پیام امام(ره) به حجاج: اخلاق اسلامی، مدارا و پرهیز از تنش

به گزارش خبرگزاری تسنیم، در آستانه موسم حج در سال 1363، امام خمینی(ره) در پیامی تاریخی خطاب به مسلمانان جهان و حجاج بیت‌الله الحرام، شش توصیه کلیدی مطرح کردند؛ توصیه‌هایی که نه‌تنها برای زائران ایرانی بلکه برای همه امت اسلامی، راهبردی و تمدنی بود.
این پیام، حج را از سطح مناسک عبادی فراتر می‌برد و آن را به یک میدان تمرین اخلاق، وحدت و بیداری اسلامی تبدیل می‌کرد.
در بخشی از این پیام، امام خطاب به حجاج ایرانی، آنان را «حامل پیام اسلام و قرآن» و در عین حال «حامل پیام انقلاب اسلامی» معرفی می‌کنند، این تعبیر نشان‌دهنده نقش دوگانه و سنگین حجاج ایرانی است؛ آنان نه‌تنها در حال انجام یک فریضه عبادی‌اند، بلکه در حال انتقال تجربه‌ای از بیداری اسلامی‌اند که انقلاب اسلامی ایران مظهر آن بود.
امام به‌صراحت از حجاج می‌خواهند که در مکه و مدینه ـــ این دو شهر مقدس که حرم امن الهی‌اند ــ هرگز وارد درگیری و مقابله نشوند، حتی اگر مأموران رسمی رفتار مناسبی نداشته باشند، این توصیه، ناظر به حفظ قداست فضا و رعایت اصول اخلاقی در دشوارترین شرایط است؛ جایی که حتی در برابر بی‌عدالتی نیز، پاسخ باید با صبر و متانت داده شود.
رفتار حاجی، از نگاه امام، باید تجسمی از «اخلاق اسلامی ـ انسانی» باشد، آنجا که انبوه ملت‌های مسلمان گرد هم می‌آیند، حاجی ایرانی نباید صرفاً تماشاگر باشد یا در خود فرو رود، بلکه باید با حسن خلق و ادب، پیام معنوی و تمدنی خود را منتقل کند، این رفتار، خود یک رسانه بی‌کلام است.
در فراز دیگری از پیام، امام بر شیوه دعوت دیگران به حق تأکید می‌کنند: "«با نصیحت برادرانه و موعظه حسنه» مسلمانان را از خشونت بازدارید."، این تعبیر قرآنی، نشان می‌دهد که حتی در صحنه تبلیغ، اجبار و خشونت جایی ندارد.
ارتباط حاجی با دیگر ملت‌ها باید از مجرای کلام نیکو و خیرخواهانه عبور کند.
در ادامه، امام از حجاج می‌خواهند که در رفتار خود «دقیق» باشند؛ به حرکات و سکنات خود و همراهان‌شان توجه کنند، این دقت نه برای کنترل دیگران، بلکه برای مراقبت از چهره امت اسلامی است که در منظر جهانیان قرار گرفته است، حج، میدان بازنمایی شخصیت امت اسلام است.
و نکته کلیدی در پایان این بخش از پیام این‌چنین است؛ «اگر مخالفان شما بر خلاف قرآن با شما رفتار کردند، مقابله‌به‌مثل نکنید.»، این بخش از توصیه، فراتر از ادب فردی، یک استراتژی بلندمدت اخلاقی ـ سیاسی است، هدف آن است که امت اسلامی در موضع بالاتر اخلاقی بماند و شأن خود را حفظ کند، حتی در برابر بی‌حرمتی‌ها.
پیام امام خمینی در سال 1363، هنوز هم یکی از اسناد مهم درباره حج است؛ زیرا با نگاهی جامع، حج را به‌عنوان صحنه تعامل تمدن اسلامی با جهان معرفی می‌کند.
در جهانی که خشونت و سوءتفاهم میان ملت‌ها فزونی گرفته است، بازگشت به این منطق اخلاق‌محور و معنوی، گامی ضروری در احیای امت اسلامی است.
انتهای پیام/+