حل مشکلات کشور معطل اصلاح آئین‌نامه ارتقای اساتید است
مدیر گروه پژوهش و دانشگاه اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان تاکید کرد: باوجود فرصت یک‌ساله برنامه هفتم پیشرفت،هنوز آئین‌نامه ارتقای اساتید به سرانجام نرسیده و حل مشکلات کشور در انتظار اصلاح آن است.
دکتر امیر عزیزی در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد تکالیف برنامه هفتم پیشرفت و نقش آئین‌نامه ارتقای اساتید در اجرای این تکالیف گفت: در سال‌های اخیر، نظام آموزش عالی کشور با چالش‌هایی چون ناهماهنگی میان مأموریت دانشگاه‌ها، نیازهای جامعه و سازوکارهای ارزیابی و ارتقای اعضای هیئت علمی مواجه بوده است.
آئین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی که از ابزارهای مهم برای هدایت فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و فناورانه اساتید به شمار می‌آید، تاکنون نتوانسته است پاسخگوی تفاوت‌های بنیادین میان زیرنظام‌های مختلف آموزش عالی و تنوع مأموریت‌های تخصصی آن‌ها باشد.
فرصت یک‌ساله برنامه هفتم برای اصلاح و بازنگری آئین‌نامه ارتقا
وی افزود: به همین دلیل برنامه هفتم پیشرفت با نگاهی مأموریت‌گرا و مسئله‌محور وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را موظف کرده است ظرف یک سال از اجرای برنامه، نسبت به بازنگری و اصلاح آئین‌نامه ارتقا اقدام کنند.
مدیر گروه پژوهش و دانشگاه اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان با اشاره به تکلیف وزارتین برای اصلاح آئین‌نامه ارتقا متناسب با مسئله‌محوری گفت: برنامه هفتم پیشرفت در تبصره یک ماده ۹۷ با هدف اصلاح مأموریت‌ها و تناسب بین نیازها و ظرفیت‌های علمی هر یک از زیرنظام‌های آموزش عالی، وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را مکلف کرده است که آئین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت‌علمی را متناسب با مأموریت‌گرایی، مسئله‌محوری و برنامه‌محوری هریک از زیرنظام‌های آموزش عالی دولتی و غیردولتی و برحسب گروه‌های علمی و ماهیت رشته به نحوی اصلاح کنند که هر یک از این مراکز و گروه‌های علمی از آئین‌نامه ترفیع و ارتقای خاص خود تبعیت کنند.
به گفته عزیزی؛ پیش از برنامه هفتم تاکید بر حل مسائل ملی و منطقه‌ای در آئین‌نامه ارتقا در برنامه‌های توسعه پنجم و ششم و بند ج ماده ۱۲ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای مورد تاکید قرار گرفته بود.
تاکید بر دستاوردهای موثر، ماندگار و تحول‌آفرین و پژوهش‌های نیازمحور
وی خاطر نشان کرد: با توجه به این موضوع؛ مصوبه تعیین اصول حاکم بر بازنگری آئین‌نامه ارتقا مرتبه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی (به عنوان مرجع تصویب آئین‌نامه ارتقا)، دستیابی به دستاوردهای مؤثر، ماندگار، تحول‌آفرین، اقتدارآفرین و انجام پژوهش‌ها و فعالیت‌های نیازمحور، تقاضامحور و حل‌کننده مسائل کشور به عنوان محور آئین‌نامه ارتقا تعیین کرده است.
این پژوهشگر با اشاره به انتقاداتی که به آئین‌نامه ارتقا وارد می‌شود، گفت: یکی از انتقادات یکسان‌نگری به گروه‌های مختلف آموزشی و زیرنظام‌های مختلف آموزش عالی بدون توجه به تفاوت ماموریت‌ها و تنوع توانمندی‌های اعضای هیئت علمی است.
اصول حاکم بر بازنگری آئین‌نامه ارتقا چه تغییراتی داشته است؟
وی در مورد سایر تغییراتی که مصوبه اصول حاکم بر بازنگری آئین‌نامه ارتقا تعیین کرده اشاره کرد و توضیح داد: یکی از مهم‌ترین اشکالات مربوط به آئین‌نامه فعلی ارتقای مرتبه، عدم تناسب این آئین‌نامه برای اساتیدی است که فعالیت پژوهشی خود را بر حل مسائل ملی و منطقه‌ای متمرکز کرده‌اند.
الزام اساتید به انتشار مقاله تمرکز اساتید بر مسائل ملی را کاهش داده است
عزیزی با اشاره به این‌که برخی دانشگاه‌ها در راستای بهبود رتبه بین‌المللی خود و با استناد به ماده پنج آئین‌نامه، اعضای هیئت‌علمی را ملزم به انتشار مقالات در نشریات خاص کرده‌اند، اظهار کرد: با وجود این‌که این اقدام می‌تواند در مسیر مرجعیت علمی کشور موثر باشد، اما به دلیل عدم توازن در شاخص‌های ارتقا، تمرکز اساتید بر مسائل منطقه‌ای و ملی را کاهش داده است.
وی افزود: مصوبه تعیین اصول حاکم بر بازنگری آئین‌نامه، با تاکید بر تفکیک جداول حداقل امتیازهای لازم برای گروه‌های مختلف علمی، تدوین فصول اختصاصی، و امکان تعیین ضوابط متناسب با مسیرهای گوناگون ارتقا، تلاش دارد ارتقا را به سمت دستیابی به دستاوردهای مؤثر، ماندگار، تحول‌آفرین، اقتدارآفرین و انجام پژوهش ها و فعالیت‌های نیاز محور، تقاضامحور و حل‌کننده مسائل کشور هدایت کند.
این رویکرد، گامی مهم در جهت متعادل‌سازی شاخص‌های ارتقا است.
به گفته این پژوهشگر؛ در کنار این مورد محدود شدن مسیر ارتقای اعضای هئیت علمی موسسات وابسته به دستگاه‌های اجرایی به مسیر دستاوردهای ماندگار و پژوهش‌های نیازمحور، تقاضامحور یا مسئله‌محور زمینه‌ساز تمرکز بیشتر اعضای هیئت علمی موسسات وابسته به دستگاه‌های اجرایی بر رفع نیازهای دستگاه‌های مزبور است.
در آئین‌نامه فعلی امکان ارتقا صرفاً از طریق فعالیت‌های غیر اثربخش فراهم است
مدیر گروه پژوهش و دانشگاه اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان با بیان این‌که در آئین‌نامه ارتقا موجود، امکان ارتقا مرتبه صرفاً از طریق جمع‌آوری امتیازات از طریق فعالیت‌های پراکنده و غیر اثربخش فراهم است، گفت: این در حالی است که مصوبه اصول حاکم بر بازنگری آئین‌نامه ارتقا با الزام متقاضیان ارتقا مرتبه به ارائه دستاوردهای برجسته و اثربخش آموزشی- تربیتی، فرهنگی، پژوهشی، فناورانه، هنری به شیوه‌های مختلف از جمله در قالب سخنرانی عمومی با حضور کمیته همتا برای ارتقا به مرتبه استادی زمینه‌ساز جهت‌دهی به فعالیت‌های علمی متقاضیان ارتقا مرتبه شده‌است.
وی خاطر نشان کرد: از طرف دیگر فراهم شدن امکان پیشنهاد جایگزینی امتیازهای حاصل از دستاوردهای دستاوردهای ماندگار با ضوابط و مقررات خاص مؤسسه، امکان ارتقا اساتید دارای فعالیت‌های علمی برجسته نیز از طریق مسیر دستاوردهای ماندگار نیز فراهم شده است.
عزیزی در مورد تغییر دیگری که مصوبه اصول حاکم بر بازنگری آئین‌نامه ارتقا تعیین کرده است، گفت: در آئین‌نامه فعلی، ارتقا مرتبه اعضای هیئت علمی تنها از طریق فعالیت‌های آموزشی-پژوهشی برای مؤسسات آموزشی و صرفاً پژوهشی برای مؤسسات پژوهشی ممکن است؛ در مقابل، مصوبه اصول حاکم بر بازنگری، مسیر ارتقا از طریق فعالیت‌های آموزشی را نیز پیش‌بینی کرده است.
وی افزود: همچنین برای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با مأموریت آموزشی-تربیتی مانند دانشگاه فرهنگیان، تربیت دبیری شهید رجایی، فنی‌وحرفه‌ای و علمی-کاربردی، امکان جایگزینی بخشی از امتیازات پژوهشی و فناوری با فعالیت‌های آموزشی-تربیتی، نوآوری‌های مهارتی و دانش‌پژوهی آموزشی فراهم شده است.
بازنگری آئین‌نامه ارتقا فرصتی برای حل مسائل ملی و منطقه‌ای است
عزیزی معتقد است که بازنگری آئین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی در چارچوب برنامه هفتم پیشرفت، فرصتی مغتنم در راستای رفع کاستی‌های موجود و هم‌راستاسازی نظام ارتقا با مأموریت‌گرایی، حل مسائل ملی و منطقه‌ای، و توجه به تنوع زیرنظام‌های آموزش عالی و تفاوت توانمندی‌های اساتید دانشگاه است.
به گفته این پژوهشگر؛ از طرف دیگر مصوبه اصول حاکم بر این بازنگری با تأکید بر دستاوردهای ماندگار، مسیرهای متنوع ارتقا، و تفکیک شاخص‌ها برای گروه‌های مختلف، گامی مهم در جهت افزایش اثربخشی، عدالت‌محوری و پاسخ‌گویی آموزش عالی به نیازهای کشور به شمار می‌آید.
وی خاطر نشان کرد: در این راستا وزارت علوم و بهداشت می‌توانند با تدوین جداول مجزا برای هریک از گروه‌های مختلف در هر یک از مسیرهای حل مسائل ملی و منطقه‌ای و مرجعیت، تفاوت گروه‌های آموزشی را به رسمیت بشناسند.
به عنوان نمونه جدول زیر تفکیک حداقل امتیازهای لازم برای ارتقا را بر اساس ماهیت گروه‌های مختلف آموزشی نشان می‌دهد.
مدیر گروه پژوهش و دانشگاه اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان تاکید کرد: با وجود این‌که برنامه هفتم پیشرفت با نگاهی مأموریت‌گرا و مسئله‌محور وزارتخانه‌های علوم و بهداشت را موظف کرده است که ظرف یک سال از اجرای برنامه، نسبت به بازنگری و اصلاح آئین‌نامه ارتقا اقدام کنند، هنوز اصلاح آئین‌نامه ارتقای اساتید به سرانجام نرسیده و حل مشکلات کشور در انتظار اصلاح این آئین‌نامه است.