بیش از سه سال تلاش پیوسته برای پرداختن به یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال زِنده‌ترین روابطِ فرهنگی در جامعه ما، یعنی نسبتِ میان دین و موسیقی است.
ما در جریانِ این پژوهش، از رویکردی چندجانبه بهره گرفته ایم که از آن جمله می توان به تحلیلِ فتاوا و متون فقهی، بررسی آرشیوهایِ مطبوعاتی، تحلیلِ آماری داده‌ها و گفتگوهای میدانی با طیفی گسترده از افراد، از جمله مدیرانِ ارشد حوزه موسیقی، فعالان نشر آثار موسیقایی و موسیقیدانانی در نقش‌های گوناگون آهنگساز، نوازنده، خواننده و پژوهشگر اشاره کرد.
شرایطی که تلاش شد تا تجربه‌های متنوّع و گاه متضاد، کنار هم، مطرح و شنیده شوند.
وی تاکید کرد: دوستانی که با پژوهشِ میدانی آشنا هستند، می‌دانند که سختی‌های کار فقط در انجام مصاحبه‌ها نیست بلکه دسترسی به منابع دست‌ اول، ورود به آرشیوها و یافتنِ داده‌های معتبر، به خودی خود، فرایندی طولانی و پرچالش بود که البته در این مسیر، برخی مدیران رسانه‌ها، واقعا همراهی بزرگوارانه ای با ما داشتند.
در عین حال هرچند یافته هایِ این پژوهش، مبین و بیانگر استقلال روز افرون نهادِ هنر از نهاد دین، به‌ ویژه در امر موسیقی است اما نکته ظریف و بسیار قابلِ تأمل این است که این ۲، نه صرفاً ۲ گستره جداگانه، که ۲ قلمروی معنابخش‌ هستند اما گفتگوی میان این ۲، تنها زمانی مؤثر خواهد بود که بر پایه فهم و احترام متقابل شکل گرفته باشد.
چرا که امروز با توجه به توسعه روزافزونِ رَسانه های اجتماعی، هوش مصنوعی و فن آوری های نوین در تمامی عرصه ها، انتظار از نهاد دین، در داوری نسبت به پدیده‌ ای در گستردگی موسیقی، داشتن شناختی است که هرگونه اظهارنظر و تصمیمی را معنادار و مسئولانه کند.
سروی در بخش دیگری از این مراسم توضیح داد: یقینا دشواری ها و سختی‌های مسیر آغاز و فرجام این پژوهش، ارزش و موضوعیتی چند وجهی داشت از جمله اینکه ما را به صدایِ واقعی‌تری از وضعیتِ دین و موسیقی در ایران معاصر، نزدیک کرد.
در این مسیر، نکته‌ راهبردی ای که برایم اهمیت ویژه داشت این بود که اثر، نه صرفا از زاویه هنری و نه صرفا از منظرِ جامعه‌شناسی باشد.
چرا که واقعیت این است که بسیاری از پژوهش‌های موجود، این ۲ حوزه را جدایِ از هم، تحلیل کرده‌اند.
ما تلاش کردیم این شکاف را تا حدی پر کنیم تا جامعه‌شناسی و هنر موسیقی را بیش از پیش، کنار هم بنشانیم.
البته از آنجا که باور دارم هیچ پژوهشی بی‌نیاز از نقد و بازنگری نیست از همه صاحب‌نظران و خوانندگان این کتاب، فروتنانه دعوت می‌کنم که نقدها، دریافت‌ها و پیشنهادهایشان را حتما با ما در میان بگذارند.
وی در پایان صحبت های خود ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شاعران، هنرمندان و مدیران فقید عرصه موسیقی گفت: مصاحبه‌نامه‌هایی که در این کتاب فقط گوشه‌هایی از آنها آمده، به‌زودی به‌صورتِ مجموعه ای مستقل، منتشر خواهد شد.
مجموعه ای که به درستی می تواند مرجعی قابل اعتماد برای مستندسازی بخشی از تاریخ شفاهی موسیقی و فرهنگِ ایران معاصر قرار گیرد و اگر این صداها ثبت نشوند، بی تردید به گوشه فراموشی خواهند رفت.
در بخش دوم مراسم رونمایی این کتاب که به برگزاری نشست تخصصی کارشناسان حوزه های مختلف فرهنگی و موسیقی اختصاص داشت، حمیدرضا نوربخش خواننده، مدرس و مدیرعامل خانه موسیقی، حسن محدثی گیلوایی مدرس دانشگاه و جامعه شناس، اکبر ایرانی پژوهشگر، مدرس دانشگاه و مدیر موسسه پژوهشی میراث مکتوب و عباس نعیمی جورشری مدرس دانشگاه، پژوهشگر و جامعه شناس با اجرای حسین سروی به ارائه نقطه نظرات خود پیرامون کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» پرداختند.
تاکید بر بررسی دقیق تر نهاد هنر در تعامل با نهادهای دینی در طول تاریخ جوامع اسلامی، نقش سازنده کارگزاران هنری نسبت به مسائل و رویدادهای اجتماعی، توجه مولف کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» به گسترده تر شدن استقلال هنر موسیقی با وجود مشکلات پیش روی آن، تلاش برای تعمیق و بهبود پیوند میان دین و موسیقی، طرح مباحثی پیرامون نظر و آرای فقها در حوزه موسیقی، پیوست فرهنگی و علمی کتاب در ارتباط با سند ملی موسیقی کشور، قدردانی از تلاش نویسنده برای تدوین نظرات و آرای فقها از گذشته تا امروز در حوزه موسیقی، تاکید بر حضور موثرتر زنان هنرمند در موسیقی و نادیده نگرفتن آنها در این عرصه، تحلیل وضعیت موسیقی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تاکید بر بهبود نابسمانی ها و آسیب های موجود، تاکید بر دوری جستن از نگاه سلیقه ای در جریان مدیریت عرصه موسیقی کشور، ارائه جزییاتی از نقش مهم موسیقی به مثابه یک هویت جمعی ایرانیان، ارائه توضیحاتی درباره رواج گزینه ای به نام «موسیقی زیرزمینی»، توجه به قرارگرفتن موسیقی در ساختار اجتماعی با درنظرگرفتن تفاوت سلیقه ها در ساختارهای طبقاتی از جمله مواردی بود که در این پَنل تخصصی مورد نقد، بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
در بخش پایانی مراسم هم حسین علیشاپور خواننده، زمان خیری نوازنده نی و فرزاد محم نژاد نوازنده تار به اجرای برنامه پرداختند.