آیه ۱۸ سوره زمر؛ الگویی اجتماعی برای ساختن جامعه ای آگاه

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها؛ قرآن کریم، کتاب هدایت و راهنمایی برای تمامی انسان‌هاست که در سی جزءخود، آیه به آیه، سرشار از حکمت، برکت و درس‌هایی ارزشمند برای فرد و جامعه است.
هر کلمه و حتی هر حرف آن حامل پیامی است که می‌تواند مسیر زندگی را روشن کند و انسان را به سوی سعادت دنیا و آخرت هدایت کند.
اگر جامعه‌ای بخواهد مسیر پیشرفت، آرامش و عدالت را طی کند، باید فرهنگ تفکر، شنیدن فعال و انتخاب آگاهانه را در خود نهادینه کند و باید اذعان کرد آیه ۱۸ سوره زمر نه‌تنها راهنمای فردی برای رشد معنوی، بلکه الگویی اجتماعی برای ساختن جامعه‌ای آگاه، منصف و پیشرو است.
استاد دانشگاه و حوزه در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تفسیر آیه ۱۸ سوره زمر اظهار کرد: آیه منتخب روز بیست‌و سوم ماه رمضان در نهضت ملی زندگی با آیه‌ها فرصتی است تا بار دیگر به عمق معانی قرآن توجه کنیم و از آن الهام بگیریم، این آیه، مانند دیگر آیات الهی، نه‌تنها راهی برای تقویت ایمان و رشد معنوی فردی است، بلکه می‌تواند بنیانی برای اصلاح و پیشرفت جامعه باشد و اگر انسان‌ها و جوامع به مفاهیم این کتاب آسمانی عمل کنند، مسیر زندگی آن‌ها آگاهانه‌تر، عادلانه‌تر و سرشار از آرامش خواهد بود.
حجت الاسلام سید احمد غفاری گفت: آیه ۱۸ سوره زمر پیامی عمیق و کاربردی برای جامعه دارد: «بَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»؛ یعنی بندگانی که با دقت به سخنان مختلف گوش می‌دهند و از میان آن‌ها بهترین را انتخاب می‌کنندو اگر این پیام در جامعه عملی شود، فرهنگ گفت‌وگو جایگزین تعصب و ناتوانی در شنیدن نظرات مخالف می‌شود.
مردم یاد می‌گیرند که به دیدگاه‌های مختلف گوش دهند، آن‌ها را تحلیل کنند و بهترین را برگزینندو به طور حتم این امر موجب کاهش تنش‌های اجتماعی، افزایش همدلی و شکل‌گیری گفت‌وگوی سالم خواهد شد.
وی افزود: در حوزه تصمیم‌گیری‌های اجتماعی نیز، این آیه باعث می‌شود که مردم از سطحی‌نگری و تقلید کورکورانه فاصله بگیرند و فراد اهل تحقیق و تفکر، انتخاب‌های آگاهانه‌تری در سیاست، مدیریت و فرهنگ خواهند داشت و از تأثیرپذیری بی‌چون‌وچرا از رسانه‌ها و تبلیغات نادرست در امان می‌مانند.
این پژوهشگر دینی بیان کرد: همچنین، گسترش تعقل و انتخاب آگاهانه، مانع از رشد افراط‌گرایی و تعصبات کور می‌شود.
بسیاری از درگیری‌های فکری و اجتماعی نتیجه ناتوانی در پذیرش دیدگاه‌های متفاوت است، در حالی که این آیه مردم را به بررسی و انتخاب آگاهانه دعوت می‌کند، نه واکنش‌های احساسی.
حجت الاسلام غفاری گفت: این نگاه تأثیر عمیقی در پیشرفت علمی و فرهنگی جامعه نیز دارد.
افرادی که به این پیام الهی عمل می‌کنند، در مسائل علمی نیز به دنبال بهترین نظریات و روش‌ها هستند.
چنین نگرشی جامعه را از جمود فکری و تقلید بی‌چون‌وچرا دور کرده و مسیر رشد و نوآوری را هموار می‌کند.
وی افزود: از سوی دیگر، انتخاب بهترین مسیر در زندگی فردی و اجتماعی، مسئولیت‌پذیری را تقویت می‌کند همچنین کارمندان در انجام وظایف، والدین در تربیت فرزندان، و جوانان در انتخاب سبک زندگی، تصمیم‌هایی بر پایه تفکر و خرد خواهند گرفت که تأثیری مثبت بر جامعه دارد.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه این آیه یکی از اصول اساسی تفکر و انتخاب آگاهانه را بیان می‌کند، افزود: خداوند در این آیه بندگانی را بشارت می‌دهد که با دقت به سخنان مختلف گوش می‌سپارند و در نهایت، بهترین آن را انتخاب کرده و به آن عمل می‌کنند و این گروه از انسان‌ها، کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده و از صاحبان خرد به شمار می‌آیند.
وی در توضیح عبارت «بَشِّرْ عِبَادِ» اظهار کرد: واژه "بشارت" در قرآن همواره همراه با خبری خوش و امیدبخش است.
این نشان می‌دهد که خداوند برای این گروه از بندگان خود پاداش و سرنوشتی روشن در نظر گرفته است.
حجت‌الاسلام غفاری به بخش «الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ» اشاره کرد و گفت: این قسمت از آیه تأکید دارد که مؤمنان واقعی، شنوندگان فعال و آگاه هستند.
آن‌ها در مواجهه با سخنان و دیدگاه‌های گوناگون، بدون تعصب و پیش‌داوری گوش می‌دهند و فرصت تأمل و تحلیل را از خود سلب نمی‌کنند.
وی در خصوص بخش «فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» افزود: شنیدن کافی نیست، بلکه انسان باید پس از بررسی، بهترین گزینه را برای عمل انتخاب کند.
در زندگی روزمره نیز اگر انسان از میان ایده‌ها و پیشنهادات مختلف، بهترین را برگزیند، در مسیر درست قرار خواهد گرفت.
این کارشناس دینی، عبارت «أُولَٰئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ» را نشانه‌ای از هدایت الهی دانست و گفت: انتخاب آگاهانه، خود نشانه‌ای از لطف و هدایت خداوند است.
این افراد نه‌تنها بر اساس هوی و هوس عمل نمی‌کنند، بلکه در مسیر حق قرار دارند و به نور الهی هدایت شده‌اند.
حجت‌الاسلام غفاری با اشاره به عبارت «وَأُولَٰئِکَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ» اظهار داشت: خردمندان واقعی کسانی‌اند که قدرت تمییز میان حق و باطل را دارند و برترین سخنان را برای عمل برمی‌گزینند و این آیه به ما یادآوری می‌کند که برای رشد فکری و عملی، باید همواره به دنبال بهترین مسیر باشیم، نه آن‌که صرفاً شنونده‌ای منفعل باشیم.
‌جوانان و نوجوانان با تفکر و انتخاب آگاهانه مسیر موفقیت را بیابند
کارشناس مسائل فرهنگی و دینی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آیه ۱۸ سوره زمر، جوانان و نوجوانان را به تفکر، انتخاب آگاهانه و دوری از تقلید کورکورانه توصیه کرد و افزود: خداوند در این آیه می‌فرماید: «بَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»؛ یعنی بندگان حقیقی کسانی هستند که به سخنان مختلف گوش می‌دهند و بهترین را انتخاب می‌کنند و این پیام الهی برای نسل جوان اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که آینده هر فرد و جامعه به تصمیم‌هایی که امروز گرفته می‌شود، بستگی دارد.
حجت‌الاسلام حسین صادقی تأکید کرد: در دنیایی که مملو از اطلاعات، تبلیغات و عقاید مختلف است، نوجوانان و جوانان باید مهارت شنیدن، تحلیل و انتخاب آگاهانه را در خود تقویت کنند و انتخاب مسیر درست در تحصیل، شغل، روابط اجتماعی و حتی مسائل اعتقادی، نیازمند تعقل و شناخت است، هر فردی که بدون تحقیق و تفکر از دیگران پیروی کند، ممکن است در دام اشتباهات بزرگی بیفتد.
وی با اشاره به نقش خانواده و آموزش در این مسیر افزود: والدین و مربیان نیز باید به جوانان بیاموزند که هر سخن و نظریه‌ای را بدون بررسی نپذیرند، بلکه معیار حق و باطل را بشناسند و بر اساس ارزش‌های الهی و عقلانی تصمیم بگیرند.
جامعه‌ای که جوانانش قدرت تحلیل و انتخاب آگاهانه داشته باشند، به‌سوی پیشرفت، آرامش و عدالت حرکت خواهد کرد.
حجت‌الاسلام صادقی با اشاره به اینکه قرآن خود «احسن القول» است، تأکید کرد: در میان سخنان مختلفی که به گوش انسان می‌رسد، کلام الهی برترین و کامل‌ترین راهنماست.
وی افزود: ملاک انتخاب اندیشه برتر، تطبیق آن با عقل و وحی است.
خداوند در این آیه، از ما می‌خواهد که سطحی‌نگر نباشیم و هر سخنی را بدون تأمل نپذیریم.
در دنیای امروز که افکار و ایدئولوژی‌های مختلفی مطرح می‌شود، تنها کسانی که قدرت تشخیص حق از باطل را دارند، می‌توانند از گمراهی نجات پیدا کنند.
جوانان و نوجوانان باید بیاموزند که هر ایده و نظری را با معیارهای قرآنی و عقلانی بسنجند و سپس بهترین را برگزینند و اگر این فرهنگ در جامعه رواج پیدا کند، سطح آگاهی عمومی بالا می‌رود و جامعه از آسیب‌های فکری و اعتقادی مصون می‌ماند.
کارشناس مسائل فرهنگی و دینی با تأکید بر لزوم رجوع به قرآن در تصمیم‌گیری‌های مهم گفت: انتظار است جوانان با تدبر در آیات الهی، معیارهای صحیح را بشناسند و بر اساس آن‌ها مسیر زندگی خود را انتخاب کنند، چرا که هدایت واقعی در گرو پیروی از بهترین سخنان و راه‌های موجود است.