ژان کلود کریر: در بطن داستان‌های ایرانی کارهای جدید خلق کنید
نشست تخصصی دیالوگ بدون مرز با موضوع رابطه متقابل تئاتر ایران و فرانسه به همت انجمن منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران و همکاری خانه تئاتر و کمیسیون ملی یونسکو در ایران برگزار شد.
نشست تخصصی دیالوگ بدون مرز با موضوع رابطه متقابل تئاتر ایران و فرانسه به همت انجمن منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران و همکاری خانه تئاتر و کمیسیون ملی یونسکو در ایران برگزار شد.
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی خانه تئاتر، نشست تخصصی «دیالوگ بدون مرز» باموضوع رابطه متقابل تئاتر ایران و فرانسه درحالی در خانه تئاتر برگزارشد که ژان کلود کریر به دلیل بیماری ناگهانی نتوانست در این نشست حضور پیدا کند و پیامی ویدئویی برای این نشست ارسال کرد.
ابتدای مراسم، امین عظیمی، منتقد تئاتر و عضو انجمن منتقدان و نویسندگان و پژوهشگران تئاتر که گرداننده این برنامه بود، توضیحاتی درباره برنامه ارائه کرد و از سخنران اصلی برنامه دعوت کرد تا صحبت کنند.
محمدرضا خاکی، استاد دانشگاه و کارگردانی که تاکنون دو نمایشنامه از ژان کلود کریر را به روی صحنه برده است، سخنران نخست این نشست بود که در خصوص رابطه تئاتر متقابل تئاتر ایران و فرانسه سخن گفت.
او نخست به شرایط دیپلماتیک ایران و فرانسه در دوران استعمار اشاره کرد و آشنایی فرانسوی‌ها با فرهنگ ایران را مربوط به لشکرکشی ناپلئون به مصر و یافتن راهی برای ورود به هند دانست و افزود: ایران در آن زمان در مسیری قرار داشت که از نظر سیاسی برای دول دیگر اهمیت زیادی داشت و توجه آنها را به خود جلب کرد؛ و همین مسئله موجب برقراری رابطه ایران و فرانسه شد و آشنایی آنها با فرهنگ و تئاتر ایران را رقم زد.
او در ادامه مهم‌ترین دوره تاریخی نمایشی ایران را مربوط به دوره قاجار دانست و گفت: در همین زمان است که با حضور تعداد زیادی سفرنامه‌نویس خارجی در ایران روبرو می‌شویم و ستایش‌های محققان، پژوهشگران و نویسندگان فرانسوی از تعزیه را شاهد هستیم که توسط آن‌هابه مخاطب فرانسوی معرفی شده است.
کارگردان نمایش‌های کریر، سفر ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به اروپا را دو عامل بسیار تأثیرگذار بر تئاتر ایران دانست و افزود: ساخت تکیه دولت و حتی شکل ظاهری آن هم متأثر از این سفرها بوده است؛ اما تئاتر به شکل مدرن آن با تأسیس دارالفنون اتفاق می‌افتد که برای اولین بار نمایشنامه‌های مولیر توسط بازیگران فرانسوی و به زبان فرانسه در آن اجرا می‌شود و این شروع تئاتر به در ایران به آن مفهومی است که مد نظر ما است.
خاکی در پایان سخنان خود بر لزوم تحقیق و پژوهش برای از بین بردن خلاء‌های پژوهشی و افزودن بر دانسته‌های خود از تئاتر جهان و فرانسه هستیم برای از بین بردن فاصله‌ها هستیم.
در ادامه مراسم قطب الدین صادقی کارگردان و استاد دانشگاه نیز علاوه بر تعزیه بر تئاتر روحوضی اشاره کرد و گفت: ما در ایران ذخایر نمایشی بسیاری داریم؛ اما آنچه که مهم است این است که در زمان قاجار ما تئاتر مداخله‌گر و منتقد نداشته‌ایم که بتواند فساد قاجار و نظام حاکم را افشا کند و به همین دلیل به سوی تئاتر مدرن رفتیم.
صادقی افزود: ما در دیالوگ دنبال شبیه شدن نمی‌گردیم بلکه دنبال «ضد» هستیم و از انتقاد و دیالوگی که از تئاتر فرانسه و دیگر کشورها کسب کرده ایم، دور شده ایم.
در دیالوگ باید چیزی به دست بیاوریم نه اینکه چهارنعل شبیه آنها شویم.
در ادامه ویدئویی از ژان کلود کریر پخش شد که در بیمارستان ضبط شده و برای این نشست فرستاده شده بود او در این پیام آمده بود: بسیار خرسندم در کشوری هستم که سال‌های زیادی است آن را به دلایل متعددی می‌شناسم.
اول اینکه با نهال تجدد زنی ایرانی و فرهیخته و بزرگ ازدواج کردم و سپس عطار که به فرانسه ترجمه شده است.
از این متن شاعرانه به درخواست پیتر بروک که سی و پنج سال با او کار کردم نمایشنامه «مجمع پرندگان» را سال ۷۹ و برای او نوشتم که در کشورهای زیادی از جمله ایران کار شد و به زبان فرانسه هم ترجمه شد.
من با این متن رابطه شخصی و عمیق و عاطفی برقرار کرده و بارها به آن رجوع کردم و این یکی از دلایل مهم وابستگی من به ایران بود.
وابستگی دیگری به کشور هندوستان هم داشتم که در مورد آن بسیار کار کردم.
او سپس به شیوه کارکردن در خصوص متن عطار اشاره کرد و گفت: این متنی بود که سال‌ها می‌شناختیم اما هیچ‌گاه تصور اینکه نمایشنامه‌ای از آن بسازیم را در ذهن نداشتیم.
ما این متن را می‌شناختیم و از آن استفاده می‌کنیم تا به بازیگران جزئیات آوایی و تمرین‌های بدنی بدهیم.
مثل شبیه‌سازی پرواز پرندگان خیلی برایمان مفید و کاربردی بود.
کریر در ادامه گفت: تئاتر قدیمی‌ترین شیوه هنرهای نمایشی است.
چراکه تنها نیاز به یک موجود زنده در برابر گروهی دیگر دارد و قبل از تمامی هنرها وجود داشته است و به همین خاطر زنده‌ترین نوع هنرهاست.
چیزی که تعجب‌آور است این بوده که تئاتر نه تنها نمرده بلکه امروز به طرز شگفت‌آوری مبدع و غیر منتظره است و مثل موجودات زنده مثل خود ما در تمامی جهان حرکت می‌کند.
می‌خواستم امروز در خصوص این مسئله با شما سخن بگویم اما متأسفانه بیماری، کهولت سن و خستگی، فصل دیگری را رقم زد.
در نهایت می‌توانم به شما بگویم به شمایی که تصمیم گرفتید در حوزه تئاتر کار کنید که شما در شکلی از نمایش هستید که قدیمی‌ترین و در عن حال جدیدترین نوع نمایش است.
شکلی که نه تنها به گفته پیتر بروک اجازه نشان دادن را می‌دهد بلکه تداعی‌گر نیز هست.
با چند ژست چند رنگ و حتی چند کلمه می‌توانیم گاهی در فضایی محدود دنیایی را تداعی کنیم.
انتهای پیام
