شهریه دانشگاه آزاد توسط هیئت مدیره یا خارج از دانشگاه تعیین می‌شود؟

رهبر انقلاب در دیدار‌های اخیر خودشان٬ رقابت واقعی را یکی از ارکان مهم انتخابات عنوان کرده بودند؛ به این معنا که میدان برای حضور دیدگاه‌ها و جریان‌های مختلف فکری، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باز باشد تا همه این جریان‌ها و دیدگاه‌های فکری بتوانند در مسابقه بزرگ انتخابات حضور فعالانه‌ای داشته باشند.
یکی از موضوعاتی که کارشناسان سر آن اختلاف نظر دارند؛ موضوع مشخص شدن مرجعیت تعیین نرخ شهریه دانشگاه آزاد است.
کارشناسان موافق و مخالف راجع به این موضوع با حضور در برنامه بالاتر شبکه خبر پیرامون این موضوع بحث و تبادل نظر کردند.
میهمانان این گفت و گو سید ابوالحسن موسوی٬ استاد دانشگاه آزاد اسلامی و امرایی٬ عضو کمیسیون آموزش دیده بان شفافیت و عدالت بودند.
امرایی در واسخ به این سوال که مرجع تعیین شهریه دانشگاه آزاد باید کجا باشد؛ (خود دانشگاه آزاد یا جایی غیر از دانشگاه آزاد ) گفت: ما قانونی داریم تحت عنوان قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور که در ماده یک این قانون آورده شده که دانشگاه‌ها٬ مراکز و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی، فرهنگستان‌ها و پارک‌های علم و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی، وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذی‌ربط هستند، باید در چارچوب مصوبات و آیین نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی٬ مصوب هیئت امنا عمل کنند.
او گفت: در ماده یک این قانون آورده شده که در خصوص تعرفه ها، شهریه‌ها و مسائل کارکنان چه از لحاظ تشکیلاتی، چه از لحاظ ساختاری طبق مصوبات هیئت امنا عمل شود.
البته یک جایی هم ذکر شده که این مصوبات باید به تأیید وزارتین علوم و بهداشت برسد.
از این جهت ما احساس می‌کنیم که خود دانشگاه آزاد دارد این شهریه‌ها را تعیین می‌کند.
هر چند در ادامه این ماده آورده شده که باید به تأیید وزارتین برسد؛ بله این تأیید هم وجود دارد، ولی عملاً خود دانشگاه آزاد و خود هیئت امناء اقدام به تعیین شهریه می‌کنند.
یک حداقل و حداکثری هم وزارت برای آن‌ها مشخص می‌کند که در چارچوب آن حداقل و حداکثر جلو می‌روند.
او در پاسخ به این سوال که این اتفاق چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد یا این که اساساً کار صحیح و درستی است؛ افزود: ما معتقدیم که هر دستگاهی چه دانشگاه آزاد، چه هر دستگاه دیگری، تا زمانی که زیر چتر شفافیت قرار نگیرد٬ امکان دزدی هم در آن دستگاه وجود دارد.
یعنی باید دستگاه شفاف باشد.
این که ما شهریه را بخواهیم تعیین کنیم، در هر دانشگاهی، حتماً باید دستگاه‌های نظارتی و حتماً باید سامانه‌های نظارتی، نظارت کنند؛ چه حداقل، چه حداکثر.
این اعتراضاتی که الان نسبت به شهریه‌ها وجود دارد، به خصوص در حوزه علوم پزشکی، به خصوص در مقاطع ارشد و دکترا، نشان می‌دهد که این دست از کار‌هایی که ما انجام می‌دهیم حتماً نظارت می‌طلبد و اگر نظارت می‌بود، ما شاهد این بی قانونی‌ها و اعتراضات در سطح دانشگاه‌ها و دانشجویان دانشگاه آزاد نبودیم.
امرایی درباره این سوال که کدام یک از مراجع باید به این موضوع ورود کنند و قیمت گذار باشند؛ ادامه داد: دانشگاه آزاد از لحاظ حقوقی تکلیفش نامشخص است.
در ماده پنج اساسنامه دانشگاه آزاد ذکر شده که دانشگاه یک مؤسسه غیر عمومی و غیر دولتی است.
ما این طور واژه‌ای را در نظام حقوقی نداریم.
یعنی در نظام حقوقیمان دانشگاه آزاد با واژه‌ای که شناخته می‌شود، اصلاً در نظام حقوقی برای ما ناشناخته است و حتماً باید از لحاظ حقوقی، جایگاه و شخصیت حقوقی دانشگاه آزاد اصلاح شود که بر اساس آن اصلاح، خود به خود در چارچوب نظارت قرار بگیرد.
موسوی هم درباره مرجعیت تعیین شهریه دانشگاه آزاد گفت: اگرچه دانشگاه آزاد دچار یک سری تنش‌ها و چالش‌هایی است؛ اما ما باید روی امتیازات و روی یک سری فوایدی که دانشگاه آزاد برای کشور داشته هم تمرکز کنیم.
دانشگاه آزاد الان در دور افتاده‌ترین نقاط ایران شعبه و واحد دارد.
بسیاری از دانشجویانی که امکان تحصیل در دانشگاه دولتی برای آن‌ها فراهم نبود، الان در دانشگاه آزاد تحصیل می‌کنند.
بحث اشتغال زایی نیز مطرح است؛ بسیاری از کارمندان، کارگران، بسیاری از استادان تمام وقت و نیمه وقت، همه این‌ها فعالیت می‌کنند و بار بسیار بزرگی را از دوش آموزش عالی کشور ما برداشته است.
اما اشکالات فراوانی هم در دانشگاه وجود دارند که باید برطرف شوند.
هیچ کس نمی‌تواند منکر این قضیه باشد، مشکلات هم باید دسته بندی شوند.
از موسوی سوال شد که به نظر شما دانشگاه آزاد طبیعتاً خود قیمت شهریه را تعیین می کند و کدام مرجع باید این کار را انجام دهد؟
موسوی در پاسخ به سوال گفت: دانشگاه آزاد دارد این کار را انجام می‌دهد؛ اما اگر بخواهیم نظارتی داشته باشیم که باید هم همین طور باشد، باید با مشاوره با آموزش عالی و همان دستگاه‌های نظارتی که دارند فعالیت می‌کنند، این شهریه‌ها استان به استان و شهر به شهر تعیین شوند.
یعنی نمی‌توانیم یک نسخه برای همه بپیچیم.
همه باید مثلاً برای این رشته؛ این مبلغ پرداخت کنند.
شهریه ثابتشان، شهریه موقتشان و متغیرشان.
باید دانشگاه آزاد دستش باز باشد، اما با نظارت‌هایی که انجام می‌شود؛ با این نظارت‌ها دست دانشگاه آزاد را باز بگذاریم تا بتواند شهریه‌ها را تعیین کند و بتواند یک مدیریت آزاد داشته باشد.
خوب است، اما همان طور که آقای امرایی فرمودند؛ هر جا که نظارت نباشد حتماً فساد وجود دارد.
من با آقای امرایی در این مورد کاملاً موافقم.
نظارت باید باشد، اصلاً مشکلات کشور ما در دو گروه می‌گنجند؛ یکی بحث مدیریتی است، یکی هم بحث نظارت است.
این دو اگر اصلاح شوند، بحث شهریه‌ها هم برطرف می‌شود.
موسوی در پاسخ به این سوال که به نظر وی شهریه کما فی السابق باید دست خود دانشگاه آزاد باشد؛ گفت: من عرضم این است که باید باشد، اما نظارت‌های بیشتری هم باید باشد.
امرایی درباره اظهارات موسوی گفت: حتماً باید خود دانشگاه آزاد در خصوص تعیین شهریه نقش داشته باشد.
اصلاً ما صحبتی در این مورد نداریم؛ اما صرفاً می‌تواند پیشنهاد دهنده باشد.
یعنی با توجه به نرخ تورم در جامعه و با توجه به موضوعات دیگر، دانشگاه آزاد می‌تواند درخواست افزایش شهریه به یک میزانی را به دستگاه متولی این قضیه مثل وزارت علوم که آموزش عالی را به عهده دارد و در رشته‌های علوم پزشکی دانشگاه آزاد به وزارت بهداشت و درمان پیشنهاد بدهد.
به نظر من باید در تعیین نرخ شهریه دانشگاه آزاد صرفاً پیشنهاد دهنده باشد یا نه اگر هم می‌خواهد در جلسات تعیین نرخ شهریه شرکت کند، صرفاً یک رأی داشته باشد.
در یک جلسه پنج تا هفت نفره و شورایی تشکیل شود و دانشگاه آزاد هم یک رأی داشته باشد.
این که هیئت امنای دانشگاه آزاد نسبت به تعیین شهریه در سال‌های اخیر اقدام کرده اند، به نظر من نظارتی هم اگر روی آن نباشد، حتماً به مشکل می‌خوریم و احساس می‌کنم باید نظارت را بر روی شهریه‌ داشته باشیم و نقش دانشگاه آزاد را در تعیین نرخ شهریه کمرنگ کنیم.
امرایی در پاسخ به این سوال که بازاری که الان در خصوص دانشگاه آزاد وجود دارد، رقابتی است یا بازاری انحصاری٬ گفت: یک نکته‌ را از اول باید می‌گفتم.
دانشگاه آزاد که حدود ۴۱ سال از افتتاح و تأسیس آن می‌گذرد، حتماً کمک‌هایی را در آموزش عالی به کشور ما کرده و حتماً موفقیت‌هایی از لحاظ علمی در ادوار مختلف داشته ایم.
حتماً نظام آموزش عالی، مدیون دانشگاه آزاد است؛ اما این باعث نمی‌شود که ما به خاطر بعضی موفقیت‌ها و کمک‌هایی که به آموزش عالی شده است، چتر نظارتی را از روی دانشگاه آزاد برداریم یا این که دانشگاه آزاد را از شفافیت مستثنی بدانیم.
به نظرم در شهریه دانشگاه باید دو مؤلفه نقش داشته باشند.
یکی تورم و دوم سطح آموزش.
شما در نظر بگیرید که دانشگاه آزاد با افزایش شهریه‌ای که سالانه دارد٬ به همان میزان توانسته سطح آموزش خود را ارتقاء دهد؟
یعنی آیا توانسته در رشته‌هایی که مهندسی هستند، نیاز به کارگاه‌ دارند٬ ارتقاء دهد یا در رشته‌های علوم پزشکی در دانشگاه آزاد آیا آزمایشگاه ها، بیمارستان‌ها و تخت‌های بیمارستانی ما مجهز هستند؟
یعنی می‌خواهم بگویم اگر این شهریه‌ها همراه با ارتقای سطح آموزش و کیفیت در دانشگاه باشد، حتماً مورد پسند و رضایت جامعه است.
از امرایی سوال شد که از نظر شما تا الان این گونه نبوده است؟
امرایی هم در پاسخ بیان کرد: اگر بخواهیم سال ۸۰ در نظر بگیریم، حتماً پیشرفت‌هایی حاصل شده اند؛ اما باید در موضوعات مختلف پیشرفت بیشتری حاصل می‌شد.
علی الخصوص حوزه علوم پزشکی؛ چون ما در خصوص بیمارستان‌های تحت نظر دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های علوم پزشکی آزاد گزارش داریم که وضعیت مناسبی در برخی از واحد‌ها ندارند و از این جهت ما احساس می‌کنیم که چتر نظارتی اگر باشد مسئله حل می‌شود.
البته لازم به ذکر است که در برنامه بالاتر از مسئولین دانشگاه آزاد اسلامی برای حضور در این گفت و گو دعوت شد؛ اما به هر دلیلی برای حضور موافقت نکردند.
در ادامه برنامه موسوی درباره نظرات امرایی گفت: این یک امر نسبی است.
یعنی ما نمی‌توانیم مطلق بگوییم که به طور مطلق متناسب با افزایش شهریه ها، این بحث کیفیت هم افزایش پیدا نکرده است.
در بعضی موارد واقعاً این کار نشده، کیفیت بالا نرفته است؛ در بعضی موارد هم انجام شده است.
موسوی درباره مصادیق نظر خود گفت: مثلاً در دانشگاه آزاد شاهد این هستیم که در ظرف مدت بسیار کوتاهی، دانشگاه هایی که به تازگی واحد علوم پزشکیشان راه اندازه شده است؛ توانسته اند یک سری امکانات فراهم کنند.
مثل دانشگاه آزاد دماوند که با این که یک دانشگاه نوپا است، ظرف بسیار کوتاهی توانسته یک سری امکانات خوب فراهم کند که متناسب باشند؛ اما باز هم جا دارد.
یعنی بحث افزایش کیفیت همچنان بحث انتقادی بسیار مهمی است که ما هم الان تلاش می‌کنیم که کار انجام شود.