لزوم توسعه انرژی خورشیدی در کرمان؛ پتانسیلی که هدر می‌رود
کرمان – استان کرمان با وجود ۳۰۰ روز آفتابی و زیرساخت های طبیعی تولید انرژی تجدید پذیر تا رسیدن به آنچه که مطلوب است فاصله دارد.
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: استان کرمان با ۱۶۷ هزار کیلومتر مربع مساحت و قرارگیری در منطقه خشک و نیمه‌خشک ایران، با میانگین ۳۰۰ روز آفتابی در سال و تابش سالانه بیش از ۲,۸۰۰ کیلووات‌ساعت بر متر مربع، به عنوان یک قطب احتمالی برای توسعه انرژی خورشیدی شناخته می‌شود.
با توجه به افزایش نیاز به انرژی پاک و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدید پذیر، به ویژه خورشیدی، می‌تواند تحولی اقتصادی و زیست‌محیطی ایجاد کند.
با وجود تمام تلاش‌های صورت گرفته، هنوز کرمان برای تأمین برق به انرژی فسیلی وابستگی جدی دارد و اقدامات صورت گرفته بی نتیجه مانده است.
کرمان در منطقه کم‌باران با تابش مستقیم خورشید قرار دارد.
میانگین تابش سالانه در شهرهایی مانند رفسنجان و بافت به ۳,۰۰۰ کیلووات‌ساعت بر متر مربع می‌رسد، که از میانگین جهانی ۲,۰۰۰ کیلووات‌ساعت بالاتر است.
بخش زیادی از خاک کرمان شامل مناطق شنی، کویری و خشک است که برای کشاورزی و سکونت غیرقابل استفاده هستند.
این مناطق می‌توانند برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی بهینه شوند.
کرمان به عنوان یکی از استان‌های صنعتی، دارای زیرساخت‌های برق قوی است که می‌تواند اتصال نیروگاه‌های خورشیدی به شبکه ملی را تسهیل کند.
۷۰ درصد برق موجود در کرمان هم اکنون در بخش صنعت استفاده می‌شود اما سرمایه گذاری بخش صنعتی برای تولید برق از انرژی خورشیدی به هیچ عنوان مناسب نیست.
پروژه‌های موجود و دستاوردها
نیروگاه خورشیدی ۵۰ مگاواتی جیرفت یکی از پروژه‌های موجود است که در سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری رسید و به عنوان اولین نیروگاه فتوولتائیک بزرگ کرمان سالانه ۱۲۰ میلیون کیلووات‌ساعت برق تولید می‌کند و نیاز ۵۰ هزار خانوار را تأمین می‌کند.
همچنین پروژه‌های کوچک در مناطق روستایی دورافتاده مانند دهستان‌های بخش لاله‌زار، سیستم‌های خورشیدی خرد برای تأمین برق آبیاری کشاورزی و مصرف خانگی نصب شده‌اند.
دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز در حال توسعه تکنولوژی‌های ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی با استفاده از باتری‌های لیتیومی است.
کرمان در این طرح به عنوان یکی از ۵ استان هدف برای توسعه خورشیدی شناسایی شده است و سرمایه‌گذاران در بخش انرژی خورشیدی معافیت مالیات بر ارزش افزوده دارند.
قیمت خرید تضمینی برق خورشیدی در ایران در سال ۱۴۰۲ به ۲,۲۰۰ ریال بر کیلووات‌ساعت رسیده است، اما در کرمان به دلیل پتانسیل بالا، سرمایه‌گذاران می‌توانند سود کسب کنند.
هر مگاوات نیروگاه خورشیدی در کرمان حدود ۱۵ شغل مستقیم در مرحله ساخت و ۳ شغل در مرحله بهره‌برداری ایجاد می‌کند.
استفاده از خورشید در صنایع استحکام معدنی و کشاورزی گلخانه‌ای (مانند گل محمدی در رفسنجان) هزینه‌های انرژی را تا ۴۰ درصد کاهش داده است.
کرمان به دلیل موقعیت جغرافیایی نزدیک به بنادر جنوبی، امکان صادرات برق خورشیدی به کشورهای همسایه را دارد.
با وجود کاهش قیمت پنل‌های خورشیدی در سال‌های اخیر، هزینه راه‌اندازی یک نیروگاه یک مگاواتی همچنان بیش از ۵ میلیارد تومان است.
همچنین نصب پنل‌ها در مناطق کویری ممکن است باعث اختلال در زیستگاه‌های بومی مانند گونه‌های آبزی در دشت‌های کویری شود.
کمبود زیرساخت‌های ذخیره‌سازی انرژی در کرمان در حالی باعث تلف شدن برق تولیدی در ساعات غیر اوج می‌شود که بسیاری از کشاورزان و صنعتگران کرمان از مزایای انرژی خورشیدی بی‌اطلاع هستند.
نقش انرژی خورشیدی در توسعه پایدار کرمان
محمد کمالی، استاد اقتصاد دانشگاه در کرمان در گفتگو با مهر می‌گوید: انرژی خورشیدی می‌تواند در آینده‌ای نزدیک، نقش کلیدی در توسعه پایدار استان کرمان ایفا کند و با وجود چالش‌های مالی و فنی، بهره‌گیری از پتانسیل‌های طبیعی، زیرساخت‌های موجود و همکاری بین بخشی می‌تواند موانع را برطرف کند.
وی می‌افزاید: دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها باید با همکاری تنگاتنگ، اقداماتی اساسی در جهت توسعه این بخش انجام دهند تا کرمان به یک الگوی موفق در استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر تبدیل شود.
وی با اشاره به اینکه ایران در سال‌های اخیر با بحران ناترازی بین تولید و مصرف انرژی مواجه شده است ادامه می‌دهد: این موضوع منجر به خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده و فشار بر شبکه برق کشور شده است، در حالی که تولید برق در ایران نسبتاً بالا است (ظرفیت اسمی ۴,۸۰۰ مگاوات در کرمان)، مصرف بی‌رویه و عدم بهینه‌سازی مصرف انرژی باعث ایجاد این ناترازی شده است.
کمالی، می‌گوید: در این شرایط، توسعه منابع انرژی تجدید پذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، به عنوان راهکاری پایدار برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و مدیریت تقاضای انرژی مطرح شده است.
وی تصریح می‌کند: استان کرمان با داشتن "ذوزنقه طلایی تابش خورشید"، یکی از استان‌های پیشرو در این زمینه قلمداد می‌شود.
بد مصرف کردن انرژی برق
به گفته حمیدرضا حبیبی، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای کرمان، این استان ظرفیت تولید اسمی ۴,۸۰۰ مگاوات دارد، اما به‌دلیل شرایط آب‌وهوایی و محدودیت‌های فنی، تولید واقعی به ۳,۶۰۰ تا ۳,۷۰۰ مگاوات می‌رسد.
وی می‌گوید: این میزان تولید دقیقاً با نیاز مصرفی استان کرمان در پیک تابستان (۳,۶۰۰ مگاوات) هم‌خوانی دارد، اما این تعادل همواره در معرض خطر قطعی‌های ناخواسته است.
حبیبی، با تأکید بر اینکه بحران انرژی تنها مختص برق نیست و در سایر بخش‌ها مانند گاز و بنزین نیز مشهود است می‌افزاید: ارزان بودن سوخت‌های فسیلی در ایران منجر به مصرف غیراقتصادی و بی‌رویه شده است.
به گفته وی، ما یکی از بد مصرف ترین کشورها در بخش انرژی هستیم، زیرا انرژی را در بخش‌های غیر مولد استفاده می‌کنیم.
صدور مجوز احداث ۲ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی در کرمان
با توجه به موقعیت جغرافیایی و پتانسیل تابش خورشیدی بالا، کرمان می‌تواند به قطب تولید انرژی خورشیدی کشور تبدیل شود.
در حال حاضر، ۲۱۸ مگاوات نیروگاه خورشیدی در استان کرمان نصب شده است، اما این رقم تنها ۶۰ درصد از نیاز پیک برق این استان را تأمین می‌کند که این موضوع نیاز به گسترش چشمگیر این بخش را برجسته می‌کند.
استاندار کرمان نیز با انتقاد از عدم سرمایه گذاری صنایع کرمان در زمینه انرژی خورشیدی برای تأمین برق صنایع می‌گوید: ۷۰ در صد برق مصرفی کرمان در بخش تولید استفاده می‌شود و برای حل این مساله مجوز احداث ۲ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی در کرمان صادر شده است.
محمد علی طالبی می‌افزاید: ۴ هزار مگاوات برق مازاد نیاز تولید می‌شود، اما با این وجود قطعی برق در استان کرمان داریم.
وی ادامه می‌دهد: با وجود ظرفیت‌هایی که وجود دارد و باید فعال شود، اما هم اکنون نیز کرمان وضعیت مناسبی در تولید انرژی خورشیدی دارد.
وی تاکید می‌کند که باید تولید برق و راندمان را افزایش دهیم و دقت کنیم که تولید برق در بخش صنعت با پیگیری شود.