دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) : حج نرم‌افزار تمدن اسلامی است - تسنیم
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع)، گفت: باید به ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی حج توجه جدی شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت‌الله رضا رمضانی، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت در هم‌اندیشی علمی «حج و امت‌سازی اسلامی» که با حضور جمعی از نخبگان حوزوی و پژوهشگران امروز به همت پژوهشکده حج و زیارت و با همکاری معاونت امور بین‌الملل بعثه مقام معظم رهبری در شهر مقدس قم برگزار شد، با بیان اهمیت این گردهمایی علمی، گفت: خیلی خرسندیم که در این نشست علمی عظیم حضور داریم و از نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالفتاح نواب که مقدمات برگزاری این جلسه را فراهم کردند، صمیمانه تشکر می‌کنیم.
بحمدالله مباحث خوبی در این نشست مطرح شد و ما نیز تلاش می‌کنیم نکاتی را درباره موضوع محوری "حج و امت‌سازی اسلامی" ارائه کنیم.
نقش بین‌المللی حج در توسعه ارتباطات امت اسلامی
آیت‌الله رمضانی به جایگاه ارتباطی حج اشاره کرد و افزود: حج می‌تواند موجب تقویت و توسعه روابط میان مسلمانان در عرصه بین‌الملل شود.
در حدیثی از معصوم آمده که نماز، رابطه انسان با خدا، روزه، رابطه انسان با خود، زکات، رابطه انسان با دیگران و حج، رابطه بین‌المللی امت اسلامی را تبیین می‌کند.
وی عنوان کرد: از منظر معارف اسلامی، دین ظرفیت عظیمی برای گسترش ارتباطات فرهنگی و اجتماعی دارد و حج نیز جلوه‌ای از این ظرفیت است.
همچنین در بیانی از حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) فلسفه احکام دین، تقویت دین و دینداری معرفی شده که حج از جمله مهم‌ترین عرصه‌های تحقق این هدف است.
ابعاد فرهنگی و اجتماعی حج: بستری برای تقویت هویت اسلامی
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت، حج را دارای ابعاد متنوعی دانست و گفت: نباید فقط به جنبه ظاهری حج بسنده کنیم.
حج دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، تربیتی و تمدنی است.
در این زمینه نگاه به فرهنگ باید از منظر دینی باشد.
اگر رویکرد حداکثری به دین داشته باشیم، آن‌گاه فرهنگ نیز باید از آموزه‌های دینی تأثیر بپذیرد.
وی با اشاره به ظرفیت حج در تبادل فرهنگ‌ها گفت: حج فرصتی برای تبادل فرهنگی میان مسلمانان از ملیت‌ها و قومیت‌های گوناگون است.
این تبادل می‌تواند به درک متقابل، غنای فرهنگی و در نهایت تقویت هویت اسلامی منجر شود.
مسلمانان در حج احساس تعلق به یک امت بزرگ را تجربه می‌کنند.
شبکه‌سازی و همبستگی جهانی در حج
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت به بعد اجتماعی حج نیز اشاره کرد و بیان داشت: تجمع میلیونی مسلمانان در یک مکان مشخص همچون عرفات و منا، خود نوعی همبستگی و اتحاد در میان امت اسلامی ایجاد می‌کند.
این ظرفیت می‌تواند بستر شکل‌گیری یک شبکه‌سازی بین‌المللی برای امت اسلامی باشد.
رمضانی تصریح کرد: حج تنها عبادت نیست، بلکه بستر تربیت فضائل اخلاقی مانند ایثار، صبر، اخلاص، توکل و بندگی خالصانه است.
انسان در این مناسک، جلوه‌ای از توحید نظری و عملی را تجربه می‌کند.
همان‌گونه که حضرت ابراهیم (ع) در سوره صافات با مشورت با فرزندش و پذیرش امر الهی، توحید عملی را محقق کرد.
وی با تأکید بر بُعد سیاسی حج عنوان کرد: جنبه سیاسی حج بسیار برجسته و مهم است.
حج زمینه‌ساز تقویت وحدت و اقتدار سیاسی مسلمانان و همچنین پرورش روحیه مبارزه با ظلم و فساد است.
حج یادآور قیام حضرت ابراهیم (ع) و نهضت پیامبر اکرم (ص) بر پایه رحمت و مقاومت در برابر طاغوت‌ها است.
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت با اشاره به برخی شبهات پیرامون جنگ‌های پیامبر اسلام (ص) گفت: جنگ‌های پیامبر همه در مقام دفاع بوده‌اند و هیچ‌یک ابتدایی نبوده‌اند.
روح اسلام، روح رحمت است.
مقاومت اسلامی نیز در ذیل این رحمت تعریف می‌شود.
توجه به ابعاد اخلاقی و اقتصادی حج
رمضانی با اشاره‌ای کوتاه به دیگر ابعاد حج پرداخت و گفت: تعلیمات اخلاقی حج موجب تقویت ارزش‌های انسانی نظیر توکل، اخلاص، عبودیت و اصلاح رابطه انسان با خدا و خویشتن می‌شود.
همچنین اگر به درستی مدیریت شود، حج می‌تواند در حوزه اقتصادی و رفع مشکلات امت اسلامی نیز نقش‌آفرین باشد.
وی خواستار بهره‌گیری عمیق‌تر اندیشمندان، مسئولان و زائران از ظرفیت‌های چندبعدی حج برای تحقق امت واحده اسلامی شد.
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) با تأکید بر ابعاد کمتر دیده شده حج، از ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت تمدن‌ساز و امت‌ساز این فریضه الهی سخن گفت و خواستار نگاهی جامع به کارکردهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حج شد.
رمضانی تاکید کرد: در تمام اعمال حج، نشانه‌هایی از ظرفیت عظیم امت‌سازی و تمدن‌سازی نهفته است.
یکی از ابعادی که کمتر به آن توجه شده، بعد اقتصادی حج است؛ به‌گونه‌ای که هنگام نزول سوره توبه، برخی نگران بودند که با محدود شدن حضور مشرکان، از نظر اقتصادی دچار مشکل شوند، اما قرآن تأکید می‌کند که نگران نباشید.
وی افزود: همان‌طور که ابعاد عبادی حج اهمیت دارد، جنبه اقتصادی نیز قابل‌توجه است و نباید مغفول بماند.
حج بستری برای ارتقای قدرت نرم امت اسلامی در سطح بین‌الملل است و ایران اسلامی به عنوان ام‌القرای جهان اسلام باید زبان فاخر حج را به جهانیان بیاموزد.
حج؛ نرم‌افزار تمدن اسلامی
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) ادامه داد: اسلام برای تمدن‌سازی، یک نرم‌افزار کامل دارد که اگر به درستی معرفی شود، بشریت را از بحران‌های فکری، اخلاقی، معنوی و اجتماعی رهایی می‌بخشد.
امروز با تمدن‌های متعددی چون هندوئیسم، بودیسم و غرب مواجهیم، اما تمدن اسلامی تنها تمدنی است که می‌تواند انسان امروز را از بن‌بست نجات دهد.
وی با اشاره به بن‌بست‌های فرهنگی و فکری غرب گفت: ابعاد تمدن‌ساز حج می‌تواند فرصتی بزرگ برای بازتعریف امت اسلامی باشد.
تجمع میلیونی مسلمانان در حج، بستری بی‌نظیر برای بیان عمیق‌ترین مفاهیم فکری، سیاسی و اجتماعی است.
خطبه منا؛ الگویی برای امت‌سازی
رمضانی با یادآوری خطبه تاریخی امام حسین (ع) در منا در سال 58 هجری گفت: آن حضرت این فرصت را مغتنم شمرد و نکات راهبردی را به خواص جامعه گوشزد کرد.
باید از اسرار حج برای رهنمون شدن به نظام توحیدی بهره برد و با نگاهی فراتر از فردگرایی، دین را در عرصه‌های اجتماعی و تمدنی بازخوانی کرد.
وی افزود: اسلام دین فردی نیست، بلکه یک مکتب تمدنی و اجتماعی است که باید در مقابل جریان‌های استعماری و سلطه‌گر ایستادگی کند.
اسلام تنها قدرتی است که توان مقابله با نظام سلطه را در حوزه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دارد و انقلاب اسلامی ایران نمونه‌ای از این تمدن‌سازی است.
امت‌سازی فراتر از مرزها
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت با تأکید بر نقش حج در تقویت هویت اسلامی بیان کرد: امت اسلامی باید به‌عنوان یک واحد یکپارچه و منسجم برای عدالت‌خواهی جهانی وارد میدان شود.
در امت‌سازی، مرزهای جغرافیایی جایگاهی ندارد و وحدت امت باید در اولویت قرار گیرد.
رمضانی از اختلافات مذهبی به‌عنوان مانعی جدی در مسیر امت‌سازی یاد کرد و گفت: امروز دشمنان اسلام به‌جای اختلافات شیعه و سنی، روی اختلافات درون‌مذهبی تمرکز کرده‌اند.
مثال روشن آن را می‌توان در فعالیت‌های سازمان‌یافته‌ای دید که دهه‌ها پیش توسط استعمار در شهر قم انجام شد و امروز نتایج آن در تفرقه‌ها میان پیروان مذهب واحد دیده می‌شود.
گفت‌وگوی فرهنگی؛ راه‌حل امت‌سازی
وی گفت: گفت‌وگو، تبادل فرهنگی، و همفکری میان امت اسلامی لازمه امت‌سازی است.
باید از فرصت بی‌نظیر حج برای معرفی هویت امت اسلامی به جهان بهره‌برداری کنیم و این ظرفیت را در مسیر تحقق عدالت جهانی و بیداری فکری امت به کار بگیریم.
رمضانی تأکید کرد: اختلافات مذهبی، فقر اقتصادی و نبود آموزش صحیح؛ موانع جدی در مسیر تحقق امت واحده است
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) با اشاره به ضرورت امت‌سازی در جهان اسلام، بر لزوم تمرکز بر اصول مشترک، مقابله با نابرابری اقتصادی و ارتقاء آگاهی دینی به‌عنوان سه مانع مهم در مسیر تحقق امت واحد اسلامی تأکید کرد.
وی با اشاره به معارف اسلامی در حوزه امت‌سازی اظهار داشت: یکی از موانع جدی در مسیر شکل‌گیری امت واحد اسلامی، اختلافات مذهبی و فرقه‌ای است که دشمنان اسلام با صرف هزینه‌های سنگین در حال دامن‌زدن به آن هستند.
در حالی که ما باید به اصول مشترک میان مسلمانان بپردازیم؛ اصولی که تنها در یکی دو مورد محدود نمی‌شود بلکه هم در اصول و هم در فروع دینی گسترده است.
لزوم تبیین قاعده الزام برای ارتباطات بین‌المللی
رمضانی با اشاره به بحث «قاعده الزام» افزود: این قاعده اگر به درستی تبیین شود، می‌تواند در ارتباطات بین‌المللی بسیار راهگشا باشد.
این بحث را در آلمان نیز مطرح کردم و به این نتیجه رسیدیم که باید هم «ملزم» را توسعه دهیم و هم «ملزَم» را.
گاهی حتی غیرمسلمانان را نیز می‌توان بر اساس باورهای خودشان ملزم دانست.
اسلام ظرفیت گسترده‌ای دارد که می‌تواند یک نظام اخلاقی جامع ارائه دهد و نیازمند آن نیستیم که به‌دنبال «اخلاق جهانی» به سبک غرب باشیم.
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت با اشاره به کتاب "توسعه اخلاق جهانی" تصریح کرد: غربی‌ها معتقدند دین توان ارائه قواعد اخلاقی جهانی را ندارد، اما با نقد این آثار توسط بزرگانی چون علامه طباطبایی، نشان داده شده که دین نه تنها این توان را دارد بلکه در مقابل تلاش غرب برای ایجاد اختلاف، نسخه‌ای نجات‌بخش برای جامعه بشری است.
نابرابری اقتصادی، مانع تحقق امت جهانی
وی فقر و نابرابری اقتصادی را از دیگر موانع امت‌سازی برشمرد و گفت: طبق برخی آمارها، 90 درصد اقتصاد دنیا در اختیار تنها 10 درصد جمعیت جهان است و 10 درصد اقتصاد باقی‌مانده در اختیار 90 درصد مردم جهان قرار دارد.
این نابرابری خصوصاً در کشورهای اسلامی مشهود است و عامل مهمی در تضعیف اقتدار جهانی مسلمانان به شمار می‌رود.
رمضانی نبود دسترسی به آموزش‌های دینی صحیح را از دیگر چالش‌ها دانست و اظهار کرد: در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در غرب، اجازه ارائه نگاه جان‌دارانه به دین داده نمی‌شود و در دانشگاه‌هایی مثل سوربن و هاروارد، کرسی‌های دین‌پژوهی با رویکرد سکولار اداره می‌شود.
این محدودیت‌ها موجب شده است که افراد بسیاری از حقیقت اسلام بی‌اطلاع بمانند و در واقع، «جاهل قاصر» باشند نه «جاهل مقصر».
لزوم تدوین سند جامع امت‌سازی
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت در پایان با اشاره به ظرفیت حج برای تحقق امت‌سازی اسلامی گفت: حج می‌تواند بستری برای افزایش آگاهی، تبادل فرهنگی، شناخت مشترکات و هم‌اندیشی امت اسلامی باشد، اما برای بهره‌گیری از این ظرفیت، باید یک سند جامع برای مقابله با موانع امت‌سازی تدوین شود.
سازمان حج و زیارت و سایر نهادهای بین‌المللی فرهنگی می‌توانند این بستر را فراهم کنند و امت واحده اسلامی را به عنوان هدف بلندمدت دنبال نمایند.
انتهای پیام/
