آدرس اشتباه برای تامین آب شرب استان چهارمحال و بختیاری داده نشود/ تولید برق‌آبی در شرایط فعلی منطقی نیست- اخبار چهارمحال و بختیاری - اخبار استانها تسنیم
گروه استانها - افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی در پی سیاست‌های اشتباه آبی در کشور و همچنین تامین انرژی از طریق آب علی‌رغم وجود راه‌های جایگزین، چالشی جدی برای امروز کشور است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، چند سالی است که با تغییر اقلیم و کاهش بارش‌ها و تبدیل شدن بارش‌ها از برف به باران کشور و به‌خصوص استان چهارمحال و بختیاری که در سال‌های گذشته 11 درصد از آب کشور را تامین می‌کرد، اکنون این استان با مشکل کم‌آبی مواجه شده است.
این کمبود آب در استان به حدی رسیده که برخی از مناطق استان با تانکر آبرسانی می‌شود، شهرستان شهرکرد که مرکز استان چهارمحال و بختیاری است از این موضوع مستثنی نبوده و در زمستان 1400 باتوجه به اینکه در فصل بارش قرار داشتیم با مشکل کم آبی مواجه و آبرسانی در این شهر با تانکر انجام شد.
علاوه بر تغییر اقلیم، بهره‌برداری غیر اصولی از منابع آبی، استفاده بی‌رویه از آب و تمرکز نامناسب جمعیت در مناطق کم‌آب چهارمحال و بختیاری نیز موجب شده که بحران کم‌آبی در برخی از مناطق استان بیش از پیش رخ بنماید و مردم را با مشکل مواجه کند.
در این شرایط شاید صرفه‌جویی و اصلاح شبکه‌های آبرسانی، بهترین گزینه برای تامین آب و جلوگیری از هدر رفت بیشتر آب باشد، اگر شبکه‌های آبرسانی به گونه‌ای تعبیه می‌شد که آب شرب از آب غیر شرب جدا بود، آب تازه که برای مصارف شرب بود کمتر هدر می‌رفت و حتی از پساب آن در مصارف غیر شرب مانند کشاورزی و صنعت استفاده می‌شد.
اما در کشور ما آب تازه که مخصوص شرب است برای مصارف غیر شرب استفاده می‌شود که این موضوع باعث شده کمبود آب شرب در جای جای کشور و چهارمحال و بختیاری بیشتر دیده شود.
باید به این موضوع توجه کرد که اگر بیش از اندازه از منابع آبی با کیفیت بهره‌برداری و برای مصارف غیر شرب استفاده شود، در چند سال آینده از چاه‌های آب استان به جای آب شیرین، آب شور برداشت می‌شود که این موضوع خود چالشی جدی و سخت برای چهارمحال و بختیاری است.
افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی استان چهارمحال و بختیاری
رئیس انجمن هیدرولوژی ایران، دانشیار مهندسی آب و عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در شهرکرد اظهار داشت: کمبود آب خصوصیت ذاتی سرزمین ما هست و بخش عمده استان چهارمحال و بختیاری به‌جز از بخش‌های غرب و شما‌ل‌غرب که کوهرنگ و بازفت را در بر می‌گیرد و بارش‌های آن کمی قابل توجه است، جزو مناطق نیمه خشک هستند حتی در این مناطق نیز میزان بارندگی و توزیع آن در طول سال متناسب با نیازهای آبی نیست.
روح‌الله فتاحی افزود: از طرف دیگر تمرکز جمعیت استان چهارمحال و بختیاری به گونه‌ای است که حدود 80 درصد جمعیت استان در بخش‌های شرق و شمال شرق و عمدتاً در بخش بهشت‌آباد که جزو مناطق نیمه خشک هستند قرار دارد.
فتاحی گفت: مهاجرت جمعیت باعث شده جمعیت این مناطق به صورت تصاعدی افزایش یابد به عنوان مثال جمعیت شهر شهرکرد از سال 1360 تا کنون حدود 15 الی 20 برابر شده و توسعه کشاورزی و صنعت نیز در این شهرستان رخ داده و متاسفانه همه نیازهای آبی روز افزون این جمعیت (کشاورزی، شرب و صنعت) به یک منبع ناپایدار که آبخوان‌های ضعیف منطقه است، متصل شده است.
دانشیار مهندسی آب دانشگاه شهرکرد گفت: تعداد چاه‌های آب در سال 1360 در دشت شهرکرد کمتر از حدود 50 حلقه بود اما اکنون تعداد این چاه‌ها بسیار افزایش یافته و به حدود بیش از 700 حلقه رسیده است که موجب شده سطح آب‌زیرزمینی به شدت افت کند و این منبع نامحدود پاسخگوی این حجم از نیاز شرب، صنعت و کشاورزی نیست.
مجزا کردن شبکه‌های آبرسانی شرب و غیر شرب مهم است
رئیس انجمن هیدرولوژی ایران ادامه داد: اگر در ابتدای امر شناخت دقیقی از آبخوان‌ها و میزان تغدیه آن‌ها به طور سالانه وجود داشت این همه بارگذاری روی آبخوان نمی‌شد ولی متاسفانه از ابتدا هر جا در این منطقه نیاز به آب بود به آب‌های زیرزمینی آدرس داده شد و هیچ گونه اقدام موثری برای اینکه حداقل بیلان آبخوان حفظ شود انجام نشد.
فتاحی تشریح کرد: آبخیزداری اقدام موثری است که نه به صورت صددرصد اما تاحدودی می‌تواند آبخوان را تقویت کند در این اقدام از طریق طرح‌های تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب آبخوان تغذیه و بخشی از برداشت مازاد بر ظرفیت طبیعی آبخوان، جبران می‌شود.
رئیس انجمن هیدرولوژی ایران افزود: اگر الان سال 1370 بود و برای شهرک‌های صنعتی استان تامین آب می‌شد باید سراغ تامین آب از طریق طرح‌های انتقال آب بین زیرحوضه‌ای می‌رفتیم، این قبیل طرح‌ها نیز ممکن بود عوارض زیست محیطی به همراه داشت ولی داخل یک حوضه و استان قرار می‌گرفت و معایب محیط زیستی آن به کرات کمتر از مخاطرات محیط زیستی ناشی از افت آبخوان‌ها در استراتژی کنونی بود، از سوی دیگر اگر برنامه‌ریزی توسعه به گونه‌ای بود که جمعیت به سمت ناحیه نیمه خشک جذب نمی‌شد بهتر بود.
وی با اشاره به اینکه صرفه‌جویی و اصلاح شبکه‌های آب آشامیدنی از راهکارهای سازگاری با کم آبی در تامین آب آشامیدنی است، تاکید کرد: متاسفانه در شبکه‌های آب آشامیدنی حدود 30 درصد تلفات وجود دارد که تقریبا یک سوم آب را به مقصد نمی‌رساند بنابراین بازسازی شبکه‌ها می‌تواند بخشی از سیاست گذاری برای سازگاری با کم آبی باشد.
دانشیار مهندسی آب دانشگاه شهرکرد افزود: در کشورهای دیگر آب شرب را از شبکه مستقل تامین کرده و برای مصارف دیگر از آب با کیفیت پایین‌تر در شبکه‌ای مجزا استفاده می‌شود این کار موجب مدیریت کمی و کیفی بهتر منابع محدود آب می شود.
شیوه‌های نوین ذخیره‌سازی و تغذیه منابع زیرزمینی اجرایی شود
وی استحصال آب ناشی از روان‌آب‌های شهری و مناطق مسکونی را از دیگر راهکارهای تامین آب دانست و گفت: در کشورهای نظیر استرالیا و برخی از کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی در زمان ساختمان‌سازی ملزم هستند سیستمی تعبیه کنند که آب معابر و ناودان‌ها را در مخازن زیرزمینی که ایزوله هستند ذخیره کنند، از آب ذخیره شده در این مخازن در فصول بارش برای مصارف غیر شرب در فصول خشک سال استفاده می‌شود.
فتاحی تصریح کرد: مسیری که برای آب در کل کشور رفته‌ایم از چند جنبه اشتباه است یکی از این اشتباهات که هنوز روی آن اصرار می‌شود این است که در کشور با وجود انرژی پاک خورشیدی و ذخایر گاز و سوخت فسیلی برای تامین انرژی از آب استفاده می‌شود در صورتی که ما باید از انرژی برای تامین آب استفاده کنیم.
وی ادامه داد: باید از طریق این منابع انرژی، آب‌های با کیفیت پایین مثل پساب فاضلاب و روان‌آب‌ها را در سیستم های مجهز تصفیه و شیرین‌سازی و مجدد از آن‌ها برای مصارف غیر شرب استفاده نمود و یا حتی با اصلاح کیفیت به چرخه آب برگرداند اما در کل کشور تقریبا کمتر از 30 درصد مناطق مسکونی دارای شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب هستند و کمتر از این دارای تصفیه‌خانه‌های فاضلاب هستند.
رئیس انجمن هیدرولوژی ایران گفت: فاضلاب از نظر کمیت جزو منابع پایدار است و از نظر کیفیت وقتی جمع‌آوری و تصفیه نشود و آزاد در چرخه آب رها شود عاملی برای آلودگی روز‌افزون سایر منابع آب سطحی و زیرزمینی می‌شود.
فتاحی خاطرنشان کرد: علاوه بر کمیت در منطقه مشکل کیفیت آب هم وجود دارد یعنی آب‌های زیرزمینی به صورت لایه‌ای است که آب دارای املاح کمتر در لایه بالاتر و نزدیک به سطح زمین قرار دارد و هرچه پایین‌تر برویم به نقاط آلوده‌تر آب می‌رویم که املاح بیشتر دارد، رها‌سازی فاضلاب و دفع زباله‌ها و ورود کودهای ازته به آب باعث شده آب از نظر کیفی دچار مشکل شود.
روند فعلی باعث شورشدن آب چاه‌ها در آینده
دانشیار مهندسی آب دانشگاه شهرکرد افزود: وقتی بیشتر از حد مجاز از آب‌های زیرزمینی استفاده کنیم سطح آب پایین می‌رود و ما به لایه‌هایی که ازت و آلایندهای بیشتر دارد می‌رسیم و اگر همین‌طور پیش برویم در سال‌های آینده حتی در استان مرتفعی همچون چهارمحال و بختیاری از چاه‌ها آب شور برداشت می‌شود.
اگر 30 سال گذشته را در نظر بگیریم که سطح آب را پایین آوردیم در خوشبینانه‌ترین حالت که برداشت‌غیرمجاز حذف و برداشت کم شود بین 30 تا 50 سال طول می‌کشد تا به حالت نرمال برسیم.
فتاحی گفت: در حال حاضر روش‌های شیرین سازی آب در لایه‌های پایین آبخوان‌ها وجود دارد اما بسیار پرهزینه است پس باید از انرژی خورشیدی برای تامین برق استفاده کرد و از این برق برای تصفیه پساب و جایگزینی آن در نیازهای صنعتی و کشاورزی استفاده کرد و از آب تازه برای مصارف شرب استفاده شود.
وی بیان کرد: باید نیازهای آبی دسته‌بندی شود و بر اساس آن آب با کیفیت‌های مختلف را به آن اختصاص داد نه اینکه برای همه مصارف از رودخانه یا آب‌های زیرزمینی و آب با کیفیت استفاده نمود.
انتهای پیام/7540/ن/ی
