انتخاب جوزف عون به عنوان رئیسجمهور لبنان؛ پیشرانها و پیامدها
به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران نوشت:
پارلمان لبنان امروز ۲۰ دی (۹ ژانویه)، با اکثریت آراء جوزف عون فرمانده ارتش را به عنوان چهاردهمین رئیسجمهور این کشور انتخاب کرد.
بدین ترتیب خلا ۲۷ ماهه ریاستجمهوری در لبنان پایان یافت.
در این نوشتار به عوامل برکشیدن عون از جایگاه فرماندهی ارتش به ریاستجمهوری، معنای این انتخاب و پیامدها در عرصه سیاسی لبنان در میان تلاطمهای منطقهای پرداخته میشود.
جوزف عون چهارمین فرمانده ارتش لبنان است که به سمت ریاستجمهوری میرسد.
هر سه رئیسجمهور پیشین لبنان (میشل عون، میشل سلیمان و امیل لحود) در دورهای، فرمانده ارتش بودند.
در کشور متکثر و طایفهای لبنان، نهاد ارتش نقطه تعادل و اجماع ملی در این کشور است که از سوی همه طوایف مورد احترام است.
هرچند که ارتش لبنان در مواجهه با تهدیدات خارجی بویژه از سوی اسرائیل ضعیف و بیاثر بوده است.
جوزف عون از سال ۲۰۱۷ در جایگاه فرماندهی ارتش لبنان قرار گرفت.
او گرچه تاکنون موضعگیری سیاسی له یا علیه جریان سیاسی خاصی نداشته اما اصرار آمریکا و عربستان بر قرارگرفتن او در سمت ریاستجمهوری پیداست که گرایش او به چه سمتوسویی است.
انتخاب نخست هیچ یک از جریانهای اصلی سیاسی لبنان، عون نبود و فشارهای آمریکا و عربستان و صحنه گردانی سفیران و فرستادگان این کشورها باعث شد آنها از انتخابهای حزبی خود دست بکشند و بر سر عون اجماع کنند.
رایزنیهای آموس هوکشتاین فرستاده آمریکا و یزید بن الفرحان فرستاده عربستان نقش مهمی در قرار دادن عون در جایگاه ریاستجمهوری داشتند.
چه بسا اگر چنین فشاری از خارج نبود بعید بود گروههای سیاسی در لبنان بتوانند بر سر یک گزینه به توافق برسند.
آرایش نیروهای سیاسی در لبنان تابعی از آرایش قدرت و نظم در منطقه است.
در سال ۲۰۱۶ میشل عون در حالی با حمایت حزبالله و متحدانش به عنوان رئیسجمهور انتخاب شد که شرایط منطقهای نیز زمینهساز این انتخاب بود.
قوی شدن گروههای مقاومت نزدیک به ایران، عقب راندن داعش از عراق و سوریه و آزادسازی حلب در آن سال باعث شده بود که محور مقاومت دست برتر را در معادلات منطقهای داشته باشد و همین وضعیت در فضای لبنان نیز منعکس شد.
انتخاب جوزف عون را میتوان پیامد تضعیف حزبالله در جریان جنگ اخیر با اسرائیل و نیز سقوط بشار اسد در سوریه دانست.
این دو رویداد باعث شد بلوک حزبالله و متحدانش نتوانند گزینه مورد نظر خود یعنی سلیمان فرنجیه را در جایگاه ریاستجمهوری قرار دهند.
بنابراین انتخاب جوزف عون بازتاب تغییر در آرایش نیروها در لبنان و نیز تغییر در قدرتهای اثرگذار خارجی است.
در همین حال حزبالله که هدفش در برهه کنونی بازسازی روابط سیاسی در داخل است، به دنبال تقابل با اجماع شکل گرفته نبود تا مبادا از این طریق به حاشیه سیاست برده شود.
انتخاب رئیسجمهور جدید میتواند فضای سیاسی این کشور را از رکود خارج کند.
چندی بعد نخستوزیر از سوی اکثریت مجلس پیشنهاد و از سوی رئیسجمهور مامور تشکیل کابینه میشود.
به نظر میرسد در انتخاب نخستوزیر نیز بازیگران خارجی بویژه عربستان نقشآفرینی مهمی داشته باشند.
به نظر میرسد تعادل شکل گرفته در فضای سیاسی، باعث شود گزینهای میانهرو در این سمت قرار گیرد.
رئیسجمهور در لبنان گرچه قدرت اجرایی بالایی ندارد اما او بالاترین وزن سیاسی را دارد و به نوعی گرانیگاه قدرت در این کشور است و تنظیم روابط سیاسی در داخل و خارج را برعهده دارد و موفقیت یا ناکامی نخستوزیر و دولت میراث رئیسجمهور نیز محسوب میشود.
جوزف عون در دوره پیشرو مسائل مهمی از جمله احیای اقتصاد بحرانزده لبنان، بازسازی خرابیهای ناشی از جنگ، احیای نهاد دولت و بازتعریف نقش لبنان در صحنه منطقهای روبروست.
بزرگترین چالش اما توافق شکننده آتشبس با اسرائیل و اقدامات یکجانبه اسرائیل علیه لبنان و نیز انتظارات حداکثری آمریکا برای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ است.
هوکشتاین اخیرا گفته قطعنامه اخیر نباید صرفا محدود به جنوب رود لیطانی باشد.
معنای این سخن این است که خلع سلاح حزبالله در کل لبنان باید در دستور کار قرار بگیرد؛ موضوعی که میتواند در فضای متکثر لبنان بسیار چالشزا باشد.
یک پرسش مطرح این است که آیا ارتش لبنان، صرفنظر از امکان تحقق، در صورت خلع سلاح حزبالله اجازه خرید تسلیحات موردنظر خود را دارد؟
پرسشی که هیچگاه مخالفان سلاح حزبالله پاسخی برای آن نداشتهاند.
چرا که ارتش لبنان زیر چتر آمریکاست و واشنگتن به دلیل حفظ برتری اسرائیل هیچگاه به سمت دادن تسلیحات پیشرفته به ارتش این کشور نبوده و اساسا در سایه ضعف ارتش، مقاومت شکل گرفته و قویتر شده است.
*بازنشر مطالب شبکههای اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکهها منتشر میشود.