هفتاد و هفت سال پس از نکبت؛ زخم آوارگی دوباره در فلسطین سرباز میکند

باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - فلسطینی‌ها روز پنج‌شنبه، سالگرد «نکبت» را گرامی داشتند؛ روزی که از دست دادن سرزمین‌شان پس از جنگ ۱۹۴۸ و همزمان با تأسیس رژیم اسرائیل را یادآور می‌شود، آن‌هم در شرایطی که عملیات نظامی اسرائیل در غزه و کرانه باختری اشغالی، بار دیگر صد‌ها هزار نفر را آواره کرده است.
نکبت، یا «فاجعه»، به‌مدت بیش از ۷۵ سال یکی از تجربه‌های هویت‌ساز ملت فلسطین بوده است و نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری هویت ملی فلسطینی‌ها داشته و همواره بر روابط پرتنش آنها با اسرائیل سایه افکنده است.
اکنون، جنگ در غزه و عملیات چندماهه ارتش اسرائیل در اردوگاه‌های پناهجویان کرانه باختری – جایی که صد‌ها هزار نفر از فرزندان آوارگان نکبت ۱۹۴۸ زندگی می‌کنند – بار دیگر این زخم تاریخی را عمیق‌تر کرده است.
این جنگ، بخش‌های وسیعی از نوار غزه را ویران کرده و اکثر جمعیت بیش از دو میلیونی آن را مجبور کرده بار‌ها محل زندگی خود را تغییر دهند، و در چادرها، خانه‌های بمباران‌شده و پناهگاه‌های موقت به سختی زندگی کنند.
بدریه محارب، یکی از بازماندگان نکبت، که در کودکی از شهر بندری یافا در نزدیکی تل‌آویو به غزه گریخته بود، گفت: «در تمام جنگ‌هایی که تاکنون اتفاق افتاده، هیچ‌کدام مانند این جنگ نبوده است.»
مراسم سالگرد نکبت، هر سال در ۱۵ مه برگزار می‌شود و آغاز جنگ ۱۹۴۸ را یادآور می‌شود؛ زمانی که یک روز پس از اعلام استقلال اسرائیل و خروج نیرو‌های بریتانیایی از سرزمین فلسطین، کشور‌های عربی به اسرائیل حمله کردند.
این جنگ ماه‌ها طول کشید و هزاران کشته برجای گذاشت.
بیش از ۷۰۰ هزار فلسطینی مجبور به فرار از خانه‌های خود یا بیرون رانده شدند و در اردوگاه‌های موقتی ساکن شدند؛ اردوگاه‌هایی شبیه به آنچه امروز در غزه ایجاد شده است.
در مقابل ویرانه‌های خانه‌اش در شهر خان‌یونس در جنوب غزه، بدریه گفت که دو نوه‌اش در این جنگ کشته شده‌اند و هر آنچه داشته از دست رفته است.
او افزود: «مردم نابود شده‌اند.»
حمله خونین اسرائیل به غزه – که به‌عنوان واکنش به حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد – یکی از طولانی‌ترین و بدون شک خونبارترین عملیات‌های نظامی تاریخ این رژیم بوده و بخش زیادی از غزه را به منطقه‌ای غیرقابل سکونت تبدیل کرده است.
برخی از اعضای تندروی اسرائیل – که از طرح ترامپ برای تخلیه کامل غزه از فلسطینی‌ها و تبدیل آن به منطقه تفریحی ساحلی حمایت می‌کنند – آشکارا درباره تصرف کامل این منطقه صحبت کرده‌اند.
پس از دو ماه آتش‌بس، اسرائیل در ماه مارس عملیات خود را از سر گرفت و جمعیت غزه را به سمت مناطق ساحلی و اطراف خان‌یونس فشرده‌تر کرد.
ارتش از نواحی مرزی به درون غزه پیشروی کرده و جمعیت را در محدوده‌ای هرچه باریک‌تر به دام انداخته است.
بر اساس گزارش سازمان امور بشردوستانه سازمان ملل (OCHA)، اکنون ۷۰ درصد نوار غزه یا در محدوده «مناطق ممنوعه» تعیین‌شده توسط ارتش قرار دارد یا تحت دستور تخلیه نظامی است، و بیش از ۴۳۶ هزار نفر تنها از ماه مارس تاکنون آواره شده‌اند.
وضعیت کرانه باختری
در کرانه باختری نیز، فلسطینیان تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارند؛ هم از جانب خشونت شهرک‌نشینان و هم عملیات‌های نظامی اسرائیل در شهرهایی، چون جنین و طولکرم، که ده‌ها هزار نفر را مجبور به ترک خانه‌هایشان کرده است.
مصطفی ابو عوّاد، فلسطینی ۸۸ ساله، از اردوگاه نور شمس در نزدیکی طولکرم، گفت: «فقط دو دست لباس با خودم برداشتم، به امید اینکه حداکثر سه چهار روز طول بکشد.» او اضافه کرد: «هر هفته یا ده روز، از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کنیم.»
ارتش اسرائیل در ژانویه وارد این منطقه شد و اعلام کرد که هدفش از این عملیات گسترده، مقابله با گروه‌های مسلحی است که در اردوگاه‌هایی که حالا به مناطق شهری فشرده بدل شده‌اند، فعالیت می‌کنند.
این عملیات، که طولانی‌ترین عملیات نظامی در کرانه باختری از زمان انتفاضه دوم تاکنون است، همچنان ادامه دارد و با تخریب سیستماتیک خانه‌ها، جاده‌ها و زیرساخت‌ها همراه بوده است.
طبق آمار سازمان ملل، از آغاز این عملیات تاکنون بیش از ۴۰ هزار نفر در کرانه باختری آواره شده‌اند؛ وضعیتی که به گفته OCHA، ممکن است به «انتقال اجباری» تعبیر شود – جرمی که طبق اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی، جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود.
اکنون اردوگاه‌های جنین و طولکرم که از سکنه خالی شده‌اند، به شهر‌هایی ارواح‌مانند بدل شده‌اند، بدون برق، آب یا زیرساخت‌های حیاتی دیگر؛ امری که بازگشت ساکنان را هر روز دشوارتر می‌سازد.
منبع: رویترز