صدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم؛ قرنی درخشان از عقلانیت و معنویت
قم- صدمین سالگرد بازتاسیس حوزه علمیه قم، فرصتی مغتنم است تا با پاسداشت مجاهدت‌های عالمان پیشین، افق‌های پیش‌رو را با عزم راسخ و برنامه‌ریزی دقیق دنبال کرد.
خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها - مهدی بخشی سورکی: صد سال از بازتاسیس حوزه علمیه قم می‌گذرد؛ نهادی که در طوفان تجدد ستیز و دین‌زداییِ اوایل قرن، بذر عقلانیت دینی را در خاک ایران افشاند و امروز به درختی تناور تبدیل شده است.
آنچه در این یک قرن رخ داده، تنها احیای دروس فقه و اصول نبوده، بلکه بازسازی جایگاه دین در متن جامعه، بازتولید علوم اسلامی در تراز جهانی و بازیابی هویت دینی ملت ایران بوده است.
حوزه قم، در آغاز راه، با کمترین امکانات و در اوج فشارهای سیاسی و فرهنگی قدم برداشت؛ اما اندک‌اندک توانست نه‌تنها خود را تثبیت کند، بلکه به قلب تپنده علوم اسلامی در جهان تشیع بدل شود.
این حوزه با تکیه بر چهار مؤلفه اصلی یعنی «علم‌محوری»، «اخلاق‌مداری»، «سیاست‌ورزی» و «اجتماع‌گرایی»، تصویری نو از روحانیت شیعه را ترسیم کرد.
یکی از مهم‌ترین ابعاد این بازسازی، تأکید بر دانایی به مثابه جوهره هویت حوزوی است.
حوزه قم با طراحی منظومه‌ای منسجم از علوم اسلامی، از فقه فردی تا فقه تمدنی، از فلسفه اسلامی تا کلام نو، و از حدیث‌پژوهی تا قرآن‌پژوهی، توانسته است گفتمان دینی را در ساحت‌های نوینی بازتعریف کند.
اکنون بیش از ۴۰۰ گرایش علمی در قالب درختواره دانشی حوزه، افق‌های آینده را ترسیم می‌کند.
در کنار این، اخلاق‌مداری نه به عنوان یک شعار، بلکه به‌مثابه شاخص هویت حوزوی مطرح شده است.
روحانیتی که در دل مردم می‌زیست، با درد جامعه آشناست و زبان گفتمان معنوی را با تجربه زیسته مردم پیوند می‌زند، توانسته سرمایه اجتماعی دین را بازسازی کند.
از دیگر دستاوردهای این قرن، شکوفایی فزاینده حوزه خواهران است؛ عرصه‌ای که تا نیم قرن پیش کمتر شناخته شده بود، اما امروز با هزاران طلبه و پژوهشگر زن، به یکی از نقاط قوت تمدنی حوزه تبدیل شده است.
ورود به حوزه‌های نوپدید همچون هوش مصنوعی و طراحی نظام اجتهادی متناسب با آن نیز، نشانه‌ای از بلوغ حوزه در فهم مسائل روز و آمادگی برای پاسخ به نیازهای آینده است.
حوزه علمیه قم، این میراث سترگ علمی و معنوی، امروز در آستانه صدمین سال بازتاسیس خود ایستاده است؛ پربارتر، پرنفوذتر و پرافتخارتر از هر زمان دیگر.
یک قرن پیش، در دوره‌ای که دین در معرض تضعیف و سنت‌های علمی اسلامی در حاشیه رانده می‌شد، با همت و مجاهدت عالمان دلسوز، نهالی دوباره در قم کاشته شد که اکنون به شجره‌ای طیبه و تنومند بدل شده است.
در طول این قرن، حوزه علمیه قم نه‌تنها به احیای فقه و اصول، تفسیر و کلام، و فلسفه و حدیث همت گماشت، بلکه گفتمان دین را در عرصه اجتماع، سیاست، تمدن و حتی فناوری بازتولید کرد.
امروز، درختواره علمی حوزه با صدها گرایش و رشته تخصصی، نمایانگر گسترش افق‌های دانشی آن است؛ دانشی که ریشه در وحی دارد و میوه‌اش پاسخ‌گویی به نیازهای بشر معاصر است.
روحانیت برخاسته از این حوزه، همواره در کنار مردم بوده، با آن‌ها زیسته، با دردهایشان آشنا بوده و در بزنگاه‌های تاریخی، نقشی حیاتی در هدایت جامعه ایفا کرده است.
نقش این حوزه در شکل‌گیری نهضت اسلامی ایران و تداوم آن در مسیر جمهوری اسلامی، فصلی درخشان از این تاریخ پرفروغ است.
نهادهای علمی حوزه، امروز در تراز ملی و بین‌المللی می‌اندیشند و برای تمدن‌سازی اسلامی برنامه‌ریزی می‌کنند.
اکنون که به صدمین سال این بازتاسیس رسیده‌ایم، فرصتی مغتنم است تا با پاسداشت مجاهدت‌های عالمان پیشین، افق‌های پیش‌رو را با عزم راسخ و برنامه‌ریزی دقیق، دنبال کنیم.
حوزه علمیه قم باید همچنان پرچم‌دار عقلانیت دینی، اخلاق اسلامی و نظام اجتهادی پویا در جهان اسلام باقی بماند.
این صد سال، سرآغازی بوده است برای صد سال‌های پیش‌رو؛ برای حوزه‌ای جهانی، تمدنی، نوآور و مردمی.
آیت الله حائری یزدی تحولی بزرگ در نظام آموزشی شیعه ایجاد کرد
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی، در گفتگو خبرنگار مهر، با اشاره به برگزاری همایش صدمین سالگرد بازتاسیس حوزه علمیه قم به اهمیت جایگاه علمی و نقش تاریخی آیت‌الله حائری یزدی اظهار کرد: این فقیه بزرگ در ۷۰ سالگی تحول بزرگی در نظام آموزشی شیعه ایجاد کرد و هرچند بخشی از آثار ایشان از بین رفته، اما امروز مجموعه‌ای شامل تقریرات، مباحث اصولی، کتاب صلات و آثار مرحوم آشتیانی از وی در دسترس است.
وی از رونمایی قریب‌الوقوع موسوعه ۲۰ جلدی آثار این فقیه بنیان‌گذار خبر داد و افزود: این مجموعه با تلاش ۲۵ گروه علمی در حوزه علمیه گردآوری شده و حاصل پژوهش‌های میدانی، اسنادی و علمی گسترده‌ای است که به‌زودی منتشر خواهد شد.
دبیر همایش صدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم با تأکید بر جهش علمی حوزه‌های علمیه در سال‌های اخیر، گفت: امروز حوزه با ورود به عرصه‌هایی نظیر حکمرانی اسلامی، علوم انسانی اسلامی و تعامل میان‌رشته‌ای، گام‌های مؤثری در تعمیق و گسترش علوم اسلامی برداشته است.
حجت الاسلام مقیمی حاجی، با اشاره به تدوین نزدیک به ۳۰۰ مقاله علمی پیرامون حوزه و آثار علمی عالمان شیعه در قرن اخیر، عنوان کرد: این مقالات تاکنون در ۲۲ نشریه علمی منتشر شده‌اند.
وی زمان برگزاری همایش صدمین سالگرد بازتاسیس حوزه علمیه قم، را روزهای ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت‌ماه در مدرسه علمیه امام کاظم (ع) قم اعلام کرد و گفت: در این رویداد علمی، میهمانانی از سراسر کشور و کشورهای مختلف حضور خواهند داشت و پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی و مراجع تقلید در مراسم افتتاحیه قرائت خواهد شد.