شاعر پیامبر(ص) با شعر خود باعث اسلام آوردن بنیتمیم شد
مهر
|
فرهنگی و هنری
|
چهارشنبه، 05 بهمن 1401 - 08:40
پس چون حسان بن ثابت از مجابات شعر ایشان فارغ شد، اقرع بن حابس روی در قوم خود آورد و گفت: ای قوم،حق تعالی هیچ از این مرد دریغ نداشته که شاعر وی هم فصیحتر از شاعر ماست. برخیزید و مسلمان شوید.

خلاصه خبر
هولدرلین اعتقاد داشت که زندگی بشر در بنیاد خود شاعرانه است و اگر شعر و شاعر نبود ما ذات بشری خود را از دست میدادیم.
به مناسبت در پیش بودن هفدهمین جشنواره بینالمللی شعر فجر، تلاش داریم در پروندهای به جایگاه شعر و شاعران در تمدن اسلامی بپردازیم.
نخستین مطلب به شاعر پیامبر (ص) یعنی حسان بن ثابت اختصاص دارد.
جایگاه شاعران میان اعراب جاهلی
حسان بن ثابت که بود و چه کرد؟
«حسان بن ثابت أنصاری» مشهور به شاعر النبی، از قبیله خزرج و از جمله شاعران مخضرم، یعنی شاعرانی که هم دوران جاهلی و هم اسلام را درک کردهاند.
پدر حسان یعنی ثابت بن مُنذر بن حرام خَزرَجی، از بزرگان قوم خود (خزرج) محسوب میشد.
حسان را در دوره خود به عنوان برترین شاعر شهرنشین عرب میشناختند.
شعرشناسان در طول تاریخ و همچنین ادیبان عصر جدید نیز شعر حسان را در اوج فصاحت و بلاغت دانستهاند.
پس از ظهور اسلام و پذیرش دین مبین اسلام، حسان تاثیر شگرفی از آموزههای اسلامی- قرآنی دریافت کرد که در شعرش آشکار و هویدا شده است.
نکته تاریک زندگی او عدم بیعت با حضرت امیرالمومنین (ع) است.
معرفی سیرت رسول الله
یکی از قدیمیترین منابع در تاریخ زندگی پیامبر مکرم اسلام (ص) «سیرت رسول الله» اثر محمد بن اسحاق بن یسار بن خیار مطلبی از مشاهیر قدما در سیره نویسی متعلق به قرن اول هجری.
قدامه برای شعر عربی ۶ موضوع را برشمرده: مدح، هجو، تغزل، مرثیه، وصف و تشبیه.
او شاگردی وفادار داشت به نام زیاد بن عبدالله بن طفیل بکایی که همیشه در سفرها همراه استادش بود.
پس از درگذشت ابن اسحاق کاملترین متن سیرت رسول الله دست همین شاگرد بود و او نیز کتاب را به شاگرد خود یعنی عبدالملک بن هشام منتقل کرد و همین ابن هشام بود که با تدوین و در اصل ویرایش سیرت رسول الله ابن اسحاق، سیره النبی مشهور خود را در تاریخ ثبت کرد.
روایت ابن هشام از سیرت رسول الله باعث شد تا روایتهای دیگر مهجور شود و در طول تاریخ مشهورترین منبع از تاریخ زندگانی پیامبر مکرم اسلام همین «السیره النبویه» ابن هشام باشد.
تصحیح و انتشار «سیرت رسول الله» و ترجمه «السیرة النبویه» در عصر جدید
اما ترجمه سیره ابن هشام برای نخستین بار سال ۱۳۹۲ به قلم مسعود انصاری در سه جلد توسط نشر مولی منتشر شد.
اما روایت اسلام آوردن قوم بنی تمیم را به نقل از «سیرت رسول الله» بخوانید که نقش و کنش شاعر پیامبر مکرم اسلام یعنی حسان بن ثابت در آن حیرت انگیز است:
در اسلامِ بنی تمیم (تاثیر شعر حسان بن ثابت)
بعد از آن بیرون آمد و پیش ایشان بنشست.
آنگاه عطارد بن حاجب – که پیشوا و خطیب ایشان بود – برخاست و خطبه فرو خواند.
پس ثابت بن قیس برخاست.
و چون از جواب وی فارغ شده بود، دیگر شاعرِ ایشان برخاست و شعر بگفت.
و چون زبرقان بن بدر – که شاعر ایشان بود – شعر بگفته بود، حسان بن ثابت نه حاضر بود و سید کس بفرستاد و او را بخواند.
و میگوید که چون پیشِ سید رفتم و شاعر ایشان – زبرقان بن بدر – دیگربار بر پای خاست و این شعر که در مناقب بنی تمیم خوانده بود دیگر بار پیشِ من بازخواند، پس سید مرا گفت: «برخیز ای حسان و این مرد که شاعر ایشان است جواب باز ده.»
و حسان گفت چون از زبرقان شعر وی بشنیدم، هم در اثنایِ آن که وی آن شعر میخواند، بر وزن و قافیه شعر وی، مُجاباتِ شعر با خود راست بکردم.
و چون سید به من فرمود که «بر پای خیز» در حال برخاستم و مجابات شعر وی فرو خواندم.
پس، برخاستند و مسلمان شدند.
به مناسبت در پیش بودن هفدهمین جشنواره بینالمللی شعر فجر، تلاش داریم در پروندهای به جایگاه شعر و شاعران در تمدن اسلامی بپردازیم.
نخستین مطلب به شاعر پیامبر (ص) یعنی حسان بن ثابت اختصاص دارد.
جایگاه شاعران میان اعراب جاهلی
حسان بن ثابت که بود و چه کرد؟
«حسان بن ثابت أنصاری» مشهور به شاعر النبی، از قبیله خزرج و از جمله شاعران مخضرم، یعنی شاعرانی که هم دوران جاهلی و هم اسلام را درک کردهاند.
پدر حسان یعنی ثابت بن مُنذر بن حرام خَزرَجی، از بزرگان قوم خود (خزرج) محسوب میشد.
حسان را در دوره خود به عنوان برترین شاعر شهرنشین عرب میشناختند.
شعرشناسان در طول تاریخ و همچنین ادیبان عصر جدید نیز شعر حسان را در اوج فصاحت و بلاغت دانستهاند.
پس از ظهور اسلام و پذیرش دین مبین اسلام، حسان تاثیر شگرفی از آموزههای اسلامی- قرآنی دریافت کرد که در شعرش آشکار و هویدا شده است.
نکته تاریک زندگی او عدم بیعت با حضرت امیرالمومنین (ع) است.
معرفی سیرت رسول الله
یکی از قدیمیترین منابع در تاریخ زندگی پیامبر مکرم اسلام (ص) «سیرت رسول الله» اثر محمد بن اسحاق بن یسار بن خیار مطلبی از مشاهیر قدما در سیره نویسی متعلق به قرن اول هجری.
قدامه برای شعر عربی ۶ موضوع را برشمرده: مدح، هجو، تغزل، مرثیه، وصف و تشبیه.
او شاگردی وفادار داشت به نام زیاد بن عبدالله بن طفیل بکایی که همیشه در سفرها همراه استادش بود.
پس از درگذشت ابن اسحاق کاملترین متن سیرت رسول الله دست همین شاگرد بود و او نیز کتاب را به شاگرد خود یعنی عبدالملک بن هشام منتقل کرد و همین ابن هشام بود که با تدوین و در اصل ویرایش سیرت رسول الله ابن اسحاق، سیره النبی مشهور خود را در تاریخ ثبت کرد.
روایت ابن هشام از سیرت رسول الله باعث شد تا روایتهای دیگر مهجور شود و در طول تاریخ مشهورترین منبع از تاریخ زندگانی پیامبر مکرم اسلام همین «السیره النبویه» ابن هشام باشد.
تصحیح و انتشار «سیرت رسول الله» و ترجمه «السیرة النبویه» در عصر جدید
اما ترجمه سیره ابن هشام برای نخستین بار سال ۱۳۹۲ به قلم مسعود انصاری در سه جلد توسط نشر مولی منتشر شد.
اما روایت اسلام آوردن قوم بنی تمیم را به نقل از «سیرت رسول الله» بخوانید که نقش و کنش شاعر پیامبر مکرم اسلام یعنی حسان بن ثابت در آن حیرت انگیز است:
در اسلامِ بنی تمیم (تاثیر شعر حسان بن ثابت)
بعد از آن بیرون آمد و پیش ایشان بنشست.
آنگاه عطارد بن حاجب – که پیشوا و خطیب ایشان بود – برخاست و خطبه فرو خواند.
پس ثابت بن قیس برخاست.
و چون از جواب وی فارغ شده بود، دیگر شاعرِ ایشان برخاست و شعر بگفت.
و چون زبرقان بن بدر – که شاعر ایشان بود – شعر بگفته بود، حسان بن ثابت نه حاضر بود و سید کس بفرستاد و او را بخواند.
و میگوید که چون پیشِ سید رفتم و شاعر ایشان – زبرقان بن بدر – دیگربار بر پای خاست و این شعر که در مناقب بنی تمیم خوانده بود دیگر بار پیشِ من بازخواند، پس سید مرا گفت: «برخیز ای حسان و این مرد که شاعر ایشان است جواب باز ده.»
و حسان گفت چون از زبرقان شعر وی بشنیدم، هم در اثنایِ آن که وی آن شعر میخواند، بر وزن و قافیه شعر وی، مُجاباتِ شعر با خود راست بکردم.
و چون سید به من فرمود که «بر پای خیز» در حال برخاستم و مجابات شعر وی فرو خواندم.
پس، برخاستند و مسلمان شدند.