تلاش تایلند در بهبود مدیریت حج؛از تغییر قوانین تا کاهش هزینه

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در حالی که جهان اسلام خود را برای بزرگترین گردهمایی سالانه مسلمانان، حج تمتع، آماده می‌کند، کشور تایلند با جمعیتی حدود 8 تا 9 درصد مسلمان و عمدتاً ساکن در استان‌های جنوبی، تلاش‌های گسترده‌ای را برای تسهیل سفر معنوی زائران خود و مدیریت امور مربوط به این فریضه الهی به کار گرفته است.
حج به عنوان یکی از ارکان اساسی دین اسلام و نماد وحدت امت اسلامی، جایگاه ویژه‌ای در میان مسلمانان متعهد تایلند دارد که با ایمان راسخ و پایبندی به احکام دینی خود، در این مناسک معنوی شرکت می‌کنند.
همان‌طور که گفته شد مسلمانان تایلند که حدود 8 تا 9 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند و بیشتر در استان‌های جنوبی ساکن هستند و گروهی از این آنها هرساله با اشتیاق در فریضه حج شرکت می‌کنند.
سازمان‌دهی امور حج برای این گروه از مسلمانان تحت نظارت شورای مرکزی امور اسلامی تایلند و وزارت امور مذهبی تایلند صورت می‌پذیرد.
دولت تایلند نیز نقش فعالی در حمایت از زائران خود ایفا می‌کند و با اعزام تیم‌های پزشکی، مترجمان و کارکنان خدماتی همراه کاروان‌های حج، تلاش می‌کند تا سفری ایمن و پربار را برای آن‌ها فراهم آورد.
به منظور آمادگی هرچه بیشتر زائران تایلندی برای انجام مناسک حج، دوره‌های آموزشی فرهنگی و مذهبی پیش از سفر توسط مساجد و مراکز اسلامی در سراسر کشور برگزار می‌شود.
در این دوره‌ها، زائران با جزئیات مناسک حج، احکام مربوطه و نکات مهم بهداشتی آشنا می‌شوند.
حضور مسلمانان تایلندی در مراسم حج نه تنها یک وظیفه دینی است، بلکه فرصتی ارزشمند برای تبادل فرهنگی و تعامل با مسلمانان دیگر کشورها به شمار می‌رود و به تقویت هویت دینی و اجتماعی آنان در سطح بین‌المللی کمک شایانی می‌کند.
تکامل ساختار قانونی و اداری امور حج در تایلند
با درک اهمیت فریضه حج و ضرورت تسهیل امور زائران، دولت تایلند در سال‌های اخیر تحولات مهمی را در ساختار قانونی و اداری مرتبط با آن رقم زده است.
پس از مشورت‌های گسترده با دفتر شیخ‌الاسلام و کمیته مرکزی اسلامی تایلند، هیئت وزیران این کشور بر این باور رسید که قانون امور حج مصوب سال 1981 با بازنگری سال 1990، نیازمند بازنگری اساسی است.
حج به عنوان محور این بازنگری، منشأ پیشنهاد برای تدوین قانونی جدید به منظور ترویج فعالیت‌های حج قرار گرفت.
در همین راستا، در تاریخ 28 ژوئن 2016، مجلس قانونگذاری تایلند جلسه‌ای را برای تدوین پیش‌نویس قانون جدید امور حج برگزار کرد.
محتوای اصلی این لایحه، انتقال مسئولیت امور حج از معاونت اوقاف وزارت فرهنگ به معاونت امور استان‌های وزارت کشور و ایجاد شعبه یا دفتری برای نظارت بر این امور بود.
علاوه بر این، لایحه جدید به بهبود ساختار و تغییر صلاحیت‌ها و ویژگی‌های ممنوعه کمیته امور حج و همچنین ارتقای وظیفه شیخ‌الاسلام به عنوان امیر حج یا رهبر حجاج تایلندی توجه ویژه‌ای داشت.
در پی تصویب قانون امور حج (شماره 3) 2016 که در 11 دسامبر همان سال ابلاغ شد، دبیرخانه کمیته امور حج تایلند از اداره امور مذهبی وزارت فرهنگ به اداره امور حج وزارت کشور منتقل شد و از آن زمان، وزارت کشور مسئولیت تمامی امور مربوط به حج را بر عهده گرفت.
از سال 2017، امور حج تحت نظارت ریاست اداره استان وزارت کشور، به ویژه بخش ترویج تشکل‌های اسلامی و امور حج، قرار گرفت و این بخش با تجهیز به نمایندگی‌ها و پرسنل در مناطق مختلف، قادر به ارائه خدمات متنوع به مسلمانان تایلندی در زمینه‌های گوناگون مرتبط با حج است.
در نهایت، وزارت کشور به تدریج برخی وظایف مربوط به امور حج را به معاونت ترویج تشکل‌های اسلامی و امور حج محول کرد که این روند همچنان ادامه دارد.
الزامات بخش امور حج تایلند برای اپراتورهای حج
بخش امور حج تایلند با هدف تضمین ارائه خدمات با کیفیت و حفظ حقوق زائران، الزامات دقیقی را برای اپراتورهای حج فعال در این کشور تعیین کرده است.
بر اساس این الزامات، هر عامل تجاری مرتبط با سفر مسلمانان تایلندی برای انجام مراسم حج در مکه، از جمله ارائه خدمات، امکانات رفاهی یا ایمنی قبل، در طول و پس از سفر، و همچنین فعالیت‌های تبلیغاتی مرتبط، باید دارای مجوز فعالیت تجاری مطابق با قانون ترویج فعالیت‌های حج 1981 بوده و تحت نظارت کمیته ترویج حج تایلند قرار گیرند.
فعالیت‌هایی نظیر ارائه خدمات حمل و نقل، ترتیب سایر خدمات مربوط به حج که توسط کمیته اعلام شده و تبلیغ این خدمات به منظور کسب سود تجاری، نیازمند تایید و اجازه اجرا از سوی کمیته است.
تلاش‌ برای کاهش هزینه‌های حج
یکی از دغدغه‌های اصلی دولت تایلند، کاهش هزینه‌های سفر حج برای شهروندان مسلمان این کشور بوده است.
در این راستا، در 7 مارس 2005، کمیته فرعی کمک و تسهیل برای حجاج جلسه‌ای برگزار و از دولت درخواست کرد تا بودجه کمک به اپراتورهای حج برای اجاره مسکن زائران در مکه و مدینه را به 300 میلیون بات افزایش دهد.
این درخواست پس از آن مطرح شد که بودجه اولیه دولت فقط 100 میلیون بات برای اسکان در نظر گرفته شده بود.
همچنین، درخواست غرامت برای جاماندگان از آخرین سفر حج نیز در این جلسه مطرح و در حال حاضر بودجه مذکور تصویب شده است.
مراحل سفر حج برای زائران تایلندی
اداره امور حج کشور تایلند مراحل مشخصی را برای سفر زائران به حج تعیین کرده است.
افرادی که مایل به انجام مناسک حج هستند، می‌توانند تمایل خود را در اپراتورهای حج مجاز ثبت کنند و باید پیش‌پرداخت حق سفر را به صورت انفرادی واریز کنند تا ثبت‌نام آن‌ها برای سفر با نرخ 80هزار و 400 بات برای هر نفر (در بازه زمانی 3 اکتبر تا 29 نوامبر هر سال) قطعی شود.
متقاضیان می‌توانند وضعیت ثبت‌نام خود را از طریق وب‌سایت اداره امور حج پیگیری خواهند کرد.
در حال حاضر 160 شرکت در اداره امور حج وزارت کشور ثبت شده‌اند که مجوز انجام عملیات حج در تایلند را دارند.
نقش و وظایف امیرالحج
اداره امور حج تایلند وظایف و مسئولیت‌های مشخصی را برای "امیر الحج" یا "رئیس رسمی هیئت حج" تعیین کرده است.
این مقام به عنوان یکی از مقامات رسمی تایلند شناخته شده و مسئولیت هدایت مسلمانان تایلندی برای سفر به مکه جهت انجام مراسم حج را بر عهده دارد.
طبق قانون امور حج، شیخ‌الاسلام به عنوان امیرالحج منصوب می‌شود.
مشکلات و چالش‌های پیشِ روی امور حج در تایلند
با وجود تلاش‌های صورت گرفته، در گذشته مسلمانان تایلندی اغلب با مشکلات و موانعی در سفر به مکه مواجه می‌شدند که ناشی از ابعاد اجرایی گسترده فعالیت‌های حج در تایلند بود و گاهی اوقات شکایات کتبی در خصوص عدم موفقیت در مدیریت در حوزه‌های مختلف دریافت می‌شد.
علاوه بر این، هزینه‌های بالای سفر حج نیز یکی از چالش‌های مهم بوده است.
در حالی که تخمین زده می‌شود هزینه‌های اصلی شامل مسکن، هتل و هواپیما نباید از 110,000 بات تجاوز کند، در گذشته متصدیان حج مبالغی بین 150,000 تا 190,000 بات از زائران دریافت می‌کردند.
در این راستا، وزارت حج عربستان سعودی در سال 2008 مشکلات مربوط به مدیریت دولتی و اپراتورهای حج تایلندی را به اتحادیه جهانی مسلمانان و سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) اطلاع داد.
اقدام تایلند برای کاهش هزینه‌های حج
دولت تایلند به منظور ارائه خدمات مطلوب‌تر و کاهش هزینه‌های حج برای مسلمانان این کشور، اقدام به راه‌اندازی یک خط هوایی مستقیم از استان "ناراتیوات" در جنوب تایلند به مقصد جده در عربستان سعودی کرده است.
این خط هوایی که توسط هواپیمایی بین‌المللی تایلند دایر شده است، مسلمانان ساکن مناطق جنوبی را مستقیماً برای انجام مناسک حج به عربستان منتقل می‌کند و نخستین پرواز آن در سال جاری انجام شده است.
این اقدام با هدف صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل و نقل مسلمانانی که سالانه برای انجام مناسک حج به عربستان سفر می‌کنند، اتخاذ شده است.
بانک اسلامی تایلند نیز به عنوان تنها بانک اسلامی این کشور، تسهیلات و خدمات ویژه‌ای را برای زائران حج زن و مرد تایلندی ارائه می‌دهد.
در مراسمی که در بانکوک برگزار شد، به 43 نفر به قید قرعه جایزه هزینه کامل سفر حج به ارزش 7 میلیون بات اهدا شد.
مسئولان این بانک همچنین ضمن معرفی خدمات ویژه حج، از همکاری با هواپیمایی ملی "تای ایرلاین" برای فراهم کردن امکانات حداکثری برای حضور مسلمانان در این سفر معنوی خبر دادند.
شور و احترام در مراسم بدرقه حجاج تایلند
مراسم بدرقه زائران حج در تایلند با شور و احترام خاصی برگزار می‌شود و نمادی از همبستگی اسلامی در جامعه‌ای چندفرهنگی است.
این مراسم معمولاً در مساجد جامع یا مراکز اسلامی شهرهای مختلف، به ویژه در استان‌های جنوبی، برگزار می‌شود و شامل دعا، تلاوت قرآن، پوشش سنتی زائران و بدرقه خانوادگی همراه با هدایا و غذاهای محلی است.
مسلمانان تایلند پیش از سفر حج در دوره‌های آموزشی شرکت می‌کنند که در مساجد و مراکز اسلامی برگزار می‌شود و به زبان‌های محلی (تای یا مالایی جنوبی) ارائه می‌‌شود.
به دلیل تفاوت زبانی، زائران اغلب مترجمان یا راهنمایان تایلندی همراه دارند و دولت نیز راهنمایانی به زبان عربی و تای در کاروان‌ها مستقر می‌کند.
روحیه جمع‌گرایی و همکاری نزدیک بین اعضای کاروان از ویژگی‌های زائران تایلندی است و معمولاً پیش از حرکت، مراسم بیعت با امام کاروان برگزار می‌شود.
بازتاب اخبار حج در رسانه‌های تایلند
در کشور بودایی تایلند، رسانه‌های عمومی کمتر به موضوع حج می‌پردازند، اما رسانه‌های محلی مسلمانان، به ویژه در مناطق جنوبی مانند ایالات "پاتانی"، نقش فعالی در انتقال اخبار و روایت‌های فرهنگی حج دارند و این رویدادها در فضای مجازی نیز بازتاب پیدا می‌کند.
دولت تایلند نیز به فعالیت‌های مسلمانان در این زمینه احترام گذاشته و سعی در پوشش آن‌ها دارد.
بازتاب رسانه‌ای معمولاً بر تجربه معنوی زائران، نقش حج در تقویت هویت اسلامی اقلیت مسلمان و استفاده از زبان تایلندی برای انتقال پیام‌های فرهنگی تمرکز دارد.
با این حال، نبود پوشش گسترده از سوی رسانه ملی می‌تواند به انزوای نسبی جامعه مسلمان در این زمینه منجر شود، اما رایزنی فرهنگی ایران می‌تواند نقش پیونددهنده‌ای در این میان ایفا کند.
مشکلات اقتصادی مانعی برای تحقق آرزوی حج در میان مسلمانان تایلند
با وجود افزایش سهمیه حج تایلند در سال 2020 به 13,000 نفر، فقط 8,833 نفر برای انجام مناسک حج ثبت‌نام و تایید نهایی کرده‌اند که علت اصلی آن، مشکلات اقتصادی گسترده در کشور است.
بسیاری از مسلمانان تایلند بر این باورند که باید دست‌کم یک‌بار در عمر خود این فریضه را انجام دهند، حتی اگر مجبور باشند سال‌ها برای آن پس‌انداز کنند.
وزارت کشور تایلند در 24 فوریه 2025 از کاهش هزینه حج به حدود 180,000 بات به ازای هر نفر خبر داد و طرح "Hajj 5G" را با هدف ارائه قیمت مناسب، خدمات خوب، مراقبت مناسب، سلامتی و روابط خوب برای زائران معرفی کرد.
هزینه پایه حج نیز به بازه 173,000 تا 187,000 بات کاهش یافته و ثبت‌نام زائران از طریق فرمانداری‌ها انجام شد.
نشست کمیته ملی حج تایلند؛ تأکید بر تسهیل خدمات و کاهش هزینه‌ها برای زائران حج سال 2025: در این در نشست کمیته ملی ترویج امور حج که در 27 مارس 2025 برگزار شد، بر تلاش‌های دولت برای کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت خدمات برای 6,603 زائر تایلندی در حج سال جاری تاکید شد.
توافق‌نامه با وزارت حج و عمره عربستان و شرکت‌های هواپیمایی برای سامان‌دهی حمل‌ونقل و بهبود کیفیت اقامت و غذا نهایی شد و سه شرکت هواپیمایی مسئول انتقال زائران شدند.
تلاش دولت تایلند برای کاهش هزینه‌های حج، واکنش انجمن کارگزاران حج جنوب تایلند شد.
انجمن بازرگانان فعال در حوزه خدمات حج در سه استان جنوبی تایلند نسبت به اعلام کاهش هزینه‌های حج توسط معاون وزیر کشور واکنش نشان داد و آن را سبب سردرگمی و نگرانی شرکت‌های خدمات‌دهنده و زائرانی که قراردادهای ویژه با مبالغ بالاتر امضا کرده‌اند، دانست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، با تمام این موارد و حواشی موجود، زائران تایلندی از روز 9 اردیبهشت (29آوریل) عازم عربستان سعودی شدند تا خود را آماده مناسک حج 2025 کنند.
انتهای پیام/