نتیجه حاشیه‌نشینی؛ پیشرفت بدون ضابطه شهر - تسنیم
حاشیه نشینی گونه ای از شهرنشینی همراه با ترکیبی از مشکلات حاد و پیچیده است که صورت بحرانی آن می تواند موجب شکل گیری انواع آسیب های اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و امنیتی شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، مفهوم حاشیه نشینی به دلیل وجود تعاریف و رویکرد‌های متعدد و به‌کارگیری در ساختار‌های مختلف، با نوعی ابهام مواجه است.
این مفهوم عموما در معنایی کالبدی، به معنای اسکان غیررسمی در بافت جغرافیایی حاشیه شهرها، به کار گرفته شده است.
این درحالی است که از منظر اجتماعی، حاشیه‌نشینی مفهومی مجزا و متفاوت از سکونت غیررسمی محسوب می‌شود و نمی‌توان آن را منحصر به حضور و زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی کرد.
یک فعال زیست محیطی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم از شیراز در این باره بیان کرد: بر اساس منابع و تحلیل‌های انجام شده، علل بروز حاشیه‌نشینی در ایران در چند محور شامل فقدان نگاه و برنامه‌ریزی آمایشی، وجود اقتصاد غیرمولد، عدم تعادل منطقه‌ای، مدیریت ناتوان برنامه‌ریزی فضایی، بی‌عدالتی‌های اجتماعی و اقتصادی، تمرکز سرمایه‌گذاری دولت در شهرها و بورس‌بازی زمین و مسکن خلاصه شده است.
حمیدجورکش عنوان کرد:، اما تحلیلگران تغییر و تحولات رخ داده طی سال‌های اخیر از قبیل تورم بخش مسکن و سرریز جمعیت شهرها، ضعف در سیاستگذاری‌ها و نظارت بر اجاره‌نشینی شهری، ناکارآمدی و ناتوانی مدیریت شهری، ضعف در تدوین مقررات شهری کاربری زمین (طرح‌های جامع و تفصیلی)، کم‌توجهی به برنامه‌ریزی توسعه روستایی، بی‌توجهی به علل مهاجرت گسترده روستا به شهر را باعث افزایش و تشدید حاشیه‌نشینی تلقی می‌کنند.
وی همچنین با بیان اینکه فرایند سیاستگذاری در زمینه حاشیه‌نشینی از برنامه عمرانی سوم پیش از انقلاب آغاز شده و ادامه یافته است، گفت: عمده‌ترین ضعف برنامه‌های عمرانی قبل از انقلاب، غلبه نگاه کالبدی و غفلت از وجوه اجتماعی بوده است.
این فعال اجتماعی ادامه داد: در عموم برنامه‌ها و اقدامات انجام شده پس از انقلاب اسلامی نیز رویکرد کالبدی غلبه داشته و از وجوه اجتماعی و فرهنگی غفلت شده است.
جورکش تصریح کرد: تدوین سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی در این زمینه، نقطه عطفی در مسیر توجه به ابعاد غیر کالبدی سکونتگاه‌های ناکارآمد محسوب می‌شود.
وی همچنین به اثرات حاشیه‌نشینی در کلانشهر شیراز، تاثیر فقر بر کیفیت زندگی اجتماعی و فرهنگ غالب جامعه اشاره کرد و راه‌حل‌های موجود برای مدیریت سکونتگاه‌های مناطق فقیرنشین را تشریح کرد.
فعال حوزه زیست محیطی به پیشرفت بدون ضابطه شهر شیراز هم اشاره و ضمن تاکید بر ضرورت توسعه همزمان افقی و عمودی در شهر، تصریح کرد: تغییرات زیست‌محیطی در نتیجه حاشیه‌نشینی اتفاق می‌افتد.
جورکش تاکید کرد: باید ریشه‌های پدیده حاشیه نشینی را در مدل‌های توسعه‌ای جست‌و‌جو کنیم.
وی همچنین سیاست تمرکز گرایی را مغایر با توسعه شهر‌های کوچک و روستا‌ها و آن را یکی از دلایل مهاجرت روستاییان و ساکنان شهر‌های کوچک به شهر‌های بزرگ دانست.
جورکش به موضوع آسیب‌شناسی روند توسعه شهری و روستایی در حریم کلانشهر شیراز، دلایل مهاجرت روستاییان به شهر و از جمله ناتوانی روستانشینان در تأمین نیاز‌های خود هم اشاره کرد و گفت: ادغام روستا‌ها در شهر و خالی از سکنه شدن برخی دیگر از روستا‌ها در نتیجه مهاجرت ساکنان آن به شهر از نشانه‌های از بین رفتن زندگی روستایی است و راه حل آن توجه به رشد اقتصادی در روستا‌ها و توزیع عادلانه ثروت است که سبب سکونت در روستا‌ها و عدم سرازیر شدن جمعیت به سوی شهرها خواهد شد.
وی بر خلاف ادعای شهردار شیراز در خصوص وضعیت مناسب حاشیه نشینی نسبت به سایر کلان شهرها، گفت: ضعف کمیسیون ماده 100 و تغییر کاربری‌های بی ضابطه به یک رویه نامناسب برای ساخت و ساز‌های غیر مجاز تبدیل شده است و وضعیت کلان شهر شیراز در بحث حاشیه نشینی مطلوب نیست.
در ماده 80 برنامه ششم توسعه برای کاهش آسیب‌های اجتماعی به عنوان یکی از پنج آسیب مهم و اولویت دار بودجه‌ی خوبی تدوین شد و با توجه به افزایش در برنامه هفتم توسعه، نبود و فقدان رویکرد سیاستی جامع و بلند مدت در مواجهه اجتماعی با سکونتگاه‌های غیر رسمی بصورت شفاف، منسجم و غیر موازی در عمل و اجرا، کارایی و اثر بخشی مهمی را به دستگاه‌ها تکلیف کرده است.
انتهای پیام/424.
