حج؛ پالایش درون در حرم امن

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حج، این کنگره عظیم الهی، تنها یک فریضه عبادی صِرف نیست، بلکه یک مدرسه تربیتی بی‌نظیر است که فرصتی بی‌بدیل برای تهذیب نفس و زدودن رذائل اخلاقی فراهم می‌آورد.
در این سفر معنوی، حاجی با دور شدن از تعلقات دنیوی و تمرکز بر رابطه با معبود، در معرض فضایی قرار می‌گیرد که زمینه را برای خودسازی و پالایش درون مهیا می‌کند.
احرام بستن به معنای ترک محرمات و دوری از لذائذ مادی، طواف به مثابه چرخش حول محور توحید و نفی هرگونه شرک در عمل، سعی بین صفا و مروه به نشانه‌ی تلاش و حرکت در مسیر حق، وقوف در عرفات به معنای شناخت و معرفت الهی، و منا به عنوان نمادی از فداکاری و قربانی کردن نفس امّاره، همگی آموزه‌هایی عملی برای غلبه بر صفات ناپسند مانند تکبر، حسد، طمع، ریا و خودخواهی هستند.
در این سفر، حاجی با گام برداشتن در مسیر پیامبران و اولیای الهی، از رذائل درونی خود آگاه شده و با تمرین صبر، گذشت، همدلی و تواضع، تلاش می‌کند تا جان را از آلودگی‌ها پاک سازد و با روحی صیقل یافته به سوی خداوند بازگردد.
حجت‌الاسلام ناصر علی‌محمدی پژوهشگر و محقق معارف و فرهنگ اسلامی در کتاب رهاوردهای اخلاقی حج می‌نویسد: «اولین قدم در راه تحقق کارکرد اخلاقی حج در راستای تزکیه نفس این است که ظرف دل را از اندوخته‌های شیطانی و هر آنچه که غیر خداست، پاک کنیم؛ وگرنه قلبی که آلوده باشد، هیچ گاه پذیرای معارف بلنـد الهــی نخواهد بود.
شاهد این مطلب بیانات اهل بیت است که از همان ابتدای کار و قصد انجام حج، ما را به توبه و تطهیر قلب دستور داده‌اند.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «هنگامی که قصد حج کردی، با آب توبه خالص گناهانت را بشوی و لباس راستی و پاکی و خضوع و خشوع را بر تن کن».
شاید حکمت این دستور اهل بیت در این اسـت کـه قـلـب، حـرم خداست و خداوند هیچ گاه برای خود شریکی را در حرم خود نمی پذیرد؛ «القَلْبُ حَرمُ الله فَلا تُسكِنْ حرمَ اللهِ غَیْرَ الله».
بنابراین خانه‌ای که شیطان در آن است خدا در آن نخواهد بود.
در واقع دل ظرف است و نور و معارف الهی هم مانند شیر است.
حال اگر این شیر در ظرف آلوده ریخته شود، شیر هم آلوده خواهد شد؛ بنابراین قبل از اینکه انسان به دنبال کسب معرفت باشد، باید به دنبال این باشد که ابتدا خانه دل را از غبار ذلت و معصیت خدا پاک کند تا لایق کسب معارف حقه الهی باشد؛ زیرا دلی که پاک شد، نور الهی خود به خود بر آن خواهد تابید.»
نکته اینجاست که پاک کردن دل و بازگشت به سوی خدا، زمان و مکان خاصی ندارد بلکه انسان در هر حالتی که باشد، وقتی که از صمیم قلب پشیمان شود و تصمیم به اصلاح نفس بگیرد، همین مقدار به عنوان توبه، برای او کافی است.
البته غیر از حق الناس که نیاز به ادای حق آنها دارد، ولی بعضی زمان‌ها و مکان‌ها به خاطر شرافتی که دارند، در قبول توبه مناسب‌تر هستند و باعث تسریع در قبول توبه می‌شوند.
زمان‌ها و مکان‌های مقدسی چون ماه رمضان، شب‌های قدر یا کنار خانه خدا، فضای معنوی خاصی ایجاد می‌کنند.
این محیط‌های نورانی، دل‌ها را برای توجه عمیق‌تر به خداوند و پشیمانی از گناهان آماده‌تر می‌کنند.
رحمت و مغفرت الهی در این اوقات و اماکن با شدت بیشتری جاری است.
همچنین خداوند متعال در وصف متقین می‌فرماید: «وَ بِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» و در روایت آمده است که علت به تأخیر انداختن استغفار حضرت یعقوب برای فرزندانش، این بود که وقت سحر دعا کند.
بنابراین به گفته‌ی حجت الاسلام علی‌محمدی «حج نه تنها در رحمتی است برای آمرزش گناهان گذشته بلکه به فرمایش امام باقر علیه‌السلام، تمرینی است برای عصمت از گناه در آینده.
آن گاه که درباره ورود به کعبه از ایشان پرسیدند، [فرمود:] ورود به آن، ورود به رحمت خداست و بیرون آمدن از آن، خروج از گناهان است و در باقی مانده‌ی عمرش از گناهان، مصون و گناهان گذشته‌اش آمرزیده است.» این نویسنده ادامه می‌دهد «البته مراد این نیست که انجام گناه از اختیار او خارج شده باشد، بلکه به این معنا است که نورانیتی که از حج و اعمال آن نصیب انسان می شود، زمینه‌ای است برای بی رغبتی به گناه با اینکه قدرت بر گناه را دارد و می‌تواند آن را اختیار کند.
در واقع ملکه عصمت، با این دوره تمرینی حج، در وجود انسان تقویت و نوری می‌شود برای پیدا کردن راه راست و کمک به ترک گناه.»
انتهای‌پیام/