آینده صنایع همدان در گرو یک برنامه استراتژی هدفمند و برنامه
در شرایطی که صنایع و واحدهای تولیدی با فشارهای مضاعف داخلی و خارجی مواجه هستند چشم انداز تولید و سرمایه گذاری در استان همدان بیش از هر زمان دیگری نیازمند یک برنامه استراتژی هدفمند و برنامه محور است است.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگوی اختصاصی با مومنعلی خزایی رئیس خانه صنعت و معدن همدان، ابعاد مختلف چالش‌ها و موانع حوزه صنعت و معدن و راهکارهای پیشنهادی برای خروج از آن را مورد بررسی قرار داده است، که در زیر به مهم‌ترین موارد این گفت‌و‌گو اشاره شده است.
تسنیم: وضعیت کنونی سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و معدن استان همدان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خزایی: متأسفانه برخی شرایط از جمله بی‌ثباتی ارزی، اقتصادی، اعمال تحریم‌های شدید، نبود چشم‌انداز مشخص در کنار تصمیم‌گیری‌های مقطعی، باعث شده سرمایه‌گذاران داخلی نه تنها در استان همدان بی‌انگیزه باشند البته این ماجرا مبتلابه کشور است که دلیل اصلی فاصله صنعت از سرمایه‌گذاری‌های نو و فاصله از بازار است به معنای دیگر در عمل، شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای است که ریسک سرمایه‌گذار برای ورود سرمایه جدیدی به بخش تولید را کاهش داده و حتی در مواردی منجر به خروج سرمایه به شکل نگران‌کننده‌ای هم شده است.
تسنیم: منظور از خروج سرمایه چیست؟
آیا آماری از میزان آن در استان یا کشور دارید؟
خزایی: ببینید به باور بنده خروج سرمایه به معنای کاهش قدرت ریسک و انتقال منابع مالی، فکری و انسانی به خارج از کشور است.
متأسفانه شاهدیم که سرمایه‌گذاران، چه خرد و چه کلان، ترجیح می‌دهند در کشورهایی مانند ترکیه، امارات یا حتی ارمنستان سرمایه‌گذاری کنند و دلیل اصلی هم فضای غیرقابل پیش‌بینی اقتصاد داخلی است.
درباره عدد و رقم خروج سرمایه از استان آمار دقیق در دست رس بنده نیست نه اینکه بی اطلاع باشم اما برای تحلیل بهتر و دقیق‌‌تر می‌توانید این اطلاعات را از مسئولان مربوطه که در جریان ریزترین آمارها هستند، کسب کنید.
تسنیم: وضعیت جذب سرمایه خارجی چگونه بوده؟
آیا تلاشی برای جلب اعتماد خارجی‌ها صورت گرفته؟
خزایی: بله، تلاش‌هایی انجام شده اما نیاز داریم این اقدامات در سطحی که اثرگذار باشد پیگیری و انجام شود چرا که سرمایه‌گذار خارجی به دنبال ثبات، امنیت حقوقی، امکان انتقال سود و تضمین مالکیت است اما در بسیاری از موارد، قوانین ما پاسخ‌گوی این انتظارات نیستند به همین دلیل، نرخ جذب سرمایه خارجی در استاندهمدان در طی یک دهه گذشته بسیار پایین‌تر از پتانسیل واقعی استان بوده البته در یکی دو سال گذشته اقدامات خوبی انجام گرفته که طبق آمارهای اعلام شده حدود 210 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی در همدان انجام شده است.
تسنیم: چرا فضای اقتصادی برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان تا این حد ریسک‌پذیر است؟
خزایی: چند عامل در این مسئله دخیل‌اند: اول، نوسانات شدید نرخ ارز که امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را سلب کرده است، دوم، بروکراسی پیچیده و زمان‌بر اداری که امیدواریم با صدور مجوزهای بی‌نامی که این روزها در استان همدان در دست اقدام است مرتفع شود و سوم، نبود سیاست صنعتی شفاف، ما همچنان نمی‌دانیم قرار است به کدام بخش از صنعت مزیت بدهیم و از کدام بخش صرف‌نظر کنیم.
تسنیم: با توجه به خشکسالی‌های و محدودیت‌های منابع آبی اخیر، در استان همدان وضعیت بخش‌های کشاورزی و منابع طبیعی را چطور می‌بینید و این موضوع چه اثری بر صنعت استان دارد؟
خزایی: خوب شما شاهد هستید که خشکسالی‌های متوالی، بحران آب و افت تولیدات کشاورزی و دامی، زنگ خطر مهمی برای مزیت‌های سنتی در اقتصاد استان همدان شده است.به عبارتی نمی‌توان دیگر تنها به کشاورزی تکیه کرد و وقت آن رسیده که به‌طور جدی به سمت صنعتی‌شدن حرکت کنیم.
کشورهای موفق مثل کره‌جنوبی یا آلمان، کشاورزی قدرتمندی نداشتند اما با تمرکز بر صنعت توانستند به اقتصاد پیشرفته برسند از طرفی گردشگری و چاشنی کردن آن با کشاورزی هم دیگر راهکاریست که باعث افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌شود.
همانطور که می‌دانید منابع آبی استان به شدت کاهش یافته و اگر به دنبال این هستیم که کماکان کشاورزی در همدان یک صنعت پویا باشد نیاز به ایجاد کارخانه‌های فرآوری محصول و صنایع تبدیلی در این بهش هستیم.
تسنیم: آیا برنامه‌ای در همدان برای تقویت زیرساخت‌های صنعتی وجود دارد؟
خزایی: بدون تعارف باید عرض کنم زیرساخت‌های ما، به‌ویژه در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و فناوری، نیاز به بازسازی و تقویت دارند.
استان همدان پتانسیل بالایی در زمینه صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و فرآوری دارد اما نبود زیرساخت مناسب، سرمایه‌گذار را دلسرد می‌کند.
یکی از مهم‌ترین دلایل این مسئله، کمبود سرمایه‌گذاری در این بخش است که مانع از ایجاد واحدهای صنعتی پیشرفته در حوزه‌هایی مانند فرآوری محصولات کشاورزی، تولید مواد غذایی و صنایع وابسته می‌شود.
در حالی که همدان به دلیل داشتن محصولات زراعی و باغی از جمله سیب، گردو و گندم، می‌تواند در زمینه فرآوری این محصولات به جای صادرات مواد خام، نقش بسیار موثری ایفا کند.
تسنیم: به نظر شما آموزش و نیروی کار متخصص چقدر می‌تواند در حل این مشکل به کمک استان ما بیاید؟
خزایی: توجه داشته باشید فقدان آموزش‌های تخصصی و نیروی کار ماهر در صنایع تبدیلی در همدان یکی دیگر از موانع توسعه کشاورزی در استان است در حالیکه قطعا نیروی کار ماهر و آموزش دیده می‌تواند باعث افزایش کیفیت محصولات و بهره‌وری در صنایع تبدیلی شود، اما در حال حاضر این بخش با مشکلات جدی در جذب و حفظ نیروی کار متخصص مواجه است.
علاوه بر این، نبود ارتباط مؤثر بین بخش‌های کشاورزی، صنعتی و تحقیقاتی نیز یکی دیگر از دلایل عدم استفاده بهینه از پتانسیل‌های این استان است به طوریکه بسیاری از کشاورزان و تولیدکنندگان در همدان از فناوری‌های نوین و شیوه‌های بهینه فرآوری بی‌اطلاع هستند و در نتیجه، محصولات آن‌ها به شکل خام به بازار عرضه می‌شود.
از طرف دیگر مشکلات زیرساختی از جمله ضعف در حمل‌ونقل، انبارداری و بسته‌بندی محصولات نیز تاثیر منفی بر صنایع تبدیلی در کشاورزی همدان دارد چرا که بدون دسترسی به سیستم‌های حمل‌ونقل کارآمد و مناسب، محصولات نهایی نمی‌توانند به سرعت و به صورت مقرون‌به‌صرفه به بازارهای داخلی و خارجی منتقل شوند.
بنابراین این مشکلات باعث می‌شود که همدان نتواند به‌طور کامل از پتانسیل‌های خود در صنایع تبدیلی بهره‌برداری کند و نیازمند برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری ویژه در این زمینه است.
تسنیم: شما به عنوان یک تولیدکننده شناخته شده و با سابقه در استان همدان حالا که در تشکل مهمی ماننده خانه صنعت و معدن با تولیدکنندگان مختلف در استان در ارتباط هستید نقش بانک‌ها در حمایت از تولید چگونه ارزیابی می‌شود؟
خزایی: متاسفانه و بدون تعارف باید عرض کنم بسیار ضعیف!
سیستم بانکی ما به‌جای همراهی با تولید، با نرخ بهره بالا و فرآیندهای پیچیده، تولیدکننده را خسته می‌کند.
بانک‌ها به دنبال وثیقه هستند، نه طرح و اگر سیستم بانکی اصلاح نشود، حمایت از تولید یک شعار باقی می‌ماند.
و واقعا نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذاری جدیدی در تولید و صنعت همدان انجام شود.
تسنیم: پیشنهاد شما برای اصلاح این وضعیت چیست؟
خزایی: بدون شک بانک‌ها باید به سمت بانکداری توسعه‌ای حرکت کنند.
کاهش نرخ بهره برای واحدهای تولیدی، تسهیل فرآیندهای اعتبارسنجی و امکان استمهال بدهی‌ها برای واحدهای نیمه‌فعال، از راهکارهای فوری است که می‌توان به علاج این مشکل منتهی شود.
تسنیم: برخی از مسئولان و بانک‌ها برای نشان دادن توسعه صنعتی استان بر حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط تأکید دارند.
آیا این کافی است؟
خزایی: ببینید حمایت از این بنگاه‌ها لازم است اما کافی نیست.
ما نیاز به ایجاد هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ صنعتی داریم چرا که تنها شرکت‌های بزرگ می‌توانند در بازارهای صادراتی رقابت کنند.
بنگاه‌های کوچک باید در زنجیره تولید این شرکت‌ها تعریف شوند، نه اینکه جداگانه و پراکنده فعالیت کنند.
تسنیم: وضعیت مجوزهای صنعتی را چگونه می‌بینید؟
آیا تسهیل شده‌اند یا بالعکس؟
خزایی: متأسفانه برای اینکه نشان دهیم بروکراسی اداری حذف شده این روزها شاهد صدور بی‌رویه مجوزها بدون مطالعات امکان‌سنجی هستیم.
این موضوع باعث رقابت مخرب بین واحدها شده و کیفیت محصولات را هم کاهش داده است.
در برخی موارد، واحدهای جدید، بازار واحدهای قدیمی را از بین می‌برند بدون اینکه ارزش افزوده‌ای ایجاد کنند.
بنابراین تاکید ما بر این است که حتما طرح‌های مطالعاتی و کارشناسی شده مد نظر برای صدور مجوزها باشد.
تسنیم: به نظر شما چه اقدامات دولتی باید برای توسعه صنعتی و معدنی استان باید انجام شود؟
خزایی: دولت باید یک نقشه راه شفاف، قابل پیش‌بینی و پایدار برای توسعه صنعتی ارائه دهد که به نظر می‌رسد این اقدام با تدوین نقشه تحول و پیشرفت استان تا حدودی برای استان همدان انجام شده اما باید این اقدام عملیاتی و اجرایی شود همچنین اقدامات مقطعی مثل وام‌های حمایتی یا مشوق‌های محدود کافی نیست چرا مه ما نیاز به اصلاح ساختاری داریم مانند کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، ثبات قوانین، حمایت هدفمند، اصلاح نظام بانکی و آموزش نیروی انسانی ماهر داریم.
بر همین اساس حمایت‌های دولتی باید به سمت تسهیل‌گری و مهیا ساختن این شرایط هدایت شود نه اینکه صرفا به چند اقدام موقتی و نمایشی ختم شود.
تسنیم: چشم‌انداز شما از آینده صنعت استان همدان چیست؟
خزایی: باید عرض کنم صنایع استان ما در آستانه یک پیچ تاریخی قرار گرفته‌اند یا باید با یک برنامه‌ریزی عمیق و سیاست‌گذاری جدی مدیریتی، به سمت بازسازی صنعتی برویم، یا با ادامه این روند، با پدیده “صنعت فرسوده” روبه‌رو خواهیم شد.
شما با یک حساب سرانگشتی می‌توانید به این نتیجه برسید که چقدر گرداب مشکلات دامن‌گیر صنعت ما شده به طوریکه طبق آمار ما در سطح کشور 90 هزار واحد تولیدی داریم اما چند درصد آن‌ها واقعاً کارآمد هستند؟
اگر همین اتفاق را در شمایل کوچکتر در استان همدان بررسی کنیم به وضوح دریافت خواهیم کرد که اگر به سمت ادغام، نوسازی و رقابت بین‌المللی نرویم، آینده‌ای روشن در صنعت استان نخواهیم داشت.
با این حال اقداماتی که در حال انجام است از جمله حمایت‌هایی که از واحدهای اثرگذار صنعتی در استان همدان می‌شود با یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی می‌توان به جنگ مشکلات اقتصادی تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران رفت و صنعت همدان را پویا و توسعه داد.
انتهای پیام/
