علت بیابان‌زایی در استان یزد چیست؟

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد با اشاره به نقش عوامل طبیعی و انسانی در بیابان زایی، سهم عوامل طبیعی در بیابانی شدن استان طی 15 سال گذشته را بیش از عوامل انسانی خواند.
به گزارش ایسنا، «محمدرضا آخوندی» به مناسبت 17 ژوئن مصادف با 27 خردادماه روز جهانی بیابان‌‎‌زدایی که امسال با شعار «بیایید با هم جهانی سبز بسازیم» نامگذاری شده است، در جمع خبرنگاران اظهار کرد: 2.6 میلیون هکتار یا به عبارتی 36 درصد از اراضی منابع طبیعی استان بیابانی است که از این میزان 536 هکتار در قالب 13 کانون بحرانی فرسایش بادی شناسایی شده است.
وی در مورد اقدامات صورت گرفته در جهت مقابله با بیابان‌زایی در استان طی ادوار گذشته، گفت: حدود 14 تا 15 هزار هکتار عملیات مالچ‌پاشی در سال‌‎‎ های گذشته که عمدتاً جهت تثبیت شن‌‎‎ های روان در دهه‌های گذشته صورت گرفته و نیز 70 هزار هکتار جنگل‌کاری به شکل دست کاشت با گونه‌های گیاهی بیابانی که 90 درصد آنها مربوط به سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است، از جمله این اقدامات بوده است.
آخوندی راجع به فعالیت‌های بیابان‌زایی انجام شده سال گذشته در استان نیز عنوان کرد: حفاظت و قرق در سطح 560 هکتار در شهرستان‌های بافق و مهریز، تجهیز چهار حلقه چاه در شهرستان‌های اشکذر، ابرکوه، میبد و غیره، انجام طرح بین‌المللی ترسیب کربن در شهرستان‌های ابرکوه و خاتم به ترتیب در سطوح 70 و 100 هکتار از این شهرستان‌ها، انجام عملیات آبیاری و مراقبت از کشت‌های سنوات گذشته در سطح حدود 3000 هکتار و تولید 70 هزار نهال گلدانی گونه‌های بیابانی، از جمله این اقدامات بوده که با اعتبارات تملک دارایی‌ها انجام شده است.
وی همچنین از انجام عملیات بیابان‌زایی در سطح افزون بر 4300 هکتار و اجرای طرح‏‏‌های کنترل روان‌آب‏‌ها در سطح 133 هکتار از محل اعتبارات ملی خبر داد.
به گفته وی، در سال گذشته اعتبارات استانی اداره کل منابع طبیعی 609 میلیون تومان بوده که 361 میلیون تومان معادل قریب 60 درصد آن تخصیص یافته و اعتبارات ملی مصوب این اداره کل نیز یک میلیارد و 475 میلیون تومان بوده که 950 میلیون تومان آن تاکنون تخصیص یافته است.
مدیرکل منابع طبیعی استان در مورد برنامه‌‏‏های پیشنهادی این اداره کل برای سال جاری نیز اظهار کرد: مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت بیابانی در سطح 100 هکتار، خفاظت و قرق در سطح 200 هکتار در شهرستان‌های بافق و مهریز، نهالکاری در سطح 500 هکتار در شهرستان بافق و عملیات آبیاری 2800 هکتار در شهرستان‌های بافق، اردکان، ابرکوه، میبد و اشکذر و همچنین مدیریت روان ‎‎ آب‌ها در سطح 1500 هکتار از اراضی شهرستان ‎ های ابرکوه و میبد و ادامه طرح ‎ های ترسیب کربن در شهرستان‌های ابرکوه و خاتم از جمله این طرح ‎‎ هاست که هنوز منجر به موافقت نشده است.
وی پیشنهاد اعتباری سال جاری این اداره کل را نیز 15 میلیارد تومان ذکر کرد که طی یکی دو ماه آینده در قالب انعقاد تفاهم نامه‏‏هایی منظور مصوب خواهد شد.
آخوندی با اشاره به نقش عوامل طبیعی و انسانی در بیابان زایی، خاطرنشان کرد: طی 15 سال اخیر عمده عوامل تخریب در استان مربوط به عوامل طبیعی و عمدتاً از ناحیه خشکسالی ‎‎ های متوالی استان بوده به نحوی که خیلی از پوشش ‎ های گیاهی که نمی ‎ توانند خود را با شرایط مذکور وفق دهند، در طول این سالها با کاهش زادآوری و در نتیجه نابودی مواجه شده ‎ اند.
وی افزود: خوشبختانه در سال های اخیر بوته کنی به دلیل کاهش نیازهای سوختی در استان به شدت کاهش یافته است هر چند که هنوز هم برخی اصرار به آن دارند ولی تخلفات از سوی یگان حفاظت شناسایی و از طریق مراجع قضایی مورد برخورد قانونی قرار می ‎ گیرد.
وی با اشاره به دسته بندی برداشت محصولات فرعی جنگل‏‏ها و مراتع استان در سه نوع مجاز، مجاز مشروط و ممنوعه، عنوان کرد: 4.4 میلیون هکتار از اراضی منابع طبیعی استان جزو مراتع محسوب می ‎‎ شوند که 95 درصد آنها ممیزی شده است و حفاظت از آنها بر عهده مرتعداران است ولی برداشت گونه ‎‎ های مجاز و مجاز مشروط در اندازه عرف توسط روستاییان بلامانع است.
این مسئول معدن خیز و صنعتی بودن استان و البته برداشت بی رویه از منابع آبی را به عنوان عوامل انسانی را نیز در مقوله بیابان زایی بی تاثیر نخواند.
جایگاه ششمی یزد در پیشرفت طرح ‎‎ های صندوق توسعه
مدیر کل منابع طبیعی استان در بخش دیگری از سخنانش به اعتبارات سال گذشته استان از صندوق توسعه ملی نیز اشاره و عنوان کرد: سهم استان از 200 میلیارد تومان اعتبارات کشوری از محل این صندوق 14.9 میلیارد تومان بوده که در بخش ‎ های مختلف آبخیزداری و آبخوان داری، عملیات جنکل، مرتع، توانمدسازی جوامع محلی، مباحث تسهیل گری، کاداستر اراضی و مستندسازی و روابط عمومی هزینه شده است.
وی با بیان این که تاکنون 71 درصد از اعتبارات مذکور تخصیص یافته است، استان یزد را به لحاظ پیشرفت فیزیکی طرح‏‏ها مذکور جزو شش استان برتر کشور خواند.
آخوندی گفت: براساس توافقات اولیه اعتبارات استان از محل این صندوق در سال جاری 27 میلیارد تومان ذکر و ابراز امیدواری کرد که با اتمام طرح‏‏های سال گذشته تا پایان تیرماه سال جاری، طرح‏‏های مطالعه شده امسال با تخصیص اعتبارات امسال و تعیین پیمانکاران مربوطه وارد مرحله عملیاتی شود.
واگذاری طرح‏‏های صندوق توسعه ملی به تشکل ‎ های محلی
«رضا باقری» معاون آبخیزداری اداره منابع طبیعی استان در توضیح طرح‏‏های مربوط به صندوق توسعه ملی تصریح کرد: با توجه به رشد 100 درصدی اعتبارات صندوق توسعه ملی در استان برای سالجاری، اهتمام به مناطق سیل خیز و جلب مشارکت جوامع محلی، توجه به دانش بومی و همکاری ‎ های بین بخشی در انجام طرح ‎‎ های امسال در دستور کار است.
به گفته وی، امسال 65 درصد اعتبارات در طرح ‎‎ های آبخوان داری، 15 تا 20 درصد در طرح کاداستر اراضی و 15 درصد باقیمانده نیز در بحث ‎ های جنگل و مرتع هزینه خواهد شد.
باقری اظهار کرد: امسال یکسری از تاین طرح ‎‎ ها به تشکل ‎ های مردمی و محلی واگذار خواهد شد تا علاوه بر جلب مشارکت‏‏ها در این بخش، شاهد درآمدزایی تشکل ‎‎ های مذکور نیز باشیم.
بیابان زدایی مقوله ‎ ای ملی، فرابخشی و بین المللی
«محمود فتاحی» مسئول اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی استان نیز در این نشست با بیان این که بیابان زدایی مقوله ‎ ای ملی، فرابخشی و حتی بین المللی است، گفت: عملیات بیابان زدایی در ظرف یک وزارتخانه یا سازمان و نهاد نمی ‎ گنجد بلکه باید تمام بخش ‎‎ هایی که با این مقوله سر و کار دارند باید در این راستا عزم جدی داشته باشند.
وی در این مورد با اشاره به این که شیوع بیابان زایی در وهله اول با تخریب پوشش گیاهی آغاز می‏شود، اظهار کرد: در ادامه فرسایش بادی و خاکی و کاهش نفوذ بارش ‎‎ ها و افت سفره ‎‎ های آب زیر زمینی و سپس کاهش توان تولید بیولوژیکی این اکوسیستم روی خواهد داد.
به گفته وی، به همین دلیل نیز فعالیت هر کدام از بخش ‎‎ های مرتع داری، حفاظت و بیابان ‎ زدایی که در جهت حفظ پوشش گیاهی انجام شود به نوعی در راستای بیابان زدایی است.
فتاحی فرسایش بادی و بروز گرد و غبار را یکی از نمودهای بارز مقوله بیابان زایی ذکر کرد و عمدتاً عوامل طبیعی و انسانی در بروز آنها دخیل هستند.
وی با بیان این معمولاً عوامل طبیعی مانند خشکسالی ‎‎ بدون دخالت مستقیم انسان ‎‎ ها اتفاق می ‎‎ افتد، گفت: در مقابل عوامل انسانی که منجر به تخریب پوشش گیاهی می ‎‎ شود قابل کنترل هستند.
این مسئول کانون ‎‎ های فرسایش بادی استان را در اولویت اجرایی برنامه ‎‎ های بیابان زدایی ذکر کرد و افزود: طرح‏‏های بیابان زدایی از بدو فعالیت اداره کل منابع طبیعی در این محدوده به تناسب اعتبارات و در چارچوب طرح ‎‎ های مصوب اجرایی می ‎‎ شود.
دست درازی غیربومی ‎ ها به گیاهان عرصه ‎‎ های طبیعی
سرهنگ «علی مخدومی» فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان هم در این نشست به همکاری نیروی انتظامی با یگان حفاظت در زمینه برخورد با برداشت‏‏های غیرمجاز گونه ‎‎ های گیاهی دارویی و صنعتی در استان اشاره و تصریح کرد: تنها در یک ماهه اخیر 26 مورد دستگیری در این رابطه صورت گرفته که 22 مورد از آنها افراد غیربومی بوده اند و 14 مورد نیز توقف وسیله نقلیه اتفاق افتاده و در مجموع بالغ بر 2200 کیلوگرم انواع محصولات غیرمجاز اعم از آویشن، زیره سیاه و آنغوزه توقیف شده است.
به گفته وی، درشش ماهه اخیر شش فقره کنترل چرای غیرمجاز انجام شده و علاوه بر این نیز 30 فقره پرونده تعدی به اراضی دولتی صورت گرفته که منجر به رفع تصرف 21 هکتار و خلع ید 80 هزار هکتار از اراضی دولتی شده است.
مخدومی از وقوع دو مورد آتش سوزی در اراضی منابع طبیعی استان در سال جاری که منجر به حریق سه هکتار از اراضی شده خبر داد و گفت: خوشبختانه این حریق ها با مشارکت جوامع محلی اطفاء شده است.
گفتنی است؛ در این نشست «هدایت الله میرشمسی» معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز در مورد فعالیت ‎ های بیابان زدایی در استان توضیحاتی ارائه کرد.
انتهای پیام