تجربه ماندنی «زیر پای مادر»؛ قصه «خلیل کبابی» را با موسیقی بشنوید

خبرگزاری مهر-گروه هنر؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می‌کند با انتخاب عناصر، فرم‌ها و چینش‌ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد.
شرایطی که گاهی بسیار نکته‌سنج، اندیشمندانه و حساب‌شده پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته می‌شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می‌کند.
آنچه بهانه‌ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره‌سازترین موسیقی‌های مربوط به برخی برنامه‌ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع دوباره به آنها برای ما در هر شرایطی می‌تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد.
خاطره‌بازی پس از آغاز و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره‌بازی هفتگی در روزهای جمعه هر هفته، روح و ذهن‌مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال‌هایی که حال‌مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به‌صورت هفتگی می‌توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آن را دنبال کنید.
در صد و چهل و هشتمین شماره از این روایت رسانه‌ای به سراغ موسیقی تیتراژ سریال «زیر پای مادر» با صدای علی زندوکیلی رفتیم که همچون اغلب آثار این خواننده در حوزه موسیقی تیتراژها توانسته تبدیل به یک ملودی ماندگار و پرخاطره شود.
مسیری که منجر شد تا این خواننده از آثار مرتبط با موسیقی تیتراژهایش استفاده های زیادی در کنسرت ها و اجراهای زنده خود کند.
چارچوبی که بی تردید می تواند نام زندوکیلی را در زمره موفق ترین و پرطرفدارترین خواننده هایی قرار دهد که مخاطبان با صدای او حال و احوال متفاوت و مورد احترامی را تجربه می کنند.
سریال تلویزیونی «زیرپای مادر» به نویسندگی سعید نعمت الله، کارگردانی بهرنگ توفیقی و تهیه کنندگی زینب تقوایی یکی از پرطرفدارترین مجموعه های داستانی سیما در ایامی بود که سریال های ماه رمضانی با کیفیت و دقت نظر بیشتری علیرغم تمام نقطه ضعف هایشان پیش روی مخاطب قرار می گرفتند.
مجموعه ای با شیوه عجیب و غریب نگارش سعید نعمت الله که در بیست و هفت قسمت تقدیم بینندگان شد و روایت گر بخشی از زندگی خلیل دشتی معروف به «خلیل کبابی» بود که از همسر سابقش آتنه وفا ندیده و بیست سال پسرش را دور از مادر، بزرگ کرده است.
اشکان اکنون تصمیم دارد با دختری به نام ستاره ازدواج کند.
دختری که در جریان روایت قصه مشخص می شود دختر خوانده دایی اشکان است.
چالش خلیل آغاز می شود و او باید با خانواده رنگرزها هم نوا شود.
اما این هم نوایی او را با زنی با اصل و نسب به نام رخساره آشنا می کند که برای خلیل دربرگیرنده اتفافاتی است.
کامبیز دیرباز، بهناز جعفری، پریوش نظریه، مهدی سلطانی، بهزاد فراهانی، حمیدرضا هدایتی، مریم بوبانی، علیرضا آرا، مجید واشقانی، مجید نوروزی، درسا بختیار، نوید خداشناس، داریوش سلیمی، امیر وطن زاد، سیامک ادیب، آزاده سدیری، مهدیه نساج، پاوان افسر از جمله هنرمندانی بودند که در این سریال به عنوان بازیگر حضور داشتند.
اما طبیعتا یکی از مهم ترین نکاتی که می تواند سریال «زیرپای مادر» را فارغ از مضمون و محتوایش به نسبت برخی دیگر از سریال ها متمایز کند، موسیقی تیتراژ آن با شعری از محمد سعید میرزایی، آهنگسازی علیرضا افکاری و خوانندگی علی زند وکیلی است که توانسته تا حد زیادی سلیقه شنیداری مخاطب چنین سریال هایی را راضی نگه دارد.
مسیری که به نظر می آید بهرنگ توفیقی هم به دلیل دیگر تجربه هایش نیز روی آن حساسیت فراوانی دارد و می خواهد آن چه از موسیقی تیتراژ مجموعه های کارگردانی شده توسط او به مخاطب ارائه می شود کارکردهای رسانه ای خود را نیز داشته و چه بهتر که خروجی این کارکرد رسانه ای با صدای خواننده محبوب و خوش صدایی به نام علی زندوکیلی باشد که توانسته به واسطه ملودی و ترانه ای که در مدار صدای او طراحی شده موسیقی تیتراژ جذابی را ارائه کند.
در واقع می توان گفت آن چه از موسیقی تیتراژ سریال، پیش روی مخاطبان قرار گرفته، اثری محترم و در خدمت سریال است و تلفیقی از دنیای ذهنی کارگردان، ترانه سرا، آهنگساز و خواننده بوده اند.
مسیری که مورد توجه شنونده هم قرار گرفته و توانسته در دیده شدن محتوای سریال نقش قابل توجهی ایفا کند.
چارچوبی هدفمند که به نظر می آید باری به هر جهت نبوده و در تعامل مالی صرف بین تهیه کننده و اعوان و انصار خواننده که گاهی اوقات فضای موسیقی تیتراژها را با اعمال و رفتارهایی مسموم می کنند، طراحی نشده است.
البته که در این میان نباید از موسیقی متن این سریال هم به سادگی عبور کرد که توانسته به واسطه حضور آهنگساز معتبری به نام فرزین قره گوزلو حال و هوای در خدمت اثری را به سریالی که طبیعتا اما و اگرهایی هم به لحاظ کیفیت محتوایی دارد، انتقال دهد.
دیدگاهی که بی تردید می تواند با نظرات و انتقاداتی هم همراه باشد اما هرچه بود بسته معقول و مطلوبی از موسیقی متن و تیتراژ یک سریال را به مخاطبان معرفی کرد.
فرزین قره گوزلو آهنگساز سریال «زیرپای مادر» چندی پیش بود که در گفتگو با یکی از رسانه ها درباره آهنگسازی این مجموعه و اینکه چرا پیشنهاد ساخت موسیقی تیتراژ مجموعه به او داده نشد، گفت: بحث تیتراژ از اواسط کار من روی موسیقی متن مطرح شد.
من در سریال «پشت بام تهران» و خیلی از سریال‌های دیگر، کارهای باکلام هم کار کرده‌ام ولی برای این سریال واقعاً وقت نبود.
البته از ابتدا قرار نبود علی زندوکیلی تیتراژ سریال «زیرپای مادر» را بخواند و صحبت‌هایی با علیرضا قربانی شده بود ولی گویا ایشان ایران نبودند و این همکاری شکل نگرفت.
من با وجود محدودیت زمانی، ملودی اولیه‌ای ساخته بودم که همه این کارها در جهت اجرا توسط آقای قربانی بود اما چون این اتفاق نیفتاد، من ماندم و یک هفته زمان به پخش و کارهای زیادی که باقی مانده بود.
طبیعتاً نمی‌توانستم از صفر به آقای زندوکیلی فکر کنم.
بنابراین ماجرا را به تیم دیگری سپردیم.
علیرضا افکاری و علی زندوکیلی حرفه‌ای هستند و کارنامه درخشانی دارند و خدا را شکر هم کار خوبی تولید کرده‌اند که مردم آن را دوست داشتند.
وی افزود: من آهنگساز سینما هستم و موسیقی متن برایم مهم‌تر است و اگر به برنامه‌ریزی‌هایم لطمه‌ای وارد شود، ترجیح می‌دهم کار موسیقی متن را خودم انجام دهم و تیتراژ را به هنرمند دیگری بسپارم.
تا جایی که اجبار وجود نداشته باشد، ترجیح می‌دهم خودم آهنگسازی تیتراژ را هم انجام دهم.
یک‌سری تعاملات صورت گرفت و در نتیجه توانستیم موسیقی تیتراژ را به حال و هوای موسیقی متن شبیه کنیم که کار خیلی خوبی هم از آب درآمد.
ولی در خیلی از کارها، تیتراژ هیچ ربطی به موسیقی متن ندارد و این یک ضعف بزرگ است.
البته که در این کار به شکل مستقیم و غیرمستقیم یا از طریق آقای توفیقی این تعامل با علیرضا افکاری وجود داشت و خدا را شکر کار یک‌دست شد.
به هرترتیت موسیقی متن و تیتراژ سریال «زیرپای مادر» هم از جمله ملودی های معتبر سریال های دهه نود سیما است که توانسته به واسطه توانمندی های گروه ساخت، به قوامی دست پیدا کند که می توان از آن به عنوان یک موسیقی تیتراژ ماندگار نام برد.