هشدار ایبری به سیاست‌گذاران انرژی آنکارا
قطعی گسترده برق در ایبری، هشداری جدی برای ترکیه است که با شتاب به‌سوی انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت می‌کند؛ آیا آنکارا درس خواهد گرفت؟
در حالی که ترکیه با جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیکی و انرژی‌محور خود می‌کوشد به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شود، بحران بی‌سابقه قطعی برق در اسپانیا و پرتغال هشداری است جدی برای آنکارا؛ اتکای شتاب‌زده به انرژی‌های تجدیدپذیر بدون زیرساخت‌های پشتیبان، می‌تواند این کشور را در معرض بحرانی مشابه قرار دهد.
در این میان، رویکرد دونالد ترامپ در قبال ترکیه، به عنوان شریکی راهبردی، افق‌های تازه‌ای در توازن قوا و سیاست خارجی آمریکا گشوده است.
ترکیه در سودای قدرت منطقه‌ای؛ ترامپ و اردوغان در کنسرت قدرت‌های نوظهور
ترکیه، در حالی که سعی دارد جایگاه پیشین خود را به‌عنوان یک قدرت تأثیرگذار در منطقه بازیابد، با حمایت‌های ضمنی دونالد ترامپ، در حال تقویت نقش ژئوپلیتیکی خود است.
ترامپ که در سیاست خارجی‌اش گرایش آشکاری به واقع‌گرایی و تعامل با رهبران مقتدر دارد، در بیانیه‌ی یادبود نسل‌کشی ارامنه در ۲۴ آوریل، عامدانه از استفاده از این واژه پرهیز کرد و هم‌زمان از رجب طیب اردوغان تمجید نمود.
این اقدام، که در تضاد با رویکرد دموکراسی‌محور دولت بایدن است، سیگنالی آشکار از تمایل ترامپ به بازتعریف روابط آمریکا با آنکارا به عنوان یک شریک استراتژیک بود.
ترامپ در کنار نتانیاهو، از نقش ترکیه در «فتح سوریه» از طریق نیرو‌های نیابتی سخن گفت؛ نشانه‌ای از به رسمیت شناختن نفوذ فزاینده ترکیه در خاورمیانه و پذیرش آن به‌عنوان یک بازیگر ضروری در توازن جدید منطقه‌ای.
ترکیه و معادلات پیچیده اروپا؛ از متحد تا مزاحم؟
جایگاه ژئوپلیتیکی ترکیه، آن را به عاملی کلیدی در تحولات اروپا بدل کرده است.
در شرایطی که ایالات متحده در پی کاهش حضور خود در قاره سبز است، آنکارا می‌تواند نقش پل ارتباطی یا متوازن‌کننده‌ای میان غرب و جهان اسلام ایفا کند.
اما در عین حال، خطر احیای جاه‌طلبی‌های نو-عثمانی در مناطقی، چون ارمنستان، سوریه، قبرس و یونان، تهدیدی جدی برای ثبات منطقه‌ای تلقی می‌شود.
نویسنده مقاله با ارجاع به نظریه «مندالا» کاوتیلیا، استراتژیست هندی، استدلال می‌کند که ترکیه، به‌عنوان یک «غیر همسایه»، می‌تواند شریک راهبردی مطلوبی برای آمریکا در برابر اتحاد احتمالی اروپا و روسیه باشد.
در این چارچوب، ترکیه ابزار فشار مؤثری برای جلوگیری از انسجام ژئوپلیتیکی اروپا خواهد بود.
اروپا میان پذیرش و طرد؛ تردیدی استراتژیک در برابر آنکارا
اتحادیه اروپا نیز در مواجهه با ترکیه در یک معادله پیچیده گیر افتاده است: پیوستن ترکیه به ساختار سیاسی اروپا ممکن است تنش‌های درونی و گریز از مرکز را تشدید کند؛ اما طرد کامل آن می‌تواند به دشمنی در مرز‌های جنوبی منجر شود.
بدون نقش مهارگر آمریکا (Pax Americana)، اروپا ممکن است به تقسیمات تاریخی خود بازگردد و این امر می‌تواند یک چالش بلندمدت امنیتی و سیاسی برای این قاره باشد.
واقع‌گرایی ترامپ و آینده سیاست خارجی آمریکا
سیاست خارجی ترامپ، برخلاف نگاه آرمان‌گرایانه سلف خود، بر مبنای روابط دوجانبه با رهبران مقتدر و کاهش تعهدات بین‌المللی طراحی شده است.
او که دغدغه‌هایی نظیر کسری تجاری، نابرابری داخلی و شکاف‌های نژادی را در اولویت می‌داند، با الهام از سنت‌های واقع‌گرایانه‌ای، چون کاوتیلیا و توکیدید، در پی کاستن از بار «امپراتوری» آمریکا و واگذاری بخشی از مسئولیت‌ها به بازیگرانی، چون ترکیه است.
بحران برق در ایبری؛ هشداری برای بلندپروازی‌های انرژی آنکارا
در چنین چشم‌اندازی، سیاست‌گذاران ترکیه باید نگاهی نیز به درون بیندازند.
در تاریخ ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، اسپانیا و پرتغال با یکی از بزرگ‌ترین خاموشی‌های سراسری در اروپا مواجه شدند.
این قطعی برق که میلیون‌ها نفر را در تاریکی فرو برد، نشان داد که حتی کشور‌های پیشرفته اروپایی نیز در مواجهه با انرژی‌های تجدیدپذیر، آسیب‌پذیرند.
در زمان وقوع بحران، بیش از ۶۰٪ برق ایبری از منابع متناوب خورشیدی و بادی تأمین می‌شد، در حالی که سهم انرژی‌های پایدارتر مانند گاز و هسته‌ای بسیار پایین بود.
عدم وجود سیستم‌های پشتیبان و مدیریت بار، شبکه را دچار ناپایداری شدید کرد.
سیاست انرژی ترکیه؛ فرصت یا تهدید؟
ترکیه قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ سهم انرژی‌های تجدیدپذیر را به ۴۷.۸٪ برساند و تا سال ۲۰۳۵ ظرفیت انرژی خورشیدی و بادی خود را به ۱۲۰ هزار مگاوات افزایش دهد.
اما آیا زیرساخت‌های موجود، پاسخ‌گوی این بلندپروازی‌ها هستند؟
پروژه نیروگاه هسته‌ای آک‌کویو که با همکاری روسیه در حال ساخت است، قرار بود نقش پشتیبان حیاتی را ایفا کند، اما هنوز فعال نشده و بهره‌برداری کامل از آن تا سال ۲۰۲۸ به تعویق افتاده است.
نبود منابع پایدار و ذخیره‌سازی انرژی، می‌تواند ترکیه را در شرایط مشابهی با ایبری قرار دهد.
درس ایبری برای آنکارا: تنوع، ذخیره‌سازی و مدیریت شبکه
تجربه اسپانیا و پرتغال نشان می‌دهد که توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بدون زیرساخت‌های مکمل، نه تنها پایدار نیست بلکه می‌تواند به بحران تبدیل شود.
ترکیه برای دستیابی به آینده‌ای امن و پایدار، باید شبکه برق خود را به‌روزرسانی کرده، ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی را گسترش دهد و سامانه‌های مدیریت بار را تقویت کند.
در جست‌وجوی تعادل میان بلندپروازی و واقع‌گرایی
آنکارا امروز در دو جبهه فعال است: بازتعریف جایگاه ژئوپلیتیکی خود در نظم جهانی و گذار به انرژی‌های پاک.
اما همان‌گونه که در عرصه سیاست خارجی به واقع‌گرایی ترامپ دل بسته، در حوزه انرژی نیز باید از واقع‌گرایی ایبری درس بگیرد.
اتکای صرف به انرژی‌های متناوب بدون پشتوانه زیرساختی، می‌تواند نه تنها رؤیای قدرت منطقه‌ای را با تهدید روبه‌رو کند، بلکه میلیون‌ها شهروند را در تاریکی فرو ببرد.
منبع: یوروپین کونسرواتیو
