«پرونده ویژه نظام‌های انتخاباتی در جهان»/انتخابات مجلس ملی ترکیه چگونه برگزار می‌شود؟

نظام انتخابات مجلس ترکیه تناسبی و فهرست بسته بوده و احزاب و گروه‌های سیاسی مکلف‌اند نامزدهای خود را در قالب فهرست معرفی کنند.
در این مدل انتخاباتی مردم به فهرست های انتخاباتی رای داده و هنگام رای دادن، اجازه هیچگونه دخل و تصرفی در فهرست را ندارند.
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس، در پرونده ویژه نظام‌های انتخاباتی در جهان، چگونگی برگزاری انتخابات مجلس ملی ترکیه را بررسی کرده‌ایم.
مقدمه
انتخابات مهم‌ترین عرصه مشارکت و رقابت سیاسی در کشورهاست.
در این عرصه، مردم می‌توانند اراده خودشان را برای تعیین سرنوشت کشور اعمال کنند؛ در این راستا، نظام‌های انتخاباتی یکی از اساسی‌ترین اجزای فرآیند تحقق مردم‌سالاری در کشورها به شمار می‌روند که تأثیرات شگرفی بر تحقق اهداف و رفتارهای نظام‌های سیاسی دارند.
از آنجا که نظام‌های انتخاباتی بر بخش‌های مختلف نظام‌های سیاسی اثرگذارند، کشورهای مختلف به اقتضای شرایط سیاسی- اجتماعی حاکم بر آن‌ها، نوع خاصی از نظام­های انتخاباتی را برگزیده و بالطبع در صورت نیاز، به تغییر آن مبادرت می‌ورزند.
به‌طورکلی 3 دسته نظام انتخاباتی در کشورهای مختلف جهان وجود دارد:
۱- نظام‌های انتخاباتی اکثریتی
۲- نظام‌های انتخاباتی تناسبی
۳- نظام‌های انتخاباتی ترکیبی
* حکومت ترکیه
دولت ترکیه
پیشتر نظام حکومتی ترکیه پارلمانی بود و رئیس جمهور توسط پارلمان برگزیده می شد.
در سال 2014 و و پس از آن، با تغییر موادی از قانون اساسی ترکیه، حکومت این کشور از ساختار پارلمانی به ساختار ریاستی تغییر پیدا کرد.
در حال حاضر رئیس جمهور با رای مستقیم کردم انتخاب می شود.
وی، رئیس حزب اکثریت در پارلمان را مأمور تشکیل کابینه می‌کند.
مجلس ترکیه
قوۀ قانون‌گذاری ترکیه مجلس کبیر ملی است که 600 نماینده دارد.
بر اساس قانون اساسی 1961، مجلس متشکل از دو مجلس ملی و سنا بود که در اصلاحیۀ 1982، مجلس سنا منحل شد و مجلس ملی وظایف قانون‌گذاری را بر عهده گرفت.
نظام انتخاباتی ترکیه
مجلس ملی کبیر ترکیه 600 نماینده دارد که برای مدت ۴ سال از طریق آراء مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.
در انتخابات نمایندگان این مجلس ۸۵ حوزه‌ی انتخاباتی چند کرسی وجود دارد.
عنوان یک قاعده‌ی کلی هر 81 استان ترکیه یک حوزه‌ی انتخابیه به شمار می‌رود؛ البته برخی استان‌ها به اعتبار جمعیت بیشترشان به بیش از یک حوزه تقسیم‌شده‌اند.
قانون انتخابات پارلمانی ترکیه فرمول تعیین تعداد کرسی‌های تخصیص‌یافته به هر حوزه را مشخص کرده است؛ به هر استان صرف‌نظر از میزان جمعیت آن، یک کرسی اختصاص داده می‌شود و سپس با توجه به نسبت میان جمعیت کل کشور به‌کل کرسی‌های باقی‌مانده، شاخص یا ضریب انتخاباتی مشخص‌شده، بعد از آن با تقسیم جمعیت هر استان بر شاخص به‌دست‌آمده، تعداد کرسی‌های هر استان متناسب با جمعیت آن تعیین می‌شود:
به‌موجب این قانون استان‌هایی که ۱۹ تا ۳۵ کرسی را به خود اختصاص داده‌اند، به دو حوزه انتخابیه و استان‌هایی که ۳۶ کرسی و بیشتر دارند، به سه حوزه انتخابیه تقسیم می‌شوند.
نظام انتخابات مجلس ترکیه تناسبی و فهرست بسته بوده و احزاب و گروه‌های سیاسی مکلف‌اند نامزدهای خود را در قالب فهرست معرفی کنند.
به‌موجب این قانون، احزاب از توافق با احزاب سیاسی دیگر برای ارائه یک فهرست مشترک ممنوع هستند.
نامزدها نیز نمی‌توانند در بیش از یک حزب سیاسی یا در بیش از یک حوزه انتخاباتی اعلام نامزدی کنند.
در این مدل انتخاباتی مردم به فهرست های انتخاباتی رای داده و هنگام رای دادن، اجازه ی هیچگونه دخل و تصرفی در فهرست را ندارند.
همچنین قانون مربوط به احزاب سیاسی شروطی را برای شرکت احزاب و گروه‌های سیاسی در انتخابات مجلس ملی کبیر تعیین کرده است.
بر این اساس نامزدهای یک حزب تنها در صورتی می‌توانند کرسی‌های نمایندگی را تصاحب کنند که آن حزب حداقل در نیمی از استان‌ها و نیز یک‌سوم حوزه‌های انتخابیه داخل در این استان‌ها فهرست نامزدهای مورد حمایت خود را معرفی و اعلام کرده باشد.
حداقل نصاب لازم برای کسب کرسی‌های نمایندگی توسط احزاب، ۱۰ درصد آراء در سطح کل کشور ترکیه است.
به این معنا که احزابی که حائز آرائی کمتر از حد نصاب تعیین شده باشند از صحنه ی رقابت حذف خواهند شد.
این نصاب ده درصدی، که بالاترین حدنصاب در دنیاست بر نتایج انتخابات اثرات جدی وارد کرده است ؛ چنانکه ممکن است یک حزب در برخی حوزه‌های انتخابیه، آراء اکثریت را به دست آورده باشد، اما از آنجا که نتوانسته است ۱۰ درصد آراء انتخاب کنندگان در سراسر کشور را به دست آورد، نتواند هیچ‌یک از کرسی‌های مجلس را تصاحب کند.
همچنین این حدنصاب بالا، باعث شده که آراء هدررفته در انتخابات مجلس ملی ترکیه به افزایش یابد.
به‌عنوان نمونه‌ی عینی، در انتخابات مجلس ملی کبیر ترکیه در سال ۲۰۰۲ میلادی پس از شمارش آراء مشخص شد که 46 درصد آراء، آراء هدررفته بوده است؛ یعنی 46 درصد مردم به احزابی رأی دادند که زیر حدنصاب لازم در انتخابات رأی آورده‌اند.
لذا تنها دو حزب که آرایی بیش از این نصاب را کسب کرده بودند، توانستند به مجلس راه یابند.
درنتیجه آراء احزاب دیگر که به نصاب کمتری نائل‌آمده بودند، به این دو حزب داده شد و اکثریت سنگینی را برای این دو حزب به وجود آورد؛
نامزدهای مستقل نیز امکان حضور در این انتخابات را دارند.
شرکت این نامزدها مشروط به پرداخت سپرده‌ی مالی است.
در عین‌حال نامزدهای مستقل تنها با کسب اکثریت نسبی آراء در حوزه‌های انتخابیه خود می‌توانند به مجلس راه یابند و برخلاف احزاب، ضرورتی به کسب نصاب ۱۰ درصد برای ایشان وجود ندارد.
جمع بندی
مجلس ملی کبیر ترکیه 600 نماینده دارد که برای مدت ۴ سال از طریق آراء مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.
نظام انتخابات مجلس ترکیه تناسبی و فهرست بسته بوده و احزاب و گروه‌های سیاسی مکلف‌اند نامزدهای خود را در قالب فهرست معرفی کنند.
در این مدل انتخاباتی مردم به فهرست های انتخاباتی رای داده و هنگام رای دادن، اجازه هیچگونه دخل و تصرفی در فهرست را ندارند.
احزاب از توافق با احزاب سیاسی دیگر برای ارائه یک فهرست مشترک ممنوع هستند.
نامزدها نیز نمی‌توانند در بیش از یک حزب سیاسی یا در بیش از یک حوزه انتخاباتی اعلام نامزدی کنند.
حداقل نصاب لازم برای کسب کرسی‌های نمایندگی توسط احزاب، ۱۰ درصد آراء در سطح کل کشور ترکیه است.
انتهای پیام/