غبار فراموشی بر مشکل ریزگردها در کرمان

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: بادهای ۱۲۰ روزه که روزگاری برای مردم کرمان نشان از ریزگردهای هامون بود و اخبارش را در تلویزیون و رسانه‌ها می‌دیدند حالا به یکی از مشکلات شهر کرمان نیز تبدیل شده است،
این پدیده از گذشته به دلیل شهرتش در وزش طوفان‌های شدید در سیستان و بلوچستان شناخته می‌شد اما چند سال است که شهرستان‌های شرقی و حتی مرکزی کرمان را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، افزایش دما و افزایش کانون‌های بحرانی بیابانی در کرمان موجب شده است وزش این بادها شهر کرمان را نیز متأثر کند و آسمان کرمان در اکثر روزهای سال میهمان ریزگردها است.
تا چند سال قبل ماه‌های فروردین و اردیبهشت مهمترین ماه‌های بارندگی در استان کرمان محسوب می‌شد اما تغییرات اقلیمی بارندگی را به ماه‌های بهمن و اسفند محدود کرده و بارش‌ها نه تنها جنوب و شرق کرمان را در بر نمی‌گیرند، بلکه در شمال و غرب استان نیز تأثیر قابل توجه ندارند.
در این شرایط استان کرمان سالهاست متأثر از ریزگردهای استان شرقی خود قرار دارد و کانون‌های بیابانی داخل استان نیز فعال شده و مردم را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است.
شهرستان‌های فهرج، ریگان و بم و نرماشیر بیشترین مشکل را دارند و بارها با تعطیلی مدارس، ادارت و خسارت به کشاورزی و دامداری مواجه شده‌اند.
صدور هشدار هواشناسی ریزگردها در کرمان
اداره هواشناسی کرمان نیز با اعلام اطلاعیه‌ای نسبت به طوفان و ریزگردها در کرمان اعلام هشدار زرد کرده است.
اداره کل هواشناسی کرمان برای وزش باد شدید، خیزش گردوخاک، انتقال ریزگرد به استان، افزایش غلظت غبار و کاهش کیفیت هوا برای اکثر مناطق به ویژه شرق، جنوب و نیمه شمالی استان هشدار سطح زرد صادر کرد.
در این هشدار هواشناسی که برای روزهای دوشنبه تا جمعه دوم خرداد صادر شده، آمده است: با توجه به نقشه‌های فعلی، از روز چهارشنبه بر میزان انتقال ریزگرد از کویر مرکزی کشور به استان افزوده خواهد شد، لذا طی این مدت افزایش غلظت غبار، کاهش دید افقی و اختلال تردد در محورهای استان کرمان به استان‌های همجوار محتمل است.
احتمال سقوط بنر، تابلوهای تبلیغاتی، داربست و سازه‌های موقت، احتمال سقوط اشیا از ارتفاع و شکستن درختان نیز وجود دارد و هواشناسی احتیاط در ترددهای جاده‌ای را توصیه کرد.
طبق بررسی آخرین نقشه‌های پیش یابی و پیرو هشدار زرد شماره ۱۰ هواشناسی، تا پایان هفته جاری رشد ابر و وزش باد و گرد و خاک مهمترین پدیده‌های جوی در استان کرمان هستند و طی این مدت در ساعات بعد از ظهر علاوه بر افزایش ابر وقوع رگبار باران در ارتفاعات مرکزی و جنوب غربی استان نیز محتمل است.
ریزگردها تشدید می‌شود
مریم سلاجقه، کارشناس هواشناسی استان کرمان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: طبق بررسی آخرین نقشه‌های پیش یابی هواشناسی و پیرو هشدار سطح زرد شماره ۱۰، از دیروز یکشنبه تا انتهای هفته رشد ابر و وزش باد و گرد و خاک مهم‌ترین پدیده‌های جوی در استان می‌باشند.
وی می‌افزاید: با توجه به افزایش سرعت وزش باد و انتقال ریزگرد به استان کرمان، خیزش گردوخاک، افزایش غلظت غبار و کاهش کیفیت هوا در اکثر مناطق به ویژه نوار شرقی، جنوب و نیمه شمالی استان پیش بینی می‌شود.
وی تصریح می‌کند: شایان ذکر است طی همین مدت در ساعات بعد از ظهر علاوه بر افزایش ابر وقوع رگبار باران در ارتفاعات مرکزی و جنوب غربی استان محتمل می‌باشد.
همچنین در ساعات ۱۱ الی ۱۵ میزان اشعه فرابنفش در منطقه خطرناک قرار دارد، لذا از قرار گیری در معرض نور خورشید به مدت طولانی خودداری شود و به لحاظ دمایی نیز تا انتهای هفته تداوم هوای گرم را خواهیم داشت.
خشکسالی و تغییرات اقلیمی عامل اصلی بروز ریزگردها
عیسی قنبری، کارشناس محیط زیست نیز در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: استان کرمان به دلیل تغییرات اقلیمی گسترده شاهد گسترش کانون‌های بحرانی ریزگردها بوده است.
وی می‌افزاید: کویر لوت خود یکی از مهمترین کانون‌های ریزگردها است، ضمن اینکه خشک شدن بستر جازموریان و عدم بارندگی در جنوب کرمان که مدت‌ها روی داده است منجر به ایجاد یک کانون جدی ریزگرد در استان کرمان شده است.
وی عنوان می‌کند: در کنار آن در بسیاری از دشت‌های کرمان به دلیل افزایش برداشت آب از منابع آب زیر زمینی شاهد کاهش رطوبت خاک هستیم و با کوچک‌ترین وزش باد شاهد بروز ریزگرد با منشأ محلی هستیم.
قنبری، می‌گوید: باید با کشت درختان مقاوم با همیاری و کمک مردم محلی جلوی توسعه بیابان‌ها و ریزگردها را گرفت، ضمن اینکه عدم بارندگی منجر به خشک شدن جازموریان و بستر بسیاری از رودخانه‌ها شده و رودخانه ریگان نیز مدت‌ها خشک شده است.
وی می‌افزاید: پدیده ریزگردها در استان کرمان به یکی از چالش‌های زیست‌محیطی و سلامت عمومی تبدیل شده است و این مشکل که ناشی از عوامل مختلف طبیعی و انسانی است، تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی مردم و اکوسیستم منطقه دارد.
بی عملی مسئولان برای مقابله با ریزگردها
بر اساس تحقیقات، عوامل متعددی در شکل‌گیری ریزگردها نقش دارند؛ از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا اشاره کرد که موجب خشک شدن زمین و افزایش گرد و غبار در هوا می‌شود.
چرای بی‌رویه دام‌ها و بهره‌برداری نادرست از منابع طبیعی باعث کاهش پوشش گیاهی و افزایش فرسایش خاک شده است.
همچنین سدسازی، کشاورزی سنتی، و عدم مدیریت صحیح منابع آبی از جمله عواملی هستند که به تشدید این بحران کمک کرده‌اند.
تالاب هامون - جازموریان که یکی از منابع مهم کنترل گرد و غبار در منطقه بود که به دلیل کاهش منابع آبی و تغییرات اقلیمی، خشک شده و به یکی از کانون‌های اصلی تولید ریزگرد تبدیل شده است.
از سوی دیگر با وجود شعارهای مختلف اما عملاً تا کنون از سوی مسئولان اقدامی برای مهار ریزگردها انجام نشده است.
راهکار رفع مشکل ریزگردها در کرمان
برای مقابله با این بحران، کارشناسان و محققان پیشنهادهای مختلفی ارائه داده‌اند: تأمین نیاز آبی تالاب هامون -جازموریان می‌تواند نقش مهمی در کاهش ریزگردها داشته باشد.
همچنین کاشت گیاهان مقاوم در برابر خشکی و اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی از جمله راهکارهای مؤثر محسوب می‌شود.
اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی و جلوگیری از هدر رفت منابع آبی می‌تواند به کاهش این پدیده کمک کند.
برخی محققان پیشنهاد استفاده از روش‌های نوین مانند مالچ پاشی را مطرح کرده‌اند، اما این روش به دلیل هزینه بالا و اثرات زیست‌محیطی، مورد انتقاد قرار گرفته است.
با توجه به اهمیت این موضوع، همکاری میان نهادهای دولتی، محققان و مردم برای اجرای راهکارهای پایدار ضروری است.
بحران ریزگردها نه‌تنها سلامت عمومی را تهدید می‌کند، بلکه تأثیرات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه دارد.