نرخ بیکاری فصلی چند سال اخیر زیر ذره بین

یادداشت اقتصادی - معین قرابی تهرانی، پژوهشگر اقتصادی:
نرخ بیکاری یکی از شاخص‌های بسیار مهم در اقتصاد هر کشوری محسوب می‌شود.
به طوری که این شاخص، یکی از شاخص‌های کلیدی در ارزیابی وضعیت اقتصادی و اجتماعی هر کشوری است.
تحلیل نرخ بیکاری می‌تواند بصورت فصلی و سالانه صورت گیرد.
زیرا نمایانگر روندهای حاکم بر بازار کار و توانمندی نظام اقتصادی در ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار است.
در سال‌های اخیر، اقتصاد ایران چالش‌های مختلفی را پشت سرگذاشته است.
چالش‌های مذکور هر یک به نوعی بر وضعیت اشتغال و نرخ بیکاری تاثیر گذاشته است.
بررسی روند تغییرات ایجاد شده در بازه‌های زمانی فصلی و سالانه، می‌تواند تصویری دقیق‌تر از عملکرد عملکرد بازار کار، تاثیر سیاست‌های اقتصادی و وضعیت گروه‌های مختلف جمعیتی از جمله جوانان و زنان ارائه دهد.
این گزارش، باهدف تحلیل و ارزیابی این نرخ‌ها در سال‌های اخیر، به دنبال درک عمیق‌تری از وضعیت اشتغال و بیکاری در کشور است.
شاخص‌های عمده بازار کار در زمستان 1403
براساس گزارش بانک مرکزی، عمده‌ترین شاخص‌های بازار کار و تغییرات آن در زمستان 1403 نسبت به زمستان 1402 ارائه شده است.
با بررسی نرخ مشارکت اقتصادی(نرخ فعالیت) جمعیت 15 ساله و بیشتر نشان می‌دهد که 40.1 درصد جمعیت در سن کار(15 ساله و بیش‌تر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان و یا بیکاران قرار گرفته‌اند.
همچنین نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به روستایی کم‌تر بوده است.
بررسی روند نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل آن( زمستان 1402)، 0.7 کاهش یافته است.
بررسی نسبت اشتغال جمعیت 15 ساله و بیشتر بیانگر آن است که 37 درصد از جمعیت در سن کار( 15 ساله و بیشتر) شاغل بوده‌اند.
این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است.
در جدول ذیل به‌طور کامل شاخص‌های عمده بازار کار در زمستان 1403 (ارقام به هزار نفر) آورده شده است.
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی نشان می‌دهد که بخش خدمات با 53.7 درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصتص داده است.
بخش صنعت و کشاورزی در رتبه بعدی با 33.5 و 12.7 درصد قرار دارند.
سهم شاغلان نقطه به نقطه در بخش خدمات و کشاورزی در زمستان 1403 (نسبت به زمستان سال گذشته) به ترتیب 0.1 درصد افزایش و 0.2 درصد کاهش داشته است.
همچنین ذکر این نکته ضروری است که سهم شاغلان صنعت نسبت به مشابه سال گذشته نیز تغییری نداشته است.
طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر نشان می‌دهد که از بین جمعیت بیکار، 7.8 درصد جمعیت فعال بودند.
این درحالی است که نرخ بیکاری در جامعه شهری نسبت به روستایی، نرخ بیکاری بیشتری داشته است.
البته نوع خاصی از اشتغال نیز وجود دارد که به اشتغال ناقص شهرت یافته است.
البته اشتغال ناقص به عنوان شاخصی مهم شناسایی شده است که نشان‌دهنده نوعی کم کیفیتی در فرصت‌های شغلی موجود باشد.
اشتغال ناقص به وضعیتی گفته می‌شود که افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در سرکار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کاری بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و ...
کمتر از 44 ساعت کار کرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند.
طبق آمار بانک مرکزی، 7.7 درصد از جمعیت 15 ساله و بیشتر، دارای اشتغال ناقص بوده‌اند.
این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان در سال 1403 بوده است.
البته ذکر این نکته ضروری است که سهم اشتغال ناقص در زمستان 1403 نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش حدود 0.9 درصدی داشته است.
بررسی سهم شاغلین 15 ساله و بیشتر با ساعت کار معمول 49 ساعت و بیشتر نشان می‌دهد، 37.5 درصد شاغلین، به طور معمول، 49 ساعت و بیشتر در هفته کار می‌کنند.
این شاخص که یکی از نماگرهای کار شایسته است نشان می‌دهد در کشور سهم زیادی از شاغلین بیشتر از استاندارد کار می‌کنند.
این شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل 0.7 درصد افزایش یافته است.
براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ بیکاری در سال‌های گذشته روند نزولی در مجموع داشته است.
در جدول ذیل، نرخ بیکاری بصورت فصلی به تفکیک استانی آورده شده است.
از این رو، با تحلیل نمودار می‌توان به اطلاعاتی در این زمینه دست یافت.
باتوجه به این‌که در سال 1403 در هر 4 فصل سال، نرخ بیکاری کمتری در طی دهه گذشته داشته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد متوسط نرخ بیکاری در سال 1403، 7.55 بوده است که آمار خوبی را نشان می‌دهد.
در دولت دولت سیزدهم روند نزولی در نرخ بیکاری را شاهد بودیم.
در حالی که دولت چهاردهم نیز باتدابیر ویژه در خصوص نرخ بیکاری، کاهش ایجاد شده در روند نرخ بیکاری در دولت سیزدهم را حفظ نموده است.
البته نکته قابل ذکر این است که کاهش نرخ بیکاری بیانگر عملکرد مثبت بازار کار است ولی کاهش نرخ بیکاری به تنهایی نمی‌تواند تصویری کامل از وضعیت اشتغال ارائه دهد.
طی بررسی‌های انجام شده در راستای شاخص‌های عمده بازار کار در زمستان 1403، می‌توان یافت که با وجود تداوم چالش‌های اقتصادی، روندکلی نرخ بیکاری در کشور کاهشی بوده است.
البته شاخص‌های مرتبطی که با نرخ بیکاری وابسته بودند، بهبود نسبی داشته اند.
کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به سال گذشته از جمله نکاتی است که نیازمند توجه سیاست‌گذاران در جهت افزایش انگیزه مشارکت نیروی کار، به ویژه در میان زنان و ساکنان مناطق شهری است.
همچنین، اگرچه همچنان بخش خدمات سهم بالایی از اشتغال را به خود اختصاص داده است، اما اشتغال ناقص همچنان بخش قابل توجه از شاغلان را شامل می‌شود و نشان‌دهنده وجود ظرفیت‌های استفاده نشده از نیروی انسانی در کشور است.
از سوی دیگر، کاهش قابل توجه نرخ بیکاری در سال 1403 نسبت به سال‌های گذشته، به ویژه در دولت سیزدهم و چهاردهم، حاکی از تاثیر مثبت برخی از سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال زایی دولت است.
بااین حال، حفظ این روند نزولی و دستیابی به اشتغال پایدار، مستلزم تداوم سیاست‌های هوشمندانه، بهبود فضای کسب و کار و تمرکز بر کیفیت اشتغال به ویژه برای اقشار جوان و تحصیل کرده است.
امید آن است که دولت چهاردهم باتدابیر ویژه در راستای ادامه این روند، بتواند به بهبود این مسیر در ادامه راه موفق عمل نماید.
انتهای پیام/