تهدید زیستگاه خرس‌های قهوه‌ای درفارس؛حیات وحش قربانی توسعه یا بی‌توجهی
شیراز-خرس قهوه ای زاگرس گونه ای کمیاب از حیات وحش فارس است که پیشروی باغات، جاده کشی و حریق جنگل‌ها زیستگاه این حیوان را به شدت تهدید کرده و سبب شده این جانور برای غذا به انسان ها نزدیک شود.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: خرس‌ها حیواناتی مفید برای طبیعت‌اند از آنجا که همه چیز خوار هستند، گونه چتر محسوب می‌شوند به این معنا که حفاظت از آنها موجب حفاظت از علف‌ها، حشرات و میوه‌ها می‌شود در واقع گونه‌های دیگر در سایه آن حفاظت می‌شوند، پس آنها را دریابیم.
تخریب زیستگاه، کاهش غذا و تقابل با انسان از جمله دلایل اصلی خطر حیات این گونه‌های ارزشمند است، البته گاهی خودشان هم به همدیگر رحم نمی‌کنند و برای اینکه مادر آماده زادآوری دوباره شود خرس نر اقدام به کشتن توله‌ها می‌کند بنابراین، این عوامل موجب به خطر افتادن نسل خرس‌ها شده است.
خرس‌ها معمولاً از هر چیزی تغذیه می‌کنند
حفاظت از آن در دنیا بسیار حائز اهمیت است، در تعریف آن می‌توان گفت که خرس در بهار بیشتر از علف‌های تازه تغذیه می‌کند، آخر بهار و اول تابستان حشرات زیاد می‌شوند و بیشتر از آنها می‌خورد، در اواخر تابستان میوه‌ها فراوان است و خرس شروع به خوردن میوه‌ها می‌کند، آخر تابستان و اول پاییز بلوط زیاد می‌شود بنابراین به خوردن بلوط بسیار وابسته می‌شوند، در پاییز و زمستان که هوا سرد می‌شود و دیگر چیزی برای خوردن ندارند تا این جثه بزرگ را سیر کنند می‌خوابند البته در طول سال هر وقت که بتوانند شکار کنند گوشت می‌خورند.
برخی نیز خرس‌ها را باغبان طبیعت می‌دانند چون آنها پس از خوردن میوه، دانه‌اش را کیلومترها دورتر می‌اندازند و به این ترتیب به دانه افشانی گیاهان کمک می‌کنند.
تخریب زیستگاه مهم‌ترین تهدید حیات خرس‌ها است
در ایران از خانواده خرس‌ها تنها دو گونه قهوه‌ای و سیاه شناسایی شده است.
این گونه در رأس هرم اکوسیستم قرار دارد از این رو وجود آن در محیط زیست حائز اهمیت است.
استان فارس از جمله استان‌های مهم کشور است که خرس قهوه‌ای در برخی مناطق حفاظت شده آن وجود دارد.
تخریب زیستگاه مهم‌ترین تهدید حیات خرس‌ها است، مثلاً در حوزه زاگرس تمام جنگل‌های بلوط در حال از بین رفتن هستند، در حوزه استان فارس جاده‌سازی، ویلاسازی و جنگل‌تراشی زیستگاه‌های این حیوانات را نابود کرده است.
همچنین تعارض و تقابل با انسان دومین عامل تهدید خرس‌ها است، خرس با بزرگ‌جثه بودن، نیازهای غذایی و زیستگاهی زیادی دارد و همین مسئله باعث شده تعارضش با انسان زیاد شود؛ بسیاری از مواقع جنگل‌تراشی و ویلاسازی باعث نفوذ انسان به زیستگاه این حیوانات می‌شود و خرس هم برای یافتن غذا به ناچار وارد آبادی‌ها شده و مثلاً دام‌های کوچک را می‌خورد، از زباله تغذیه می‌کند یا زمین‌های کشاورزی و باغات میوه را تخریب می‌کند که همین مسئله موجب واکنش انسان‌ها و کشته شدن حیوان می‌شود.
معمولادر هر زایمان، بین یک تا سه توله به دنیا می‌آورند البته هر چقدر سن مادر بیشتر باشد تعداد توله‌ها در زمان تولد و هم از لحاظ زنده ماندن بعد از تولد بیشتر می‌شود چون مادر باتجربه‌تر شده و بهتر می‌تواند از توله‌ها مواظبت کند، اولین بارداری خرس‌های ماده در سه تا چهار سالگی رخ می‌دهد که معمولاً یک توله به دنیا می‌آورند اما وقتی سن آنها از ۸ سال به بالاتر می‌رود تعداد توله‌ها نیز بیشتر می‌شود چون هم جثه حیوان بزرگ‌تر می‌شود و هم باتجربه‌تر شده‌اند در این حالت نرها هم به‌راحتی نمی‌توانند به آنها حمله کنند زیرا ماده‌ها باهوش‌تر شده‌اند، خرس‌ها معمولاً ۱۲ تا ۱۵ سال در طبیعت عمر می‌کنند.
زیستگاه خرس قهوه‌ای در فارس ناامن شده است
اما مدتی است زیستگاه این حیوان در استان فارس ناامن شده و همواره با خطراتی دست و پنجه نرم می‌کند.
در برخی نقاط استان نیز زیستگاه این گونه به دلیل ساخت باغ و یا حتی جاده کشی ناامن شده و این امر منجر به سرگردانی خرس‌ها با توله‌هایشان شده است.
خرس‌ها حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم جنگل‌ها دارند
لیلا جولایی معاون حیات وحش اداره کل محیط زیست فارس در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه خرس‌ها نقش حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم جنگل‌ها دارند، گفت: این حیوانات با مصرف میوه‌های جنگلی و دفع بذرها از طریق سرگین، به تجدید حیات و رشد گیاهان کمک می‌کنند.
این رابطه نشان می‌دهد که حیات خرس و جنگل به هم وابسته است و وجود خرس‌ها برای ادامه حیات جنگل‌های منطقه ضروری است.
وی ادامه داد: در استان فارس، به دلیل تغییر کاربری اراضی و ساخت باغ‌ها و مزارع در زیستگاه‌های خرس، مشکلاتی برای این حیوانات به وجود آمده است.
در فصل خشکی، منابع غذایی در جنگل محدود می‌شود و خرس‌ها برای تأمین نیازهای غذایی خود به باغ‌ها و میوه‌های آبدار نزدیک می‌شوند.
معاون حیات وحش اداره کل محیط زیست فارس افزود: این وضعیت باعث می‌شود که خرس‌ها به باغ‌ها و مناطق مسکونی نزدیک شوند و در نتیجه، با مشکلاتی مانند برداشت غیرقانونی و شکار مواجه شوند.
برخی باغداران با ایجاد سر و صدا و مدیریت مناسب سعی در دفع خرس‌ها دارند، اما متأسفانه برخی افراد به صورت غیرقانونی خرس‌ها را شکار می‌کنند.
توله‌های خرس به شیر مادر بشدت وابسته هستند
جولایی با اشاره به کشته شدن یک خرس ماده در اطراف شهرستان مرودشت توسط شکارچیان غیرقانونی گفت: در حال حاضر، یک خرس ماده با دو توله کوچک در منطقه‌ای در استان فارس وجود دارد که متأسفانه، مادر خرس کشته شده است و این توله‌ها در حال حاضر در وضعیت بسیار سختی قرار دارند، زیرا به شیر مادر وابسته‌اند و نگهداری و تغذیه آنها در طبیعت بسیار مشکل است.
وی ادامه داد: معمولاً پس از جدا شدن توله‌ها از مادر، این حیوانات به باغ‌وحش‌ها منتقل می‌شوند، زیرا بازگرداندن آنها به طبیعت دشوار است.
مناطق شمالی فارس زیستگاه اصلی خرس قهوه‌ای است
معاون حیات وحش اداره کل محیط زیست فارس در پاسخ به سوالی در خصوص نوع گونه خرس‌های موجود در استان افزود: در مورد گونه خرس در استان فارس، مشخص شده است که خرس قهوه‌ای است، که در جنگل‌های زاگرس و البرز نیز حضور دارد.
مناطق شمالی استان، مانند منطقه شکار ممنوع کوه خرسی، زیستگاه این خرس‌ها است.
این خرس‌ها معمولاً خطری برای انسان ندارند، مگر در مواقعی که غافلگیر شوند یا توله همراه داشته باشند.
جولایی با اشاره به رویایی خرس و انسان گفت: در چنین مواردی، توصیه شده است که افراد با ایجاد سر و صدا حضور خود را اعلام کنند تا حیوان از مواجهه با انسان پرهیز کند.
در صورت تهدید و عصبانی شدن خرس، ممکن است حمله کند.
تأکید بر برخورد اخلاق مدارانه با حیات وحش
معاون حیات وحش اداره کل محیط زیست فارس با تأکید بر برخورد اخلاق مدارانه با حیات وحش افزود: در این زمینه به‌ویژه در مواردی که حیوانات مادر با توله‌هایشان در معرض خطر قرار دارند.
کشتن خرس مادر در حالی که توله‌ها را به جا گذاشته است، عملی ناپسند و غیرانسانی است.
جولایی با اشاره به این نکته که در صورت خسارت خرس به مزارع یا دام در روستا این خسارت توسط بیمه روستایی جبران خواهد شد، تصریح کرد: هم استانی‌های عزیز در صورت مواجهه با این گونه حساس با ایجاد سر و صدا نسبت به دور سازی آن از محیط خود اقدام کنند و از هرگونه تعرض به جان این حیوان خودداری کرده و مراتب را سریعاً به یگان حفاظت محیط زیست اعلام کنند.
