تحول در حوزه ضرورت راهبردی برای تمدن‌سازی است - تسنیم
تحول در حوزه های علمیه، ضرورتی راهبردی برای پاسخ گویی به نیازهای روز و زمینه ساز نقش آفرینی تمدنی در گام دوم انقلاب است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آبان ماه سال گذشته بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار مدیران و اساتید جامعه الزهرا(س) با ایشان با تأکید بر این نکته محوری که حوزه‌های علمیه احتیاج به تحول دارند، بر لزوم به‌روز شدن حوزه به منظور پاسخگویی به نیازها و مسایل جدید در عین باور و التزام به داشته های غنی و سنتی خود تأکید کردند.
خواسته و مطالبه مقام معظم رهبری در این خصوص البته محدود به سال های اخیر نبوده کما این که ایشان حدود یک دهه پیش و در مهرماه سال 95 در دیدار اعضای شورای عالی حوزه‌های علمیه به نحو دیگری همین موضوع را مطرح کرده و فرمودند: «یکی از نیازهای مهم حوزه‌ی علمیه در شرایط کنونی، تدوین طرح تحول در حوزه و برنامه‌ریزی بلندمدت، دقیق و زمان‌بندی‌شده بر اساس این طرح تحول و اهداف مورد نظر است.»
اساساً مساله تحول در حوزه حدود یک دهه است که بعد از تأکیدات سکاندار حکیم و بیدار انقلاب به یکی از مسائل اولویت‌دار در حوزه های علمیه تبدیل شده و انصافاً در سال های اخیر نیز گام های خوبی در راستای تحقق آن برداشته شده، با این وجود هنوز تا رسیدن به نقطه ایده آل فاصله وجود دارد.
چرا تحول در حوزه ضروری است؟
به تعبیر حجت الاسلام علی مهدیان استاد حوزه از آنجا که هویت حوزه علمیه گره خورده به هویت انبیا و اولیا و از آن جا که گفته اند «العلماء ورثه الانبیا» و «العلماء امناء الرسل»، لذا حرکت در مسیر تحولی حوزه تلاش در جهت تأسی به سیره انبیا و اولیای الهی است.
وی در همین زمینه بیان کرد: «العلماء مصابیح الارض و خلفاء الانبیا».
انبیا و امامان متصل‌کننده انسان‌ها با آن حقیقت بی‌نهایتند.
در واقع وحی، دستگیری علمی و امامت، دستگیری عملی برای حرکت انسان‌ها به سمت خداست؛ به همین سبب همان طور که نبی و امام با دو جهت کشف و معرفت خداوند از یک سو و بسط و دستگیری از خلق از سوی دیگر شناخته می‌شوند، علما و نهاد علم نیز نیاز به همین دو بال و دو جهت دارند.
هویت حوزه‌های علمیه را «نفر» و «رجعت» می‌سازد؛ رفتن به سمت کانون علم که اجتهاد است و بازگشت به سمت مردم که تعلیم و تزکیه و تبلیغ است.
استاد حوزه افزود: این سخن یعنی دستگاه تعلیم و تربیت حوزوی باید هم توان استنباط و اجتهاد را به طلاب بدهد و هم توان نصرت جبهه حق و تبلیغ و خدمت و گره‌گشایی از کار مردم را.
طلاب باید به ابزار هنر و رسانه مجهز شوند؛ باید همانطور که علم مقدس را کسب می‌کنند قدرت مقدس را نیز مطمح نظر داشته باشند.
دستگاه پژوهش و تولید علم نیز باید این هر دوسو را داشته باشد؛ هم توان اتصال به منابع و تراث را داشته باشد و هم مسائل مرتبط با صحنه جامعه و حاکمیت و علوم بشری را مدنظر قرار دهد.
مهدیان همچنین با تأکید بر این که تحول در حوزه، زمینه ساز تحول در علوم و تکمیل اجتهاد می‌شود، خاطرنشان کرد: البته همین تحول در حوزه، خودش مبتنی است بر تحول انفسی در علما و طلاب و حوزویان و لذا طلاب و حوزویان در مسیر نصرت جبهه حق و دستگاه ولایت و حاکمیت و درگیری با جبهه و تمدن طاغوت و استکبار باید سبک زندگی شان در همین راستا باشد.
این نویسنده و پژوهشگر حوزوی در عین حال به نکته مهمی اشاره کرده و گفت: برخی به اسم تحول حوزه، اتصال به منابع و تراث و سابقه علمی حوزوی را نفی می‌کنند و برخی نیز به اسم اتصال به منابع و استقلال حوزه، دست حوزه را از دست مردم جدا می‌کنند و اقامه دین را که همه این علوم به قول حضرت امام(ره) مقدمه آن است، رها می‌کنند و حوزه را تبدیل می‌کنند به یک موجود منزوی.
وی ادامه داد: در این میان سؤالی که مطرح می شود این است که به راستی راه‌حل چیست؟
راه‌حل اتصال به اندیشه و مکتب امام(ره) است در همه سطوح و ساحت‌ها.
نهاد حوزه باید هویت خود را بیابد.
علم باید در عین حق‌طلبی و حق‌نمایی، اما ذیل ولایت رسالت‌های خود را تعریف کند.
علوم معارفی و حکمی باید رسالت خود را در تنزیل و رسیدن به متن مردم و حاکمیت ایفا کنند و مقام نظر را تا بستر عمل امتداد دهند و کاربردی شوند.
فقه باید رویکرد تمدنی و حاکمیتی پیدا کند، مناسب امروز ما با مسائل متنوعی که با آنها مواجهیم.
اصول باید بتواند نقش مباشری فقه برای اقامه دین را پشتیبانی کند.
اخلاق و سلوک باید بتواند خود را در ابعاد یک جامعه و بلکه یک حرکت جهانی بازتعریف کند و ارتباط وثیق خود با ولایت و حکومت را به چشم آورد.
ضرورت توجه عمیق به شاخصه های بیانیه گام دوم
از نگاه حجت الاسلام علی ذوعلم، تحول در حوزه باید برپایه دلالت‌های بیانیه گام دوم طراحی شود.
رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در همین زمینه اظهار کرد: حوزه علمیه باید از تاریخ گذشته خود درس گرفته و از آن به عنوان زیر ساخت برای آینده به کار ببرد و از آنجایی که حضرت امام (ره)، انقلاب اسلامی را براساس یک تفکر ناب اسلامی بنا نهادند و به تعبیر ایشان هدفی جز اسلام در انقلاب مورد نظر نبود این چنین تفکراتی باید حفظ و تعمیق شوند.
وی عنوان کرد: اولین مخاطبی که باید در خود احساس نیاز کند حوزه علمیه می‌باشد و باید طراحی ها و برنامه ریزی های صورت گرفته در حوزه بر اساس آن باشد؛ این رسالت بر دوش حوزه است که با تبیین صحیح مبانی اندیشه اسلامی جامعه را به تمدن نوین اسلامی نزدیک تر کند.
ذوعلم ضمن برشمردن شاخصه های حوزه انقلابی گفت: بازنگری در رسالت ها و کارکردهای حوزه بسیار مفید است، زیرا آنچه که از حوزه های علمیه توقع می رود، امتداد همان تفکر ناب اسلامی است؛ حوزه باید برای این مسائل طراحی های لازم را داشته باشد و اگر این عرصه از حوزه علمیه خالی شود کارها به صورت ناقص انجام می‌شود و یا موجب فاصله و دوری از تعالیم ناب اسلامی می‌شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: نکاتی بسیاری از بیانیه گام دوم برداشت می‌شود که می‌تواند دغدغه حوزه های علمیه قرار گیرد و از این ایده ها هم در سطح تعلیم، ترویج و گفتمان سازی و هم در تحقق بخشی به این ایده ها برداشت کرد که در این صورت علاقه به دین در جامعه روز به روز افزایش خواهد داشت و آینده انقلاب تضمین خواهد شد.
ذوعلم افزود: زاویه مهمی که باید در این قضیه به آن توجه کرد، سه‌گانه «خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی» است.
اگر حوزه این مسئولیت‌ها را در نظر بگیرد، می‌تواند تأثیرگذار باشد؛ نمونه این تأثیرگذاری را در عرصه‌های مختلف می‌توان دید.
از سوی دیگر باید توجه داشت که انتظارات جامعه، بویژه نخبگان از حوزه علمیه بسیار مهم است، چون مجموعه مدیران و برنامه‌ریزان در زمینه الگوی پیشرفت، اگر بخواهند این مسئولیت را به حوزه علمیه بسپارند، باید نگاه به اسلام و مبانی ناب اسلامی در این الگو به‌طور جدی در نظر گرفته شود، بنابراین در مراحل کارشناسی و آماده‌سازی اسناد، حوزه باید خود را مسئول بداند و وارد عمل شود.
وی همچنین با اشاره به نقطه نظرات رهبر معظم انقلاب تأکید کرد: به تعبیر رهبر معظم انقلاب، تغییرات جزئی تحول به شمار نمی رود بلکه آن تحول اساسی که در تراز نگاه بلند بیانیه گام دوم است، باید مورد توجه قرار گیرد که در نهایت اگر نقشه راهی ترسیم شود، نباید انتظار داشت که این نقشه فوراً به اجرا درآید، چون این فرآیند زمان‌بر است ولی با این حال، وجود چنین نقشه‌ای بسیار ضروری است تا در نهایت به یک نگاه تحولی بلندمدت تبدیل شود.
انتهای پیام /
