ترویج فرزندآوری و جوانی جمعیت در کتاب‌های درسی
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بازنگری در محتوای درسی، از دوره ابتدایی تا شاخه‌های فنی و حرفه‌ای، گام‌هایی در جهت ترویج فرهنگ خانواده، ازدواج و فرزندآوری برداشته است.
به گزارش مشرق، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در مسیر اجرای سیاست‌های کلان کشور و ترویج فرهنگ خانواده، گام‌هایی در حمایت از قانون خانواده و جوانی جمعیت برداشته است.
بی‌شک آموزش و پرورش از مهم‌ترین نهادهایی است که در ارتقای جایگاه خانواده و تحکیم بنیان آن در جامعه اسلامی ایران نقش‌آفرین است.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز به‌عنوان یکی از ارکان اصلی وزارت آموزش‌وپرورش و متولی تدوین برنامه‌های درسی در نظام آموزشی رسمی با هدف ارتقاء فرهنگ خانوادگی و تقویت نگاه ارزش‌محور نسبت به جوانی جمعیت، اقدامات گسترده‌ای را طراحی و اجرا کرده است.
در دوره ابتدایی، تمرکز بر شکل‌گیری پایه‌های شناختی و ارزشی منجر به طراحی برنامه‌هایی با رویکرد تربیت اخلاقی، اجتماعی و تحصیلی شده که به شکل‌گیری هویت پایدار و انگیزه‌های یادگیری در کودکان یاری می‌رساند.
در دوره متوسطه نیز، همسو با نیازهای رشد شخصیتی و مواجهه با مسائل پیچیده زندگی فردی و اجتماعی، برنامه‌های درسی و تربیتی بر توسعه توانمندی‌های فردی، شناخت اجتماعی و آمادگی برای ایفای نقش مؤثر در جامعه استوار شده‌اند.
افزون بر این، توسعه محتوای آموزشی در حوزه خانواده، برگزاری کارگاه‌های تربیتی و فرهنگی و تعامل با نهادهای مرتبط در زمینه آموزش از جمله دیگر فعالیت‌های سازمان در این عرصه است.
این اقدامات با هدف ترغیب نسل جوان به تشکیل خانواده‌های پایدار، نمایانگر رویکرد چندجانبه و متعهدانه سازمان در حمایت علمی، فرهنگی و اجتماعی از سیاست‌های جمعیتی کشور است.
در همین راستا، سازمان با تولید و انتشار محتواهای مکتوب (کتب درسی و مجلات رشد) و غیرمکتوب (نرم‌افزارها، محتوای الکترونیکی و رمزینه‌های سریع پاسخ)، تلاش دارد تا ضمن تبیین مزایا و اهمیت این قانون، نگرش‌های جامعه نسبت به ارزش‌های خانواده را ارتقا دهد و نسل آینده را با مفاهیم بنیادین خانواده‌محور تربیت کند.
در راستای تبیین سیاست‌های کلان نظام در حوزه حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، مجموعه‌ای از اقدامات را در محتوای آموزشی رسمی کشور گنجانده است.
این اقدامات، در قالب کتاب‌های درسی دوره‌های ابتدایی، متوسطه نظری، فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش، همچنین در مجلات تخصصی رشد نمود یافته‌اند.
در ادامه، برخی از مصادیق محتوایی مرتبط با این موضوع ارائه می‌شود:
کتاب‌های درسی دوره متوسطه
درس مدیریت خانواده و سبک زندگی (پایه دوازدهم): با رویکردی جنسیتی در دو نسخه ویژه پسران و دختران، مفاهیمی همچون هویت، ارتباط با جنس مکمل، بلوغ، ازدواج، مهارت‌های زندگی و تشکیل خانواده پایدار با نگاهی اسلامی-ایرانی بررسی شده‌اند.
با رویکردی جنسیتی در دو نسخه ویژه پسران و دختران، مفاهیمی همچون هویت، ارتباط با جنس مکمل، بلوغ، ازدواج، مهارت‌های زندگی و تشکیل خانواده پایدار با نگاهی اسلامی-ایرانی بررسی شده‌اند.
سلامت و بهداشت (پایه دوازدهم) : فصل «بهداشت ازدواج و باروری» به موضوعاتی چون سن ازدواج، اقدامات بهداشتی قبل از ازدواج، عوامل مؤثر بر باروری و توصیه‌های بهداشتی می‌پردازد.
فصل «بهداشت ازدواج و باروری» به موضوعاتی چون سن ازدواج، اقدامات بهداشتی قبل از ازدواج، عوامل مؤثر بر باروری و توصیه‌های بهداشتی می‌پردازد.
مطالعات اجتماعی (پایه نهم) : با عناوینی چون «ارزش‌ها و کارکردهای خانواده» و «آرامش در خانواده»، مفاهیم ارزشی و اجتماعی ازدواج، فرزندآوری و پایداری خانواده معرفی می‌شود.
با عناوینی چون «ارزش‌ها و کارکردهای خانواده» و «آرامش در خانواده»، مفاهیم ارزشی و اجتماعی ازدواج، فرزندآوری و پایداری خانواده معرفی می‌شود.
اقتصاد (پایه دهم) : فصل «خانواده و اقتصاد» نقش خانواده را در نظام اقتصادی تحلیل می‌کند.
فصل «خانواده و اقتصاد» نقش خانواده را در نظام اقتصادی تحلیل می‌کند.
دین و زندگی (پایه یازدهم) : دروس «زمینه‌های پیوند» و «پیوند مقدس» به بررسی مفاهیم ازدواج و خانواده در آموزه‌های دینی می‌پردازند.
دروس «زمینه‌های پیوند» و «پیوند مقدس» به بررسی مفاهیم ازدواج و خانواده در آموزه‌های دینی می‌پردازند.
تحلیل فرهنگی، جامعه‌شناسی و هویت اجتماعی (پایه‌های دهم تا دوازدهم): موضوعاتی نظیر فرهنگ خانواده، سیاست‌های جمعیتی، پیامدهای کاهش جمعیت، تأخیر در ازدواج، نقش خانواده در هویت ایرانی و بررسی زندگی گذشتگان در قالب تمرین‌ها، مباحثات و فعالیت‌های گروهی مطرح می‌شود.
کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و سایر مقاطع
مطالعات اجتماعی (پایه‌های سوم، پنجم، هفتم و نهم): مطالب مرتبط با ساختار خانواده، جمعیت، فرزندآوری، نقش خانواده در توسعه اجتماعی و اقتصادی، و پیامدهای خانواده‌های کم‌جمعیت، در قالب درس‌ها، تصاویر و فعالیت‌ها ارائه شده‌اند.
مطالب مرتبط با ساختار خانواده، جمعیت، فرزندآوری، نقش خانواده در توسعه اجتماعی و اقتصادی، و پیامدهای خانواده‌های کم‌جمعیت، در قالب درس‌ها، تصاویر و فعالیت‌ها ارائه شده‌اند.
کتاب‌های عربی (پایه هفتم): با استفاده از تصاویر خانواده‌های پرجمعیت، مفاهیم فرهنگی خانواده‌محور منتقل شده‌اند.
کتاب‌های شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش
کتاب‌هایی نظیر «پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی و طراحی وب»، «دانش فنی تخصصی»، «پرورش مهارت‌های ارتباطی و مشارکتی»، «پرورش مهارت‌های عاطفی- اجتماعی کودک» و «حسابداری حقوق و دستمزد» نیز با مضامینی از جمله ازدواج، مشارکت خانوادگی و حمایت از جوانی جمعیت، محتوای آموزشی متناسب ارائه کرده‌اند.
محتوای مجلات رشد:
در نشریات تخصصی «رشد آموزش خانواده» و «رشد آموزش مشاور مدرسه»، مجموعه‌ای از مقالات و یادداشت‌ها با محورهایی چون مهارت‌های زندگی در خانواده، بهداشت روانی دختران، تربیت فرزند صالح، چالش‌های مادرانه و پیوند آموزش با زندگی منتشر شده‌اند.
مطالب این مجلات، به‌ویژه در شماره‌های سال ۱۴۰۳، تمرکز ویژه‌ای بر آموزش غیرمستقیم خانواده‌محور و تأثیر تربیتی مدرسه بر نسل جوان داشته‌اند.