جای خالی شبکه ملی اطلاعات در ارتباطات مجازی/ کدام دستگاه‌ها به وظایف خود عمل نکردند؟
با وجود گذشت سال‌های زیادی از آغاز فرآیند ایجاد شبکه ملی اطلاعات در کشور، هنوز شاهد عقب‌ماندگی در این حوزه هستیم.
به گزارش خبرنگار حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل نسبت به شبکه جهانی اینترنت و کاملاً داخلی با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی برای آحاد مردم در سراسر کشور با تضمین کیفیت تعریف شده است.
در سال‌های اخیر فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی مختلف و دردسرها و حواشی به وجود آمده پیرامون آن در بستر اینترنت یا همان شبکه جهانی اطلاعات لزوم وجود شبکه ملی اطلاعات را بیش از پیش روشن کرده است.
در هفته‌های اخیر انتشار ویدئو‌های نامتعارف از مدارس مقاطع مختلف و پیش از آن هم ماجرای قتل مصطفی قاسمی طلبه همدانی بار دیگر اهمیت به کارگیری شبکه ملی اطلاعات در راستای دسترسی به اطلاعات ملی را هویدا کرده است؛ شبکه‌ای که لزوم وجود آن براساس دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب شکل گرفته است.
حضرت آیت‌اللّه خامنه‌ای پیش از این بارها در فرمایشات خود در خصوص دغدغه‌هایشان در حوزه فضای مجازی بر لزوم ایجاد شبکه ملی اطلاعات تاکید کردند.
با وجود تاکیدات رهبر انقلاب در خصوص ایجاد این شبکه اما همچنان برخی از مسئولان اجرایی کشور بر سر تعریف شبکه ملی اطلاعات اختلاف نظر عمیق دارند.
عدم پاسخگویی مسئولان در خصوص اجرایی شدن چنین طرحی در سطح ملی موضوعی است که سبب شده در گزارش پیش رو آنچه را که در مسیر ایجاد این شبکه ملی گذشته است، بازخوانی کنیم.
شبکه جهانی اینترنت با مبدا یک باغ در کالیفرنیا آمریکا،در حال حاضر با امکان دسترسی به اطلاعات میلیون‌ها کاربر خود در سراسر جهان همچون چاقویی دولبه در کنار تمام مزیت‌هایی که به کاربران خود داده است آنان را در برابر مشکلاتی بزرگ تهدید کرده است.
جنگ نرم، نفوذ فرهنگی، از بین رفتن سرمایه‌های اعتقادی مردم و عدم رعایت اخلاق در فضای مجازی تنها گوشه‌ای از تهدید‌های این شبکه جهانی است.
انحصار اینترنت در آمریکا سبب شده است تا حاکمیت کشور‌های مختلف در مواجه با تخلفات و جرایم اینترنتی در داخل کشور خود نتواند آزادی عمل برای پیشگیری از حوادث و اتفاقات داشته باشند.
بر این مبنا در لحظه وقوع جرایم اینترنتی این کشورها به دلیل عدم تسلط بر شبکه جهانی و سلطه آمریکا بر آن نمی‌توانند وقوع حوادث اینترنتی را پیگیری کنند.در نتیجه به راحتی عرصه بر متخلفان اینترنتی باز است.
شبکه ملی اطلاعات که بر اساس توجه رهبر معظم انقلاب مورد توجه قرار گرفت برای اولین بار نیست که در سطح دنیا در کشور ما مطرح شده است.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، قانون ایجاد اینترنت مستقل با خروج این کشور از اینترنت جهانی و سرور‌های بزرگ خارجی را امضا کرده است.
این کشور از حدود ده سال پیش بر لزوم ایجاد یک سیستم اینترنتی مستقل از غرب تاکید و برنامه‌ریزی کرده بود.
در روسیه موتور جستجویی که اکثر مردم استفاده می‌کنند یاندکس است.
شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده مردم روسیه Vkontakte یا MoiMir است که هر دو محصول بومی این کشور هستند.
بررسی تاریخچه شبکه ملی اطلاعات در کشور
در اواخر سال ۱۳۸۴ بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه درآن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد.
در اسفند سال ۱۳۸۴، بر اساس تصمیم هیات دولت مقرر شد شبکه ملی طی ۳ سال به بهره برداری برسد و طراحی‌های کلی شبکه نیز انجام شود.
در سال ۱۳۸۵ قرار شد پروژه اینترنت ملی درمرکز تحقیقات مخابرات ایران انجام شود.
در سال ۱۳۸۶ نیز همین موضوع تکرار شد و این بار برنامه‌های عملیاتی راه اندازی و بهره برداری اینترنت ملی در سال‌های ۸۶ تا ۸۸ در هیات وزیران تصویب شد.
با توجه به الزامات سند چشم انداز بیست ساله در سال ۱۳۸۹ موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی‌تر مطرح شد به طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح شد.
در نخستین روز‌های تیرماه سال ۱۳۹۴، حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کلی برنامه‌ی پنج‌ساله‌ی ششم توسعه را ابلاغ کردند.
هفت بند از ۸۰ بند ابلاغیه سیاست‌های کلی شامل سرفصل امور فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است.
موضوع شبکه ملی اطلاعات و تامین امنیت آن یکی از اساسی‌ترین موارد مطرح شده در این بخش است.
اصول ابلاغیه رهبر معظم انقلاب در امور فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه‌ی پنج‌ساله‌ی ششم توسعه:
کسب جایگاه برتر منطقه در توسعه‌ی دولت الکترونیک در بستر شبکه‌ی ملی اطلاعات.
توسعه‌ی محتوا در فضای مجازی بر اساس نقشه‌ی مهندسی فرهنگی کشور تا حداقل پنج برابر وضعیت کنونی و بومی‌سازی شبکه‌های اجتماعی.
ایجاد، تکمیل و توسعه‌ی شبکه ملی اطلاعات و تأمین امنیت آن، تسلط بر دروازه‌های ورودی و خروجی فضای مجازی و پالایش هوشمند آن و ساماندهی، احراز هویت و تحول در شاخص ترافیکی شبکه به‌طوریکه ۵۰ درصد آن داخلی باشد.
بهره‌گیری از موقعیت ممتاز کشور با هدف تبدیل ایران به مرکز تبادلات پستی و ترافیکی ارتباطات و اطلاعات منطقه و گسترش حضور در بازار‌های بین‌المللی.
حضور مؤثر و هدفمند در تعاملات بین‌المللی فضای مجازی.
افزایش سهم سرمایه‌گذاری زیرساختی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات تا رسیدن به سطح کشور‌های برتر منطقه.
توسعه‌ی فناوری فضایی با طراحی، ساخت، آزمون، پرتاب و بهره‌برداری از سامانه‌های فضایی و حفظ و بهره‌برداری حداکثری از نقاط مداری کشور.
پس ازصدور ابلاغیه مقام معظم رهبری مرکز ملی فضای مجازی «سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» را منتشر کرد: در سال ۱۳۹۶ متن " سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات با هدف تدوین الزامات شبکه ملی اطلاعات در قالب یک سند در جلسه سی وسوم و سی وپنجم شورای عالی فضای مجازی کشور تصویب و ابلاغ شد.محور‌های شش گانه الزامات شبکه ملی اطلاعات، عبارتند از: زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور، استقلال، مدیریت، خدمات، سالمسازی و امنیت و نیز تعرفه و مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات همراه با الزامات فرهنگی شبکه.
سازمان‌ها و ارگان‌های دست‌اندرکار شبکه ملی اطلاعات عبارت اند از:
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان‌ها متبوع
وزارت علوم تحقیقات و فناوری
وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
وزارت آموزش و پرورش
مجلس شواری اسلامی
صدا و سیما
سازمان تبلیغات اسلامی
شورا‌های عالی
شهرداری و اپراتور‌ها و سندیکا‌های مرتبط با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
اهداف کیفی ایجاد شبکه ملی اطلاعات عبارت‌اند از:معماری قابل ارتقاء برای شبکه ملی اطلاعات،بومی¬سازی فناوری¬های سخت¬افزاری و نرم¬افزاری با تکیه بر نرم¬افزار‌های متن¬باز و توسعه معماری باز،بالا بردن جایگاه ایران در رتبه بندی توسعه ارتباطات،افزایش درصد نفوذ اینترنت درکشور مطابق با استاندارد‌های جهانی،بهبود وضعیت شاخص‌های آمادگی الکترونیکی،ایجاد زمینه‌های لازم برای توسعه علمی کشور،ایجاد زمینه‌های نوین شغلی و اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی،ارتقاء شاخص‌های امنیتی، پایین آوردن ریسک ضربه پذیری و مقابله با تحریم‌های احتمالی،ایجاد امنیت و مصون ماندن اطلاعات از حملات اینترنتی،برطرف کردن نیاز‌های کشور در حوزه‌های کسب و کار الکترونیکی، سلامت الکترونیک و آموزش الکترونیک،ایجاد موتور جستجوگر ملی،ایجاد ایمیل ملی در شبکه ملی اطلاعات،ایجاد تلویزیون اینترنتی، ویدیو درخواستی، آموزش از راه دور، دور کاری، سلامت الکترونیک و تجارت الکترونیک، روی شبکه ملی اطلاعات
مهمترین اهداف کمی شبکه ملی اطلاعات عبارت‌اند از: دسترسی کاربران ایرانی به پهنای باند ۲۰ مگا بیت بر ثانیه در شبکه ملی اطلاعات، کسب رتبه دوم منطقه‌ای سرانه پهنای باند و سایر شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان برنامه
رهبر معظم انقلاب پیشتر در دیدار با مسئولان نظام فرمودند:امروز فضای مجازی مخصوص ما که نیست، همه‌ی دنیا امروز درگیرند با فضای مجازی؛ کشور‌هایی که شبکه‌ی ملی اطلاعات درست کرده‌اند و [فضای مجازی را]کنترل کرده‌اند به نفع خودشان و به نفع ارزش‌های مورد نظر خودشان، یکی دو تا نیستند.
ما هم باید کنترل کنیم؛ این کنترل کردن معنایش این نیست که ما ملت را از فضای مجازی محروم کنیم؛ نه، معنایش این نیست.
هفته گذشته در جدیدترین واکنش‌ها در رابطه با فضای مجازی و برقراری شبکه ملی اطلاعات حجت الاسلام والمسلمین منتظری دادستان کل کشور با دعوت از محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: وزیر ارتباطات بیاید و در تلویزیون پاسخگوی سوالات ما باشد و بگوید که چرا شبکه ملی ارتباطات که خواسته رهبر معظم انقلاب و شورای عالی فضای مجازی است، اجرا نمی‌شود.
آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش از در مواجه با سوالی در خصوص چرایی اجرایی و عملیاتی نشدن شبکه ملی اطلاعات با بیان پاسخی تناقض‌آمیز اعلام کرده بود: آنچه در قانون برنامه پنجم توسعه آمده به لحاظ فنی از دید همه اجرایی شده است، اما در خصوص لفظ شبکه ملی اطلاعات، اختلاف نظر‌ها زیاد بوده و امروز در لایحه زیرساخت این شبکه سندی در اختیار داریم و امیدواریم در لایحه خدمات و محتوا هم که حوزه‌های مهم و اثرگذاری است شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی به سندی واحد برسند تا روند انجام امور به خوبی پیش برود.
این اظهار نظر جنجالی وزیر سبب شده است تا این سوال به وجود بیاید که آیا وظیفه وزارت ارتباطات تنها آماده‌سازی زیرساخت‌ها است؟
آذری‌جهرمی در حالی دم از فراهم کردن زیرساخت می‌زند که دو بخش دیگر اجرایی شدن شبکه ملی اطلاعات یعنی خدمات و محتوا را بر عهده سازمان‌های متبوع وزارتخانه خود نمی‌داند.
وزیر جوان کابینه دولت دوازدهم با بیان اینکه: وزارت ارتباطات در لایه محتوا مسئولیتی ندارد، زیرا در لایه خدمات تسهیل کننده و در لایه زیرساخت اجرا کننده است، بنابراین دغدغه‌ای که در جامعه وجود دارد به دو لایه محتوا و خدمات مربوط می‌شود.او در ادامه تاکید کرده است: وزارت ارتباطات همواره در کنار مابقی دستگاه‌ها حضور دارد تا آن‌ها بتوانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند.
اما در واقعیت آنچه تاکنون عملیاتی شده است نشان می‌دهد این ادعا تنها در حد همین کلمات باقی مانده است،چرا که برخلاف دعای وزیر ارتباطات در زمینه فراهم کردن زیرساخت شبکه ملی هنوز بازیگران شناخته شده در این شبکه قدمی را در راستای اجرای نقش خود برنداشتند.ادعای وزارت ارتباطات هم به تهیه زیرساخت یا همان تجهیزات فیزیکی و فنی خلاصه شده است.قصد داریم در سلسله گزارش‌های بعدی به سراغ هریک از سازمان‌های درگیر در اجرایی شدن شبکه ملی اطلاعات برویم تا عدم عملیاتی شدن آن را جویا شویم.
انتهای پیام/
