محبت و اخلاق حسنه، کلید موفقیت معلمان است
شهرکرد-یک مشاور و روانشناس در چهارمحال و بختیاری گفت: برخورد دلسوزانه معلمان می‌تواند تأثیر عمیقی در روحیه دانش‌آموزان داشته باشد.
خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها؛ تعلیم و تربیت ضامن سعادت و کمال انسان و مهم‌ترین و دشوارترین مسئله در حیات بشر بوده و هنر آموختن و پرورش دادن را باید از دشوارترین، حساس‌ترین و البته پرثمرترین کارهای جوامع بشری بدانیم.
تعلیم و تربیت «انسان» امری مقدس است که معلم، نقش اصلی را در این زمینه ایفا می‌کند اما آنچه بیشترین اهمیت را داراست برقراری ارتباط مؤثر معلم با دانش‌آموزانش است.
اگر معلم بخواهد در تعامل با دانش‌آموزان موفق باشد، باید انواع ارتباط و مهارت‌های اساسی ارتباط را بداند و مسلط باشد.
هفته معلم بهانه خوبی شد تا در گفتگو با یک مشاور و روانشناس باسابقه در آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری به پاسخ این پرسش برسیم که تعامل مثبت و کارساز معلم با دانش آموز چگونه محقق می‌شود.
سیده فاطمه حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به معجزه محبت و اخلاق حسنه در روابط انسانی، اظهار کرد: این اخلاق حسنه در هر ارتباطی این قدرت را دارد که هر مشکلی را رفع کرده و بهترین شرایط را ایجاد کند و این امر در تعامل معلمان با دانش‌آموزان و تحقق کارکردهای تعلیم و تربیت نیز ملموس و روشن است.
این مشاور و روانشناس در چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه معلمان در پرتو روابط حسنه با دانش‌آموزان بهتر می‌توانند به اهداف آموزشی و تربیتی دست یابند، ادامه داد: تجربه چند دهه کار در مدارس و ارتباط با معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها این موضوع را برایم ثابت کرد که حتی سرشلوغ‌ترین معلم نیز اگر بتواند رابطه حسنه را در کلاسش ایجاد کند، کارش آسان‌تر خواهد بود.
برکات حس نوع‌دوستی در معلمان
حسینی با تأکید بر اینکه حس نوع‌دوستی همواره باید در معلم زنده و پویا باشد، توضیح داد: معلمی که با خودآگاهی این ذهنیت را همواره با خود دارد که می‌خواهد دوستانه و دلسوزانه به همنوعان خود و فرزندان این سرزمین کمک کند، همچون چراغ راهی خواهد بود که مسیر دانش‌آموزانش را روشن می‌کند.
وی بیان کرد: اشارات و حرکات چنین معلمی نیز درس‌آموز است و وجود این چراغ هدایت‌گر چه بسا بدون هیچ گفتاری هم منبع هدایت و راهنمایی باشد و تعلیم و تربیت را پیش ببرد.
حسینی با تصریح اینکه نوجوانان دیرنفوذترین قشر نسبت به دانش‌آموزان همه مقاطع تحصیلی هستند، افزود: بااینحال تحقیقات نشان می‌دهد نگرش معلمان نوع‌دوست و دلسوز بدون آنکه به بیان تبدیل شود، می‌تواند در دانش‌آموزان نوجوان کارساز باشد.
معلم اگر نگرش مثبت نسبت به دانش‌آموزانش داشته باشد یعنی معتقد باشد مخاطبانش انسان‌های شریف قابل احترام و یک فرصت طلایی هستند، رسالتش را به خوبی ایفا خواهد کرد.
نگرش مثبت معلم به دانش‌آموز
رئیس سابق مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی دانش‌آموزی اداره‌کل آموزش و پرورش چهارمحال‌وبختیاری اظهار کرد: لذا نگرش مثبت معلم نسبت به دانش‌آموز در تحقق رسالت او مبنی بر انتقال مفاهیم آموزشی و انتقال و تعمیق موارد و کدهای اخلاقی نقش تعیین‌کننده دارد و معلمان باید این نگرش مثبت را در خودشان تقویت کنند.
شرایط سخت و مشکلات زندگی یا چالش‌هایی که دانش‌آموزان ممکن است ایجاد کنند نباید باعث تضعیف و خدشه این نگرش و رویکرد مثبت معلمان شود.
حسینی پرهیز از قضاوت دانش‌آموزان را یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد روابط حسنه در کلاس درس دانست و توضیح داد: گاه دیدم برخی معلمان در حین تدریس به دانش‌آموزان خود کنایه می‌زنند یا می‌خواهند یکی را ضایع کنند.
معلم یقین بداند اگر بخواهد قدرت خود را به رخ دانش‌آموزان بکشد آنان قطعاً واکنش نشان خواهند داد لذا قدرت‌نمایی، کنایه زدن، مسخره و ضایع کردن یا قضاوت کردن، نگاه از بالا و مقایسه کردن‌ها از سوی معلم در کلاس به هیچ‌وجه محلی از اعراب نباید داشته باشد چرا که تعامل حسنه را به چالش می‌کشد.
مدیریت فضای روانی کلاس درس
وی تأکید کرد: اگر فضای روابط حسنه توسط معلم در کلاس درس ایجاد شود حتی اگر تعامل زیادی هم با دانش‌آموز انفاق نیفتد، اما همه دانش‌آموزان در کمال آرامش فراگیری و پذیرش بیشتری خواهند داشت و اهداف آموزشی و تربیتی بسیار بهتر پیش خواهد رفت.
حسینی با اشاره به تجربه شخصی خود در ایجاد روابط حسنه با دانش‌آموزانش و تأکید بر اینکه نیات، رفتار و گفتار معلم کاملاً اثربخش است، اظهار کرد: بنده در سال‌های ابتدایی معلمی برای ایجاد این روابط حسنه تلاش می‌کردم اما گاه حسم این بود که شاید این تلاش‌ها بی‌ثمر باشد سال‌ها بعد اما وقتی دانش‌آموزانم وارد جامعه و زندگی مشترک شدند و تجربه مادری و پدری را پیدا کردند، آثار آن را دیدم که تا چه اندازه رفتارها و گفتارهایم اثربخش بوده است.
این مشاور و روانشناس در مدارس چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه معلمان ابتدایی بیش از سایر مقاطع تحصیلی نفوذبخش هستند، ادامه داد: دانش‌آموز معلمش را حتی در حد خدا قبول دارد و کاملاً از معلمش تأثیر می‌پذیرد، کوچک‌ترین رفتار و حرکت و حتی لحن صدای معلم بر دانش‌آموزان تأثیرات بزرگ دارد.
حسینی نداشتن قاطعیت را باعث تضعیف ابهت معلم دانست و افزود: معلمی که قاطعیت به خرج ندهد در برخی موارد خلع سلاح خواهد شد و نمی‌تواند کلاسش را مدیریت و دانش‌آموزان را رهبری کند.
در متوسطه اول و دوم قدرت نفوذ معلمان تحت تأثیر دوستی‌های دوران نوجوانی دانش‌آموزان قرار می‌گیرد با این توضیح که رویکرد کارهای گروهی و گروه‌اندیشی در این سن بر تعامل دانش‌آموزان با معلم تأثیر خواهد گذاشت.
تأثیرات فضای مجازی
وی ادامه داد: بااینحال معلمی که صادقانه و خالصانه و از روی دلسوزی با دانش‌آموزان تعامل می‌کند، آنها نیز او را دوست دارند و پشت سرش، او را در مسیر آموزش و پرورش قدم به قدم همراهی و دنبال می‌کنند.
حسینی در پاسخ به این پرسش که فضای مجازی چه تأثیری بر تعامل میان معلم و دانش‌آموزان داشته است، توضیح داد: فضای مجازی قدری زودتر از آنکه ما مجهز و آماده شویم در بین کودکان و نوجوانان ما فراگیر شد و عقب ماندیم.
این فضا خاصه در دوران کرونا و آموزش کاملاً مجازی، در مواردی بر جایگاه و ابهت نقش‌های مؤثر جامعه همچون معلمی یا پزشکی تأثیر منفی گذاشت که به نظرم این روند با رفع معضل کرونا اندکی بهبود یافت.
وی ادامه داد: امروز باوجود امکانات و ابزار ارتباطی، رسانه‌های متعدد آموزشی و … و البته هوش مصنوعی، معلم تنها سکاندار تعلیم و تربیت نیست و صفر تا صد کار را بر عهده ندارد.
البته این ابزار و امکانات را نمی‌توان رقیب معلم دانست چرا که معلم یک انسان است و اشیا هرگز نمی‌توانند رقیب مختصات انسانی باشند.
حسینی با تصریح اینکه این تجهیزات و پدیده‌ها به کمک معلم در حیطه آموزشی آمدند، افزود: در مقوله‌های تربیتی و تعامل دوسویه معلم و دانش‌آموز جا دارد که معلمان و نیز متولیان با تفکر بیشتری کار کنند.
رابطه حسنه معلم در کلاس تأثیر مستقیم بر مدیریت رفتار کودکان و نوجوانان از جمله در کنترل نحوه استفاده از تجهیزات و امکانات نوین ارتباطی و فضای مجازی خواهد داشت.
مسئولیت‌پذیری افراطی پدر و مادر
این مشاور و روانشناس در پاسخ به پرسشی مبنی بر تأثیرات مسئولیت‌پذیری افراطی پدر و مادر بر تعامل معلم و دانش‌آموزان، تصریح کرد: برخی والدین در فرزندپروری دچار چالش هستند و متأسفانه علاقه و حساسیت شدید به فرزند باعث می‌شود که ناخواسته چالش‌هایی را ایجاد کنند.
حسینی با تاکید بر اینکه برای تقلیل این چالش‌ها دوره‌های آموزشی و مشاوره ویژه والدین در آموزش و پرورش دیده شده و در مواردی نتیجه‌بخش بوده است، افزود: بااینحال برخی همکاران بنده گلایه و دغدغه دارند که چرا والدین تا این حد فرزندان را وابسته بار می‌آورند که دغدغه بسیار خوب و به‌جایی است.
وی ادامه داد: حس والدین نسبت به فرزندان را باید درک کنیم و در جلسات مشاوره و دوره‌های آموزشی باید نگرش والدین را به سمتی ببریم که کارساز و مفید باشد و والدین بتوانند فرزندانی مستقل و توانمند را تربیت کنند.