ترامپ و کاریکاتور پیروزی در اوکراین
به گزارش مشرق، مهدی سیف تبریزی، فعال رسانه در تلگرام نوشت:
در نهایت توافق مواد معدنی میان ایالات‌متحده و اوکراین پس از حرف و حدیث‌های فراوان در چهارشنبه شب میان وزیر خزانه داری ایالات متحده و وزیر اقتصاد اوکراین در واشنگتن به امضا رسید.
قراردادی که سه روز پس از امضا و انتشار محتوای آن نشان می‌دهد برای هر دو طرف توافق، چیزی جز کاریکاتوری از پیروزی به همراه نداشته است.
این توافقنامه که ریشه در ماه‌ها مذاکرات پر تنش بین دو کشور دارد، از پیشنهاد اولیه زلنسکی در دوران دولت بایدن با نام «طرح پیروزی» نشأت گرفته است.
اما این پیشنهاد به مرور به دغدغه و عامل تنش در روابط پُر التهاب کی‌یف و واشنگتن تبدیل شد.
در نهایت ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، چاره‌ای جز امضای این توافق نداشت، زیرادر غیر این صورت، امکان داشت روابط اوکراین با آمریکای ترامپ، دچار گسستی عمیق شود.
اما در نهایت کیف توانست دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، را متقاعد کند که از برخی خواسته‌های کلیدی خود در خصوص قرارداد مواد معدنی صرف نظر کند، اما از سوی دیگر هم زلنسکی نتوانست تضمین‌های امنیتی از سوی آمریکا را به بخشی از توافق میان دو کشور وارد کند.
مقامات اوکراینی در حال تبلیغ توافق نهایی، به‌عنوان یک همکاری برابر بین کی‌یف و واشنگتن هستند.
این موضع‌گیری پس از یک تغییر قابل توجه در برخی از مفاد پیش‌نویس‌های قبلی نسبت به متن جدید امضا شده است.
پیش‌نویس‌های که که در آن ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، متهم به فروش کشورش در مقابل درخواست‌های ایالات‌متحده شده بود.
توافقنامه جدید مواد معدنی بین ایالات متحده و اوکراین به عنوان یک موفقیت قابل توجه برای اوکراین ارزیابی می‌شود، هرچند به عنوان یک گشایش دیپلماتیک یا پایانی برای جنگ تلقی نمی‌شود.
این توافق در صورت اجرا، منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت قابل توجهی را برای اوکراین به همراه خواهد داشت.
توافق امضا شده، در واقع به نظر می‌رسد که نسبت به برخی از نسخه‌های قبلی، برای اوکراین مطلوب‌تر است.
مفاد کلیدی توافق نامه جدید چیست؟
متن سند تنها ۱۰ صفحه است و دو صفحه دیگر به ضمائم این سند اختصاص دارد.
پس از امضا، یولیا سویریدنکو وزیر اقتصاد اوکراین اعلام کرد که ایالات متحده و اوکراین یک صندوق بازیابی سرمایه‌گذاری مشترک ایجاد می‌کنند که سرمایه‌گذاری جهانی را به این کشور جذب خواهد کرد.
مالکیت و کنترل کامل منابع و معادن موجود در خاک اوکراین و آب‌های سرزمینی این کشور همچنان در اختیار کی‌یف قرار داد و این دولت اوکراین است که تعیین می‌کند کجا و چه ماده‌ای باید استخراج شود.
این صندوق سرمایه‌گذاری به صورت سهم مشترک و برابر ۵۰/۵۰ ایجاد شده است، به این معنی که کی‌یف و واشنگتن سهم مساوی در مدیریت مشترک آن دارند و طبق اعلام سایت رسمی وزارت اقتصاد اوکراین «هیچ‌کدام از طرفین صدای غالب در این صندوق نخواهند داشت و این نشان دهنده مشارکت برابر بین اوکراین و ایالات متحده خواهد بود».
کمک‌ها به این صندوق به صورت نقدی و فقط از طریق مجوزهای جدید برای پروژه‌هایی در حوزه‌های مواد حیاتی، نفت و گاز خواهد بود.
در عین حال، واشنگتن این فرصت را دارد که کمک‌های نظامی جدید به کی‌یف را به عنوان یک مشارکت در نظر بگیرد.
درآمد و کمک‌های این صندوق نه در ایالات متحده و نه در اوکراین مشمول مالیات نخواهد بود.
مدت سرمایه‌گذاری در صندوق فوق در توسعه اوکراین که در این توافقنامه مشخص شده، ده سال است.
در این دوره درآمد صندوق منحصراً در پروژه‌های جدید یا بازسازی کشور اوکراین سرمایه‌گذاری خواهد شد و هیچ یک از طرفین اجازه برداشت از این صندوق را نخواهند داشت.
همچنین واشنگتن به کی‌یف کمک خواهد کرد تا سرمایه‌گذاری و فناوری را از صندوق‌ها و شرکت‌های موجود ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و سایر کشورها به اوکراین جذب کند.
به گفته بسنت وزیر خزانه‌داری آمریکا، کشورها و افرادی که «ماشین جنگی روسیه» را تأمین مالی یا تجهیز کرده‌اند، قادر نخواهند بود «از مزایای بازسازی اوکراین بهره‌مند شوند».
این توافق که خواستار یک «مشارکت اقتصادی تاریخی» است به گونه‌ای طراحی شده است که «دارایی‌ها، استعدادها و قابلیت‌های مشترک میان دو کشور بتوانند بهبود اقتصادی اوکراین را تسریع کنند».
متن جدید شامل چه مواردی است؟
مهم‌ترین نکته‌ی توافق جدید اینست که ترامپ برخلاف ادعاها و خواست‌های مطرح شده در ۱۰۰ روز قبل در توافق جدید به هیچ عنوان از دریافت کمک‌های قبلی ارائه شده به کی‌یف سخنی به میان نمی‌آورد.
این موضوع را می‌توان یک امتیاز کلیدی از سوی ترامپ به زلنسکی دانست که بازپرداخت ۵۰۰ میلیارد دلار کمک ارائه شده در سه سال گذشته را از شروط اصلی هرگونه توافق میان دو پایتخت می‌دانست.
این توافق که برای اوکراین یک برد محسوب می‌شود، لحن تندی نیز در مورد روسیه اتخاذ کرده است.
این توافق مسکو را به عنوان متجاوز در این درگیری معرفی می‌کند و با برخی از اظهارات قبلی ترامپ در مورد اوکراین و زلنسکی که این کشور را مسئول جنگ می‌دانست، متفاوت است.
در توافقنامه جدید همچنین هدف توافق رسیدن به «یک اوکراین آزاد، مستقل، مقاوم و مرفه» است.
گامی قابل توجه در جهت فاصله گرفتن از سخنان ترامپ در اوایل سال جاری که «اوکراین را مسئول شروع جنگ معرفی کرد و گفت شاید اوکراین روزی قلمرو روسیه شود»
تضمین‌های اتحادیه اروپا: این توافق همچنین در را برای عضویت احتمالی اوکراین در اتحادیه اروپا در آینده باز نگه می‌دارد و می‌گوید سرمایه‌گذاری باید مطابق با تعهدات اوکراین به عنوان یک کشور نامزد عضویت در اتحادیه اروپا انجام شود.
این توافق می‌افزاید که اگر اوکراین در آینده به این بلوک بپیوندد، این توافق «با حسن نیت» دوباره مورد مذاکره قرار خواهد گرفت.
توافق چه تغییراتی کرده است؟
اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد اینست که توافق امضا شده با نسخه‌های پیشین تفاوت‌های فاحشی دارد و این موضوع می‌تواند به خوبی نشان دهد که ایالات‌متحده در بیشتر مفاد پیش‌نویس‌های قبل عقب نشینی داشته است.
در یکی از نسخه‌های اولیه این توافقنامه، درآمد حاصل از مواد معدنی و منابع طبیعی دیگر اوکراین، به عنوان غرامت به ایالات متحده برای کمک‌های نظامی که قبلاً ارائه شده، در نظر گرفته شده بود.
در سند نهایی، کمک نظامی ارائه شده توسط واشنگتن به کی‌یف قبل از انعقاد توافق، به عنوان کمک طرف آمریکایی در نظر گرفته شده است نه وام.
در عین حال، وجوهی که ایالات متحده پس از امضای توافقنامه به اوکراین اختصاص می‌دهد، سرمایه‌گذاری‌های آنها در صندوق مشترک محسوب خواهد شد.
طبق گزارش‌های رسانه‌ها، در ابتدا فرض بر این بود که ایالات متحده ۵۰ درصد از درآمد فعلی اوکراین از استخراج منابع و ۵۰ درصد از ارزش مالی «تمام مجوزهای جدید صادر شده به اشخاص ثالث» را برای کسب درآمد از منابع در آینده، به خود اختصاص خواهد داد.
به این ترتیب، ایالات متحده تقریباً کنترل کامل بر بخش عمده‌ای از اقتصاد مواد خام و منابع اوکراین را به دست خواهد گرفت.
روزنامه تلگراف مفاد این توافق را با «استعمار اقتصادی دائمی» این کشور مقایسه کرد.
در مراحل بعد، کاخ سفید شرایط خود را سخت‌تر کرد: ایالات متحده می‌خواست ۱۰۰ درصد مالکیت صندوق را به دست آورد و اوکراین قرار بود دو سوم از ارزش ۵۰۰ میلیاردی این صندوق را از درآمدهای تولیدی خود در آینده تأمین کند.
یک سوم مابقی به عنوان کمک نظامی که قبلاً توسط واشنگتن ارائه شده بود، محاسبه شد.
رسانه‌های غربی این پیشنهاد را برده‌داری نوین ارزیابی کردند.
مسائل امنیتی: اوکراین از درخواست اصلی خود مبنی بر ارائه ضمانت‌های امنیتی از سوی ایالات متحده به عنوان بخشی از این توافقنامه صرف نظر کرده است.
همین درخواست بود که در نهایت منجر به دیدار جنجالی بین زلنسکی و ترامپ در دفتر بیضی شکل در ماه فوریه شد.
دسترسی انحصاری برای ایالات متحده: اگرچه این توافق دسترسی ترجیحی ایالات متحده به ثروت‌های معدنی اوکراین را تضمین می‌کند، اما هیچ گونه حق انحصاری را برخلاف نسخه‌های پیش‌نویس تضمین نمی‌کند.
منابع موجود: این قرارداد محدود به پروژه‌های جدید است، به این معنی که ایالات متحده و اوکراین برای سودآوری باید سرمایه‌گذاری کنند.
استخراج از معادن فعال موجود که در حال حاضر برای دولت اوکراین درآمدزایی دارند از این توافق مستثنی هستند.
آیا کمک‌های نظامی آمریکا به کی‌یف از سر گرفته خواهد شد؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند که این توافق از نظر سیاسی برای اوکراین مفید خواهد بود تا بتواند به همکاری خود با ایالات متحده ادامه دهد و پیش‌بینی می‌کنند که کمک‌های نظامی آمریکا به این کشور افزایش یابد.
تیموفی میلوانوف، وزیر اقتصاد سابق اوکراین و رئیس فعلی دانشکده اقتصاد کیف، در شبکه مجازی خود نوشت: «این یک پیروزی بزرگ سیاسی و دیپلماتیک برای اوکراین است.
این به ترامپ یک پیروزی سیاسی داخلی و در نتیجه نگرش مثبت‌تری نسبت به اوکراین می‌دهد.
اوکراین توانست در این توافق از منافع خود محافظت کند.
تمام خواسته‌های سختگیرانه طرف مقابل، با وجود فشار دیوانه‌واری که تصورش سخت است، برای اوکراین لغو شد.»
کارشناسان این نکته را قابل توجه می‌دانند که بلافاصله پس از امضای توافق، اطلاعاتی در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه دولت ترامپ، برای اولین بار از زمان دومین مراسم تحلیف خود به عنوان رئیس جمهور آمریکا، با فروش سلاح به ارزش ۵۰ میلیون دلار به اوکراین موافقت کرده است.
در مورد تضمین‌های امنیتی برای اوکراین چطور؟
در عین حال، تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که این سند هیچ تضمین امنیتی برای اوکراین از سوی ایالات متحده ندارد، اگرچه این ایده‌ای است که زلنسکی هنگام امضای توافقنامه، به ویژه در ازای دسترسی به منابع معدنی اوکراین، مطرح کرده بود.
از همین‌روی به نظر می‌رسد این توافق بیشتر جنبه سیاسی دارد.
این تلاشی برای تجدید روابط اوکراین با ایالات متحده است.
اما شامل ضمانت‌های امنیتی نمی‌شود و این یک مشکل واقعی برای اوکراین است.» اوکراین تاکنون بیش از ۳۰۰ توافقنامه امنیتی با شرکای بین المللی امضا کرده است که برای امنیت این کشور مفیدتر از توافقنامه با آمریکا در مورد صندوق سرمایه گذاری است.
در شرایط فعلی هنوز هیچ‌کس در واشنگتن نمی‌خواهد درباره تضمین‌های امنیتی صحبت کند.
در نتیجه، هیچ چشم‌اندازی برای آینده نزدیک در جهت تأمین سلاح‌های جدید، کمک‌های نظامی یا حتی بشردوستانه از سوی ایالات‌متحده وجود ندارد.
بنابراین، این توافق را نمی‌توان به‌طور جدی به‌عنوان تضمین امنیتی برای اوکراین در نظر گرفت.».
اما در این قرارداد یک نکته ظریفی وجود دارد که ترامپ آن‌را به عنوان یک تضمین امنیتی به طرف اوکراینی فروخته است.
در زمان ارائه نسخه اولیه قرارداد مواد معدنی زمانی که از ترامپ در خصوص تضمین‌های امنیتی ایالات‌متحده برای اوکراین سوال پرسیده شد رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ گفت: «زمانی که ما مالکیت معادن در اوکراین را بدست بیاوریم مطمئنا برای حفاظت از معادن و سرمایه‌های خود در اوکراین از نیروهای نظامی استفاده خواهیم کرد.
این نیروها نه در قالب یک ماموریت نظامی برای دفاع از اوکراین بلکه به عنوان نیروهای حافظ منافع و سرمایه‌های ایالات‌متحده در این کشور حضور پیدا خواهند کرد و در نتیجه اگر طرف روس در حملات خود به اوکراین دچار اشتباه شود و منافع ایالات‌متحده و یا نیروهای محافظ آن را مورد هجوم قرار دهد مطمئنا به پاسخ آمریکا مواجه خواهد شد.
در نسخه به روز شده قرار داد که چهارشنبه شب توسط نمایندگان دو کشور امضا گردید طرف آمریکایی مدعی است حضور شرکت‌ها و منافع ایالات‌متحده در اوکراین بهترین تضمین امنیتی ارائه شده از سوی واشنگتن به کی‌یف خواهد بود.
اما واقعیت این توافق چیست؟
باتوجه به زوایای مختلف توافق امضا شده میان ایالات متحده و اوکراین می‌توان گفت این توافق زمینه را برای رابطه بلندمدت‌تر بین ایالات متحده و اوکراین فراهم می‌کند.
امااین سند هیچ تضمین قطعی برای سود آمریکا در سال‌های بعدی دولت ترامپ ارائه نمی‌دهد.
با این حال، نکته اصلی این توافق، جنبه نمادگرایی آن است.
ترامپ باید احساس می‌کرد که آمریکا چیزی از کیف دریافت کرده است.
از سوی دیگر اوکراین نیز باید نشان می‌داد که رابطه‌اش با کاخ سفید کارآمد و رو به بهبود است.
همچنین متحدان اوکراین نیاز داشتند که این توافق انجام شود تا حواس‌ها از بحث پیچیده کمک نظامی و روند صلح واقعی که اکنون باید بر روی آن تمرکز شود، منحرف شود.
متن این توافق همچنین شامل دو عبارت است که به طور مشخص برای کیف خوشایند خواهد بود.
اول، به «ویرانی گسترده ناشی از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین» اشاره دارد.
بیانیه‌ای صریح و تند از سوی کاخ سفید که اغلب ترجیح داده است از موضع خود در خصوص کرملین کوتاه بیاید.
همچنین توضیح این مورد که اوکراین چگونه ممکن است از ایالات متحده سلاح بخرد که برای کی‌یف با توجه به برتری میدانی روسیه امری حیاتی است.
ماهیت نمادین این سند همچنین تا حدی به دلیل چشم‌اندازهای بلندمدت آن و میزان تغییرات سیاسی احتمالی در سال‌های مورد نیاز (۱۰ سال) مورد نیاز برای شروع جذب پول به خزانه ایالات متحده است.
نه کیف و نه واشنگتن، حتی اگر جنگ فردا تمام شود، بیش از سه سال دیگر دولت‌های یکسانی نخواهند داشت.
بنابراین، به نظر می‌رسد که این توافق گسترده، عظیم و متحول‌کننده است، اما در عین حال تأثیر آن بر خط مقدم درگیری فوری نیست، بلکه عمدتاً نمادین است می‌توان آن را به یک چسب زخم فوری تشبیه کرد.
قراردادی متناقض و پیچیده، که احتمالاً برای ترامپ به اندازه کافی قابلیت بازی رسانه‌ای را دارد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.