اظهارات «لیبرمن» درباره قطع آب غزه از منظر حقوق بین‌الملل
در روزهایی که غزه، این کهن‌شهر زخم‌خورده، زیر بار بی‌رحمی‌های جنگ به سختی نفس می‌کشد، اظهارات آویگدور لیبرمن، وزیر پیشین جنگ رژیم صهیونیستی مبنی بر قطع آب غزه و ممانعت از ارسال کمک‌های انسانی، زنگ خطر تازه‌ای در عرصه حقوق بین‌الملل به صدا درآورده است.
در روزهایی که غزه، این کهن‌شهر زخم‌خورده، زیر بار بی‌رحمی‌های جنگ به سختی نفس می‌کشد، اظهارات آویگدور لیبرمن، وزیر پیشین جنگ رژیم صهیونیستی مبنی بر قطع آب غزه و ممانعت از ارسال کمک‌های انسانی، زنگ خطر تازه‌ای در عرصه حقوق بین‌الملل به صدا درآورده است.
کد خبر: 712790 | ۱۴۰۴/۰۲/۲۱ ۱۴:۵۹:۵۹
مجید قاسم کردی، حقوقدان و فعال مدنی نوشت: در روزهایی که غزه، این کهن‌شهر زخم‌خورده، زیر بار بی‌رحمی‌های جنگ به سختی نفس می‌کشد، اظهارات آویگدور لیبرمن، وزیر پیشین جنگ رژیم صهیونیستی مبنی بر قطع آب غزه و ممانعت از ارسال کمک‌های انسانی، زنگ خطر تازه‌ای در عرصه حقوق بین‌الملل به صدا درآورده است.
این یادداشت به بررسی حقوقی این ادعاها بر پایه‌ی اصول مسلم حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حقوق بشر می‌پردازد.
نقض فاحش حقوق بشردوستانه بین‌المللی
بر مبنای اصول بنیادین کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹، به ویژه کنوانسیون چهارم، هرگونه اقدام برای قطع آب، غذا یا منابع حیاتی از غیرنظامیان در شرایط مخاصمه، به عنوان مجازات جمعی ممنوع و غیرقانونی است.
ماده ۳۳ این کنوانسیون به صراحت اعلام می‌کند:
«مجازات‌های جمعی و هرگونه اقدامات ارعاب‌آمیز علیه غیرنظامیان ممنوع است.»
بدین ترتیب، تلاش برای تحمیل شرایط غیرقابل تحمل معیشتی به غیرنظامیان، حتی در بستر درگیری‌های مسلحانه، نقض آشکار حقوق بین‌الملل تلقی شده و می‌تواند مصداق جنایت جنگی باشد.
شواهد متعدد از سوی سازمان ملل و صلیب سرخ جهانی، این قبیل اقدامات را غیرقابل توجیه و سزاوار پیگرد می‌دانند.
آب، حق بنیادین بشر
دسترسی به آب آشامیدنی سالم نه امتیازی لوکس، بلکه حقی غیرقابل سلب برای هر انسان است.
قطع عامدانه آب در منطقه‌ای چون غزه، جایی که بنا بر گزارش‌های رسمی بیش از ۹۰٪ منابع آب غیرقابل شرب هستند، صرفاً یک تهدید نیست؛ بلکه مقدمه فاجعه‌ای انسانی است که از گرسنگی تا بیماری‌های واگیردار را در پی خواهد داشت.
قطع آب غزه، از نگاه حقوق بشر، اقدامی غیرقانونی و فاقد مشروعیت اخلاقی است.
گرسنگی؛ سلاح ممنوعه
براساس ماده ۸ اساسنامه رم دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)، به کارگیری گرسنگی به عنوان ابزار جنگی علیه غیرنظامیان، مصداق بارز جنایت جنگی است.
اظهارات لیبرمن مبنی بر اعمال فشار اقتصادی با هدف تضعیف ساختارهای سیاسی غزه، اگر منجر به گرسنگی و فقر جمعی شود، بی‌تردید می‌تواند موضوع تعقیب کیفری در مراجع بین‌المللی قرار گیرد.
چراکه گرسنگی دادن غیر نظامیان یکی از شیوه های ممنوعه در مخاصمات مسلحانه است.
و حقوق کیفری بین المللی بر قامت این ممنوعیت لباس جرم پوشانده و ارتکاب آن را به مثابه یک جنایت جنگی قابل تعقیب میداند.
دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) نیز در پرونده‌هایی چون یمن، همین اصل را تأیید کرده است.
واکنش‌های جهانی؛ هشدار به نقض حقوق بشر
کشورهایی چون ترکیه، فرانسه، آلمان و بریتانیا در بیانیه‌های رسمی خود این اقدامات را "غیرقابل قبول" خوانده‌اند و بر لزوم حفظ حقوق غیرنظامیان تأکید ورزیده‌اند.
شورای امنیت سازمان ملل نیز طی قطعنامه‌ای در سال ۲۰۲۴، بر ضرورت توقف موانع امدادرسانی به غزه تصریح کرده است.
افزون بر این، سازمان‌های حقوق بشری مانند دیده‌بان حقوق بشر این سیاست‌ها را "نسل‌کشی تدریجی" توصیف کرده‌اند؛ توصیفی که زنگ خطر نقض سیستماتیک حقوق بشر را به صدا درآورده است.
مسئولیت جامعه جهانی از منظر حقوق بین‌الملل:
قطع آب و کمک‌های انسانی مصداق نقض کنوانسیون‌های ژنو است.
بهره‌گیری از گرسنگی به عنوان سلاح، جنایت جنگی شمرده می‌شود.
این اقدامات مستعد رسیدگی توسط دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) هستند.
بنابراین، واکنش جدی و هماهنگ جامعه جهانی، نه تنها یک ضرورت اخلاقی، بلکه یک تعهد حقوقی است.
به جای اعمال فشار بر غیرنظامیان، مسیرهای دیپلماتیک و نظارت بر کمک‌های بشردوستانه باید تقویت شوند تا کمک‌ها مستقیماً به نیازمندان واقعی برسند و از سوءاستفاده‌های سیاسی و نظامی جلوگیری شود.
در پایان باید گفت: اظهارات لیبرمن نه تنها غیرانسانی، بلکه آشکارا ناقض قواعد مسلم حقوق بین‌الملل است و باید بدون تساهل، با پاسخ قاطع جامعه بین‌الملل روبه‌رو شود.