آیا کشورهای عربی برای کمک به لبنان همچنان مردد هستند؟

با وجود اقدام اخیر امارات متحده عربی در لغو ممنوعیت سفر اتباع خود به لبنان، گشایش فراگیر کشورهای عربی نسبت به لبنان همچنان به تعویق افتاده است.
کد خبر: 712326 | ۱۴۰۴/۰۲/۱۹ ۲۰:۰۰:۰۰
سید عماد حسینی- با وجود اقدام اخیر امارات متحده عربی در لغو ممنوعیت سفر اتباع خود به لبنان، گشایش فراگیر کشورهای عربی نسبت به لبنان همچنان به تعویق افتاده است.
با نگاهی به تحلیل‌های منتشرشده در رسانه‌های لبنانی می‌توان به این نتیجه رسید که این اقدام امارات از نگاه بیروت می‌تواند نشانه‌ای مثبت از سوی ابوظبی تلقی شود، اما لزوماً بازتاب‌دهنده تغییری در موضع کلی کشورهای خلیج فارس و دیگر کشورهای عربی نیست.
به اعتقاد برخی از کارشناسان، امارات همواره در پی تمایز خود از عربستان سعودی است و از حاشیه مانور سیاسی گسترده‌ای در منطقه برخوردار است که مستقل از موضع ریاض عمل می‌کند، امری که می‌توان آن را در چارچوب رقابت پشت پرده محمد بن زاید با محمد بن سلمان هم قرار داد.
با این حال، به رغم این گشایش اماراتی که ممکن است با گام‌های سیاسی کوچک یا حتی بزرگ از سوی ابوظبی همراه شود، هنوز زود است که از گشایش فراگیر کشورهای شورای همکاری یا تغییر دیدگاه کلی کشورهای عربی نسبت به لبنان سخن گفت.
به هر شکل، این رویکرد همچنان به موضع عربستان سعودی وابسته است که در برخورد با پرونده لبنان همچنان سیاست احتیاط را در پیش گرفته است.
اگر ریاض به رویکرد کنونی خود؛ چه مثبت و چه منفی، ادامه دهد، موضع کلی کشورهای خلیج فارس بدون تغییر اساسی باقی خواهد ماند.
اما اگر عربستان تصمیم به گشایش اقتصادی، مالی و سیاسی نسبت به لبنان بگیرد، این اقدام به‌ منزله تایید ضمنی حمایت از دولت کنونی لبنان و بهبود وضعیت این کشور در آینده نزدیک خواهد بود.
گرچه برخی از مسئولان لبنانی به تحقق این امر دل بسته‌اند اما اگر واقع‌بینانه به مسائل نگاه کنیم، تحقق این سناریو در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد، زیرا چند شاخص کلیدی این احتمال را کمرنگ می‌کنند.
شاخص نخست، انتخابات پارلمانی پیش رو و نتایج آن است.
ترکیب پارلمان آینده نقشی تعیین‌کننده در شکل‌گیری رویکرد عربستان به لبنان خواهد داشت.
این انتخابات صرفاً یک رویداد دموکراتیک معمولی نیست، بلکه نقطه عطفی است که آینده سیاسی لبنان و مسیر روابط خارجی آن، از جمله با کشورهای خلیج فارس، را ترسیم خواهد کرد، به خصوص که نگاه سعودی‌ها به لبنان همواره نگاه حاکمانه است و تاب شکست صحنه‌ای که آن را حیات خلوت خود محسوب می‌کردند، ندارند.
شاخص دوم، توافقات احتمالی منطقه‌ای، به ویژه در حوزه روابط آمریکا و ایران و نقش عربستان در این میان است.
هر گونه توافق میان ایران و آمریکا می‌تواند مستقیماً بر محاسبات عربستان در قبال لبنان تاثیر بگذارد.
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با دقت نشانه‌های هر گونه توافقی را که ممکن است نقشه سیاسی منطقه را بازآرایی کند، رصد می‌کنند؛ جایی که لبنان به عنوان صحنه‌ای محوری برای تقاطع منافع منطقه‌ای و بین‌المللی جای دارد.
شاخص سوم، وضعیت بحرانی اقتصاد لبنان است.
عربستان و دیگر کشورهای خلیج فارس آگاه‌اند که هر گونه گشایش اقتصادی در قبال لبنان نیازمند اصلاحات ساختاری عمیق در داخل این کشور است، که تاکنون نشانه‌های کافی از تحقق آن دیده نشده است.
بنابراین، هر گامی به سوی گشایش با شروط سختی برای دولت لبنان همراه خواهد بود.
این عوامل، کشورهای خلیج فارس را به احتیاط و تامل پیش از هر تصمیم قاطعی در قبال لبنان وامی‌دارد.
حال در سایه ادامه تجاوزات رژیم اسرائیل به لبنان و فشارهای شدید کاخ سفید بر رهبران سیاسی لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله در خوش‌بینانه‌ترین شرایط ممکن چشم‌انداز همکاری کشورهای شورای همکاری با لبنان همچنان مبهم است و این کشورهای متمول همچنان در انتظار شفافیت داده‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تثبیت موضع نهایی ریاض باقی خواهند ماند.
پس تا آن زمان، گشایش صورت‌گرفته از سوی امارات، اقدامی تکرویانه و انفرادی خواهد بود که ممکن است زمینه‌ساز تحرکات بیشتری شود، اما به تنهایی برای ایجاد تغییر اساسی در موضع کلی کشورهای عربی نسبت به لبنان کافی نیست.