مذاکرات هسته‌ای ایران؛ قمار ترامپ یا شانس بازطراحی نظم منطقه غرب آسیا
حرکت به‌سوی عادی‌سازی روابط با ایران و انعقاد یک توافق صلح، ترامپ را با همه ضعف‌هایش، در موقعیتی قرار می‌دهد که رؤسای‌جمهور پیشین آمریکا هرگز جرات انجامش را نداشتند.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - اوراسیا ری ویو در مطلبی به بررسی روند مذاکرات تهران و واشنگتن در زمینه اتمی پرداخت و نوشت: مذاکرات دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برای دستیابی به توافقی درباره برنامه هسته‌ای ایران، تنها سیاست عاقلانه‌ای است که می‌تواند از شعله‌ور شدن آتش جنگی منطقه‌ای جلوگیری کند.
افزون بر این، این مذاکرات می‌تواند زمینه‌ساز تحولی تاریخی باشد که تا حدودی مسیر امنیتی خاورمیانه را تغییر دهد.
اختلافات موجود و فرصت پیش رو
اگرچه مذاکرات ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای تهران با اختلافات عمیق روبه‌روست، ترامپ – برخلاف بسیاری از اسلاف خود – فرصتی کم‌نظیر برای دستیابی به توافقی در راستای منافع ملی طرفین و جلوگیری از جنگی فاجعه‌بار در منطقه در اختیار دارد.
هرچند برای رسیدن به این هدف، هر دو طرف باید امتیازات قابل توجهی بدهند.
با وجود این، انگیزه‌های هر دو طرف برای رسیدن به توافق به‌قدری قوی است که می‌تواند بر اختلافات اساسی غلبه کند.
با این حال، چنین توافقی به‌تنهایی تضمین‌کننده امنیت و ثبات پایدار در منطقه نخواهد بود، مگر آنکه با عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا همراه شود.
چنین روندی می تواند مسیر صلح و آرامش را در منطقه هموار کند.
مواضع ایران و آمریکا
ایران بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود تأکید می‌کند و آن را «خط قرمز غیرقابل مذاکره» می‌داند.
اگرچه حاضر است موقتاً سطح غنی‌سازی را محدود کند، اما با هرگونه محدودیت دائمی و بازرسی گسترده‌ای که حاکمیتش را خدشه‌دار کند مخالف است و قاطعانه با برچیدن کامل زیرساخت‌های هسته‌ای‌اش مخالفت می‌ورزد.
از سوی دیگر، ایالات متحده با هرگونه غنی‌سازی توسط ایران مخالف بوده و بر برچیدن کامل تأسیسات هسته‌ای در نطنز، فوردو و اصفهان تأکید دارد.
آمریکا همچنین خواهان محدودیت‌های دائمی و راستی‌آزمایی‌پذیر، فراتر از توافق برجام ۲۰۱۵، و تعلیق تحریم‌ها در قبال عقب‌نشینی کامل و قابل راستی‌آزمایی ایران است.
سناریو‌های ممکن برای توافق
با وجود اختلافات، این احتمال وجود دارد که طرفین بتوانند بر سر برخی مسائل فنی و جزئیاتی مانند تعداد سانتریفیوژ‌های فعال، انتقال ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد به روسیه و افزایش دسترسی آژانس به توافق برسند.
این پایگاه در ادامه تحلیل خود دیدگاه یکجانبه به مذاکرات هسته ای ایران و آمریکل دارد.
به نوشته آن، مهم‌ترین نقطه اختلاف، اصرار ایران بر حق غنی‌سازی و مخالفت قاطعانه آمریکا با آن است.
در این زمینه، راه‌حل‌هایی وجود دارد که می‌تواند رضایت نسبی هر دو طرف را جلب کند:
۱.
ایران غنی‌سازی را در سطوح فعلی منجمد و سانتریفیوژ‌های پیشرفته را برچیند.
۲.
ایران اجازه داشته باشد در کوتاه‌مدت غنی‌سازی تا سطح ۳.۶۷ درصد را ادامه دهد و در بلندمدت به اهداف عدم اشاعه آمریکا نزدیک شود.
۳.
ایران تحت نظارت کامل آژانس، صرفاً تأسیسات آزمایشی و نمادین در مقیاس خُرد داشته باشد (مشابه برجام ۲۰۱۵).
ترامپ نباید با ضرب‌الاجل‌های کوتاه‌مدت و تهدید به اقدام نظامی، ایران را به مذاکره مجبور کند؛ زیرا ایران مذاکره در سایه تهدید را توهین‌آمیز می‌داند.
جدول زمانی توافق باید با پیشرفت واقعی مذاکرات هماهنگ باشد و نه بی‌انتها یا یکجانبه.
فرصتی تاریخی برای نظم جدید منطقه‌ای
تلاش برای عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا – به‌طور همزمان با مذاکرات هسته‌ای – می‌تواند به توافقی پایدار منجر شود و چشم‌انداز بلندمدت صلح و ثبات را در خاورمیانه رقم بزند.
ترامپ با رویکرد غیرمتعارف و غیرقابل پیش‌بینی‌اش، فرصتی منحصر‌به‌فرد برای ارائه چنین ابتکاری در اختیار دارد.
شکاف ترامپ و نتانیاهو
ترامپ برخلاف خواسته نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، به‌دنبال عادی‌سازی روابط با ایران است.
نتانیاهو همچنان بر «مدل لیبی» – یعنی تسلیم کامل هسته‌ای ایران – اصرار دارد و گزینه حمله یکجانبه را منتفی نمی‌داند.
با این‌حال، ترامپ و کشور‌های عرب خلیج فارس هرگونه حمله نظامی به ایران را جنون‌آمیز می‌دانند و در این‌باره با نتانیاهو اختلاف نظر دارند.
از همین رو، ترامپ در برخی پرونده‌های استراتژیک (از جمله توافق هسته‌ای جدید با ایران، آتش‌بس با انصارالله، مذاکره مستقیم با حماس و پذیرش نظام جدید سوریه) مسیر جداگانه‌ای از اسرائیل برگزیده است.
در نهایت، ایران با جمعیت ۹۰ میلیونی، منابع عظیم طبیعی و انسانی و موقعیت ژئوپلیتیکی مهم خود، حتی پس از یک جنگ ویرانگر، باز هم به‌عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای باقی خواهد ماند؛ قدرتی که آمریکا و اسرائیل مجبور به پذیرش آن هستند.
حرکت به‌سوی عادی‌سازی روابط با ایران و انعقاد یک توافق صلح، به‌عنوان یک جهش ژئوپلیتیکی تاریخی، می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را کاهش داده و خاورمیانه را از منطقه‌ای پرآشوب به منطقه‌ای امن و آباد بدل کند.
به‌طرز شگفت‌انگیزی، ترامپ با همه ضعف‌هایش، در موقعیتی بی‌سابقه قرار دارد تا کاری را انجام دهد که رؤسای‌جمهور پیشین آمریکا هرگز جرات انجامش را نداشتند.
منبع: اوراسیا ری ویو
