طرح مهریه نه کارشناسی دارد، نه عدالت /تخریب اعتماد زنان
رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس در گفت وگویی تفصیلی با تسنیم از طرح فعلی مهریه انتقاد کرده و آن را یک سویه، غیرفقهی، و فاقد رویکرد خانواده محور می داند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، طرح اصلاح قانون مهریه بار دیگر در صدر اخبار و مباحثات مجلس شورای اسلامی و رسانه‌ها قرار گرفته است؛ طرحی که در ظاهر با نیت جلوگیری از زندانی‌شدن مردان بدهکار مهریه تدوین شده، اما در واقعیت با انتقادات گسترده‌ای از سوی حقوقدانان، فعالان اجتماعی، کارشناسان حوزه خانواده و به‌ویژه نمایندگان زن مجلس روبه‌رو شده است.
منتقدان این طرح معتقدند که آنچه امروز به‌عنوان «اصلاح قانون مهریه» مطرح شده، نه تنها فاقد پشتوانه کارشناسی قوی است، بلکه نگاهی یک‌سویه و مردمحور به مسئله‌ای چندبعدی دارد که در آن حقوق و کرامت زنان، امنیت روانی زوجین و بنیان خانواده به‌شدت در معرض آسیب قرار گرفته است.
این نگرانی زمانی جدی‌تر می‌شود که در فرآیند تدوین چنین طرحی، به اذعان اعضای فراکسیون زنان مجلس، حتی از برگزاری یک جلسه مشورتی با نمایندگان زن نیز دریغ شده است؛ امری که نه تنها نشان از بی‌توجهی به دیدگاه نیمی از جمعیت کشور دارد، بلکه عملاً قانون‌گذاری در حوزه خانواده را بدون در نظر گرفتن نظرات ذی‌نفعان اصلی آن پیش می‌برد.
از دید بسیاری، این طرح به جای آنکه به رفع مسئله کمک کند، به نوعی پاک‌کردن صورت مسئله است که می‌تواند پیامدهایی همچون افزایش طلاق، بی‌اعتمادی اجتماعی، تضعیف موقعیت زن در نهاد خانواده و حتی تحقیر حقوق شرعی و عرفی زنان به دنبال داشته باشد.
در چنین فضایی، گفت‌وگو با دکتر فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین و رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
او با تکیه بر تجارب میدانی، ارتباط مستمر با بدنه کارشناسی کشور و جلسات تخصصی پرشمار، صراحتاً از این طرح به عنوان «ضدخانواده» و «طلاق‌زا» یاد می‌کند و خواهان بازنگری کامل آن است.
او نه تنها ایرادات اساسی طرح را تبیین می‌کند، بلکه راهکارهای عملیاتی همچون بیمه مهریه، مالیات بر مهریه‌های سنگین، اصلاح رویه‌های قضایی و تشکیل صندوق ضمانت را نیز ارائه می‌دهد؛ رویکردی که تلاش می‌کند تعادلی منطقی و عادلانه میان حقوق زن و مسئولیت مرد در نظام خانواده ایرانی ایجاد کند.
گفت‌وگویی که پیش‌رو دارید، تلاشی است برای بازتاب صدای منتقدان که خواهان قانونی عادلانه، دینی، کارآمد و اجتماعی‌محور برای حفظ کیان خانواده ایرانی هستند.
تسنیم: شما اخیراً انتقاداتی صریح نسبت به طرح مهریه مطرح کردید.
بگویید دقیقاً چه اشکالاتی به این طرح وارد می‌دانید؟
بله، متأسفانه طرح مهریه‌ای که اخیراً در دستورکار مجلس قرار گرفته، نه فقط فاقد پشتوانه کارشناسی است، بلکه به‌شدت مردمحورانه نوشته شده.
یعنی گویی اصلاً نهاد خانواده و نقش زن در آن دیده نشده.
ما 14 نماینده زن در مجلس هستیم اما در فرآیند تدوین این طرح حتی یک جلسه مشورتی با ما برگزار نشده است، این یعنی حذف نیمی از جمعیت کشور از فرآیند تصمیم‌سازی درباره یکی از حقوق اساسی‌شان.
تسنیم: برخی معتقدند این طرح با هدف جلوگیری از زندانی‌شدن مردان به‌خاطر مهریه نوشته شده.
آیا شما با این هدف مخالفید؟
نه، هیچ‌کدام از ما موافق زندانی‌شدن مردان به‌خاطر ناتوانی مالی نیستیم.
اما راه‌حل آن، حذف اصل مهریه یا تضعیف جایگاه زن در قانون نیست، باید با تدابیری چون بیمه مهریه، صندوق حمایت از زوجین معسر، وضع مالیات بر مهریه‌های سنگین و اصلاح رویه قضایی این مسئله را حل کرد، نمی‌توان با پاک کردن صورت مسئله، صورت عدالت را ترسیم کرد.
تسنیم: آیا بررسی‌های کارشناسی در فراکسیون زنان انجام شده؟
جلساتی با متخصصان این حوزه داشته‌اید؟
بله.
طی 40 روز گذشته، 8 جلسه تخصصی با حضور ستاد دیه، مرکز پژوهش‌های مجلس، مرکز تحقیقات اسلامی، قضات دادگاه خانواده، اساتید دانشگاه و کارشناسان اجتماعی داشتیم، همه به این نتیجه رسیدند که این طرح طلاق‌زا است و ما با کلیات آن مخالف هستیم چون اجرای آن نه تنها معضل را حل نمی‌کند، بلکه آسیب‌های اجتماعی جدیدی می‌سازد.
تسنیم: از نظر شما چرا این طرح «طلاق‌زا» است؟
چون زن وقتی بداند در صورت بروز اختلاف، حتی مهریه‌اش هم حمایت قانونی ندارد، دیگر امنیت روانی در زندگی‌اش حس نمی‌کند، از سوی دیگر، مرد هم وقتی بداند الزامی برای ایفای تعهداتش نیست، احتمال سوءاستفاده و ظلم بیشتر می‌شود یعنی به جای تحکیم، به تضعیف بنیان خانواده می‌رسیم قانون باید ضامن تعادل و اعتماد باشد، نه عامل واگرایی.
تسنیم: آیا طرح‌های جایگزین و عادلانه‌ای هم در فراکسیون زنان تدوین شده؟
بله، ما بسته‌ای از راهکارهای جایگزین ارائه داده‌ایم: اصلاح رویه قضایی در صدور حکم جلب، تشکیل صندوق ضمانت مهریه، ترویج فرهنگ مهریه معقول و بررسی بیمه مهریه.
همچنین پیشنهاد دادیم برای مهریه‌های بالای یک سقف مشخص، مالیات وضع شود، این‌ها طرح‌هایی هستند که هم حق زن را حفظ می‌کنند، هم دغدغه بدهکار بودن مرد را کاهش می‌دهند.
تسنیم: چه پاسخی به این راهکارها داده شد؟
متأسفانه تاکنون در کمیسیون قضایی مجلس کمتر به این پیشنهادات توجه شده.
این نشان می‌دهد نگاه قضایی صرف بر نگاه خانواده‌محور غلبه دارد، ما بارها تأکید کرده‌ایم قانون‌گذاری برای خانواده، باید نگاه روان‌شناختی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و فقهی را توأمان داشته باشد، نه صرفاً حقوقی و قضایی.
تسنیم: در رسانه‌ها مطرح شده طرح فعلی اعتماد اجتماعی را هم خدشه‌دار می‌کند.
نظر شما چیست؟
دقیقاً.
زنان امروز باهوش‌تر از همیشه‌اند، وقتی ببینند قانونی در جهت تضعیف حقوق آن‌ها نوشته شده، احساس بی‌عدالتی می‌کنند، این یعنی سلب اعتماد از قانون‌گذار.
و اگر این بی‌اعتمادی گسترش یابد، اثرش فقط در خانواده نیست، به کل جامعه تسری پیدا می‌کند و قانون‌گذاری نباید به بی‌اعتمادی عمومی دامن بزند.
تسنیم: شما در صحبت‌هایتان به قرآن و فقه نیز اشاره کردید.
طرح فعلی چه نسبتی با متون دینی دارد؟
مهریه یک حق شرعی، قرآنی، قانونی و عرفی زن است، در قرآن تعبیر «صداق» به معنای تعهد مالی مرد آمده است، پیامبر اکرم (ص) نیز در سیره خود بر پرداخت مهریه تأکید داشته‌اند، ما نمی‌توانیم این حکم الهی را نادیده بگیریم، اگر مسئله‌ای در اجرا مشکل دارد، باید با ابزارهای مدرن حل شود، نه با حذف حکم.
تسنیم: اگر این طرح تصویب شود، چه پیامدی خواهد داشت؟
تصویب آن بدون اصلاحات اساسی، تبعاتی چون افزایش طلاق، تضعیف نقش زن در خانواده، بی‌اعتمادی به دستگاه قضایی و حتی سردرگمی در پرونده‌های حقوقی خواهد داشت، ما مخالف اصل اصلاح نیستیم؛ بلکه مخالف روش ناعادلانه‌ایم که حالا دنبال پاک‌کردن صورت مسئله است.
تسنیم: و سخن پایانی شما برای مخاطبان تسنیم؟
از مردم، نخبگان، اساتید حوزه و دانشگاه، و فعالان اجتماعی می‌خواهم در این مقطع حساس صدای خود را به گوش نمایندگان برسانند، ما به عنوان فراکسیون زنان و خانواده، تمام تلاش خود را برای بازنگری در این طرح انجام خواهیم داد تا قانونی تصویب شود که شأن خانواده ایرانی، کرامت زن و تعهد مرد را توأمان حفظ کند، این مطالبه ملی است، نه صرفاً مطالبه زنان.
انتهای پیام/
