خشکسالی چهارمحال و بختیاری تهدیدی در سطح ملی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، چهارمحال و بختیاری، سرزمینی که روزگاری با چشمه‌های پرآب، رودخانه‌های دائمی و زمستان‌های برفی شناخته می‌شد، امروز با چهره‌ای نگران‌کننده و متفاوت روبه‌روست؛ خشکسالی ممتد، افت بی‌سابقه منابع آبی و نشانه‌های آشکار تغییر اقلیم، زنگ خطرهایی هستند که تنها یک استان را تهدید نمی‌کنند، بلکه آینده آب ایران را در سطحی ملی زیر سوال می‌برند.
این استان کوهستانی که یکی از سرچشمه‌های اصلی سه رود بزرگ کشور (زاینده‌رود، کارون و دز) محسوب می‌شود، اکنون با افت جدی در منابع آب سطحی و زیرزمینی مواجه است.
کاهش محسوس بارندگی، افزایش مداوم دمای هوا و کاهش برف‌گیری کوه‌ها، روند تغذیه منابع آبی را مختل کرده و نشانه‌هایی از ناپایداری گسترده اکولوژیک را پدید آورده است.
زوال تدریجی برف؛ شتاب بی‌سابقه گرمایش
یکی از نشانه‌های بارز تغییر اقلیم در چهارمحال و بختیاری، تغییر نوع بارش‌هاست.
بارش‌های برف که تا یک دهه پیش نقش اصلی در تأمین سفره‌های زیرزمینی را داشتند، اکنون جای خود را به باران‌های پراکنده و کم‌دوام داده‌اند.
این تغییر ساختاری در الگوی بارندگی باعث می‌شود آب حاصل از باران به‌سرعت تبخیر شده یا به‌صورت رواناب از استان خارج شود، بدون آن‌که فرصتی برای تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی فراهم شود.
همزمان، افزایش میانگین دمای سالانه در این استان به‌وضوح محسوس است.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر، چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌هایی بوده که بیشترین رشد دما را در سطح کشور تجربه کرده است.
این گرمایش نه‌تنها بر ذخایر آبی اثر مستقیم دارد، بلکه باعث افزایش تبخیر، کاهش بهره‌وری خاک و فرسایش پوشش گیاهی نیز می‌شود.
فرونشست زمین؛ نشانه عمیق‌شدن بحران
فرونشست زمین به‌عنوان یکی از جدی‌ترین پیامدهای کاهش منابع آب زیرزمینی، امروز در برخی دشت‌های چهارمحال و بختیاری رخ نموده است.
پدیده‌ای که در گذشته بیشتر در مناطق مرکزی و خشک ایران مشاهده می‌شد، حالا به کوهستان نیز رسیده و نشان می‌دهد که بحران آب از مرحله هشدار گذشته و وارد فاز تهدید ساختاری شده است.
فرونشست نه یک حادثه‌ طبیعی، بلکه نتیجه عملکرد انسانی است؛ عملکردی که در قالب مدیریت ناصحیح آب‌های سطحی، مدیریت ناکارآمد منابع، و نبود الگوی بهره‌وری پایدار از آب‌های سطحی و زیرزمینی قابل ردیابی است.
تغییر اقلیم در مقیاس استانی؛ تهدیدی ملی
چهارمحال و بختیاری اگرچه استانی با وسعت محدود است، اما نقشی راهبردی در تأمین منابع آبی کشور دارد.
وضعیت فعلی آن را نمی‌توان صرفاً یک بحران محلی تلقی کرد.
تخلیه تدریجی منابع آبی این استان به معنای تهدیدی برای تأمین آب بخش‌هایی از استان‌های دیگر خصوصاً استان‌های همجوار نیز هست.
اگر روند فعلی ادامه یابد، ترکیب افزایش دما، کاهش بارندگی و افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی می‌تواند این استان را در عرض چند سال به یکی از کانون‌های مهاجرت اقلیمی در کشور بدل کند؛ پدیده‌ای که آثار آن نه‌تنها اقتصادی و زیست‌محیطی، بلکه امنیتی و اجتماعی خواهد بود.
امروز بیش از همیشه، چهارمحال و بختیاری نیازمند عزم ملی، توجه علمی و مدیریتی هوشمندانه است.
بحران آب این استان یک آینه تمام‌نما از آینده اقلیمی ایران است؛ آینده‌ای که اگر همین حالا برای آن تدبیر نشود، فردا ممکن است دیگر فرصتی برای جبران نمانده باشد.
چهارمحال و بختیاری استانی با بیشترین افزایش دما
مسلم صادقی، سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان چهارمحال و بختیاری در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، با تأکید بر ضرورت تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام آبرسانی در استان، اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین اهداف شرکت، تسریع در تکمیل و بهره‌برداری از این طرح‌هاست تا بتوان بخشی از نیاز آبی موجود را پاسخ داد.
وی با اشاره به اینکه چهارمحال و بختیاری طی دو دهه اخیر با پدیده خشکسالی مواجه بوده، افزود: شدت این بحران در دو سال اخیر افزایش یافته و استان اکنون یکی از سه استان نخست کشور از نظر کمبود بارش به شمار می‌آید.
صادقی ادامه داد: در نتیجه تغییرات اقلیمی، نوع بارش‌ها در استان تغییر یافته و عمده بارش‌ها از برف به باران تبدیل شده‌اند.
همچنین در سال جاری چهارمحال و بختیاری با 1.7 درجه سانتی‌گراد افزایش دما، بیشترین رشد دما در کشور را تجربه کرده است.
کاهش 36 درصدی بارش‌ها در استان
وی با اشاره به کاهش منابع آبی استان خاطرنشان کرد: چهارمحال و بختیاری در سال آبی جاری با کاهش 36 درصدی بارش نسبت به میانگین بلندمدت و کاهش 35 تا 40 درصدی در آب‌دهی منابع سطحی و چشمه‌ها مواجه شده است.
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری افزود: از میان 10 دشت موجود در استان، 6 دشت در شرایط ممنوعه و 4 دشت نیز در شرایط ممنوعه بحرانی قرار دارند.
صادقی عنوان کرد: طبق آمار موجود، دشت‌های شهرکرد، سفیددشت، بروجن و خانمیرزا درگیر پدیده فرونشست زمین هستند که در این میان، دشت خانمیرزا بیشترین میزان فرونشست را داشته است.
وی اضافه کرد: این وضعیت، زنگ خطری جدی در حوزه منابع آب زیرزمینی و سطحی استان به صدا درآورده است و ضرورت اقدامات فوری در این زمینه را دوچندان می‌کند.
پروژه آبرسانی نیمی از جمعیت استان همچنان در حال تکمیل
صادقی با اشاره به افزایش محسوس دمای هوا در سال جاری تصریح کرد: این پدیده سراسر ایران و از جمله چهارمحال و بختیاری را درگیر کرده که در نتیجه آن، نیاز آبی نیز افزایش یافته است.
شرکت آب منطقه‌ای استان برای پاسخگویی به این نیاز، پروژه‌های متعددی را در دست اجرا دارد که هر یک در مراحل متفاوتی قرار دارند.
وی اظهار داشت: صرفه‌جویی شهروندان در مصرف آب نقش تعیین‌کننده‌ای در عبور از بحران فعلی دارد؛ به‌طوری‌که اگر 20 تا 30 درصد صرفه‌جویی در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت محقق شود، تابستان پیش‌رو با حداقل چالش سپری خواهد شد.
صادقی افزود: طرح آبرسانی به نیمی از جمعیت استان مهم‌ترین پروژه در دست اجرای شرکت است که به منظور تأمین آب شرب پایدار برای بیش از 450 هزار نفر آغاز شده است.
این طرح از سال 1401 و با توجه به شرایط اضطراری، به‌صورت موقت وارد مدار بهره‌برداری شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر تأمین آب شهرها و روستاهای هدف این طرح با ظرفیتی بیش از 400 لیتر در ثانیه انجام می‌شود.
خط اصلی به طول حدود 120 کیلومتر به‌طور کامل اجرا شده، اما برخی خطوط فرعی از جمله خراجی به شمس‌آباد در دست اجراست.
برخی فرآیندها و زیرپروژه‌های دیگر نیز همچنان در حال تکمیل هستند.
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان بیان کرد: اکنون حدود 30 تا 35 درصد ظرفیت این طرح وارد مدار شده است و نیاز است به‌طور مستمر از نظر کمی و کیفی به‌روزرسانی و برخی تعمیرات اساسی در تاسیسات صورت گیرد که این موضوع در دستور کار قرار دارد.
وی اضافه کرد: طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، سه گام عملیاتی برای این طرح تا پایان سال 1403 تعریف شده است.
گام نخست مربوط به تأمین آب ابتدای سال بود که با مشارکت شهروندان به‌خوبی اجرا شد.
گام دوم، تأمین آب تابستان است که اقدامات اجرایی آن آغاز شده و بخشی نیز در انتظار تخصیص اعتبار است.
گام سوم نیز پس از تابستان عملیاتی خواهد شد.
صادقی در پایان با اشاره به پیگیری‌های انجام‌شده برای جذب اعتبارات طرح‌های آبرسانی، اظهار داشت: اعتبارات خوبی برای این پروژه‌ها در نظر گرفته شده که با تحقق آن‌ها بخش قابل‌توجهی از طرح‌های آبرسانی استان تکمیل خواهد شد.
انتهای پیام/7540