پسماند خراسان جنوبی؛ از وضعیت قرمز تا روزهای خوش رسیدگی

پسماند مسئله بسیار مهم و موضوعی است که با حیات و سلامت مردم سر و کار دارد و باید به آن توجه کرد.
پسماند خراسان جنوبی نیز در حال فاصله گرفتن از وضعیت بحرانی خود وتوجه مسئولان به اهمیت این موضوع است.
به گزارش ایسنا، یکی از مشکلات زندگی بشر تولید بی‌سابقه و دفع زباله از جوامع بشری است و با توجه به مشکلات عدیده ناشی از دفن پسماندهای خطرناک و هزینه بالای انواع زباله سوزها و مشکلات ناشی از گازهای خطرناک متصاعد شده از آن‌ها، استفاده از روش‌های متنوع تصفیه یکی از بهترین راه‌های ممکن برای کاهش خطرات این پسماندها است.
پسماند به مجموعه مواد ناشی از فعالیت‌های انسان و حیوان که معمولاً جامد بوده و به صورت ناخواسته و یا غیر قابل استفاده دور ریخته می‌شود اطلاق می‌شود.
این تعریف به صورت کلی در برگیرنده همه منابع، انواع طبقه بندی‌ها، ترکیب و خصوصیات مواد زاید بوده و به سه دسته کلی زباله‌های شهری، زباله‌های صنعتی و زباله‌های خطرناک تقسیم می‌شوند.
مدیریت پسماند به مجموعه مقررات منسجم و سیستماتیک در خصوص تولید، ذخیره، جمع‌آوری، حمل و نقل، پردازش و دفع پسماند گفته می‌شود که منطبق بر اصول زیست محیطی و بهداشت عمومی است.
در کشور ما اولین برنامه ریزی‌ها برای برخورد صنعتی با زباله از سال 46 آغاز شد.
در این سال اولین واحد تولید کمپوست از زباله توسط بخش خصوصی و به صورت نیمه صنعتی در شهر اصفهان راه اندازی شد.
بعد از آن درسال 48 شهرداری تهران طی قراردادی با یک شرکت انگلیسی، اولین کارخونه کمپوست تهران را در صالح آباد، محلی در جنوب شهر تهران احداث کرد.
در سال 70 با تصویب وزارت کشور، در شهرداری تهران سازمانی تحت عنوان سازمان بازیافت و تبدیل مواد تشکیل شد و مدیریت زباله‌ها در شهر تهران به این سازمان محول شد.
این سازمان به ترتیب در سایر مراکز استان‌ها نیز ایجاد شد و فعالیت‌هایی را در زمینه ساماندهی و بهینه‌سازی عملیات جمع‌آوری، حمل و نقل، بازیافت و دفع پسماندها انجام دادند، برنامه‌هایی را تدوین کردند و پروژه‌هایی در دست انجام دارند.
از اقدامات قابل توجهی که در زمینه قانونمند کردن مدیریت پسماندها در کشور انجام شد، تصویب قانون مدیریت پسماند توسط مجلس شورای اسلامی در 20 اردیبهشت‌ماه 83 بود که نباید از اهمیت نقش آفرینش در تاریخچه مدیریت پسماند، چشم پوشی کرد.
تلاش برای جمع‌آوری اصولی پسماند در خراسان جنوبی
مرتضی نخعی نژاد، کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: در نتیجه عدم اجرای تکلیف تفکیک در مبدا پسماند، درآمد قابل توجه این موضوع به جیب زباله گردان و مافیای خرید و فروش پسماند رفته، در حالی که این سرمایه متعلق به شهروندان و شهرداری است.
وی با بیان اینکه پسماند به انواع عادی، پزشکی، صنعتی، ویژه و کشاورزی تقسیم‌بندی می‌شود، افزود: پسماندهای عادی بیشترین حجم از انواع پسماندها را در استان تشکیل می‌دهد.
وی ادامه داد: بررسی طرح‌های جامع مدیریت پسماند در کارگروه‌های شهرستانی و استانی، پیگیری اخذ نظرات دستگاه‌های اجرایی در خصوص طرح‌های جامع مدیریت پسماند، پایش مراکز دفن پسماند شهری و روستایی، بررسی و تایید مکان‌یابی محل‌های دفن پسماند، پیگیری تشکیل سازمان مدیریت پسماند در شهرداری بیرجند از طریق کارگروه مدیریت پسماند استان، پیگیری انجام تکلیف قانونی شهرداری‌ها در تفکیک در مبدا پسماند و حل معظل زباله گردی و مراکز غیرمجاز جمع‌آوری و خرید پسماند از جمله اقداماتی بوده که در خصوص ساماندهی وضعیت پسماندهای عادی در استان توسط اداره کل حفاظت محیط‌زیست انجام شده است.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی با اشاره به پسماندهای پزشکی در استان، اظهار کرد: در حال حاضر در تمام بیمارستان‌های استان اتو کلاو فعال مستقر بوده و نسبت به بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی اقدام می‌شود.
نخعی نژاد یادآور شد: پیگیری اخذ برنامه‌ عملیاتی مدیریت پسماند پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی و بررسی آن‌، بازدید از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، پیگیری انجام خوداظهاری در پایش پسماندهای بیمارستانی و پیگیری مدیریت پسماند مطب‌ها و کلینیک‌ها از مهم‌ترین اقداماتی بوده که توسط این اداره کل در خصوص پسماندهای پزشکی در استان انجام‌ گرفته است.
وی با اشاره به پسماندهای صنعتی در استان، تصریح کرد: تهیه بانک جامع اطلاعات پسماند صنعتی توسط سازمان حفاظت محیط زیست و با همکاری وزارت صمت در حال اجرا است.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی بیان کرد: مطالعات لندفیل پسماند ویژه استان توسط اداره کل حفاظت محیط زیست و در سال 1387 انجام شد ولی علی‌رغم پیگیری‌های صورت گرفته از طریق کارگروه مدیریت پسماند به دلیل عدم پیش بینی و تخصیص اعتبار توسط سازمان مدیریت و وزارت کشور، جنبه اجرایی پیدا نکرده است.
نخعی نژاد با اشاره به اینکه اقدامات لازم در زمینه شناسایی و مدیریت پسماندهای کشاورزی در حال انجام است، اظهار کرد:کاهش مصرف کود و سم و راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی برای مدیریت پسماند و همچنین راه‌اندازی کارخانه کمپوست ازجمله اقداماتی است که می‌تواند کمک مؤثری در مدیریت پسماندهای کشاورزی باشد.
وی با بیان اینکه تعداد واحدهای مدیریت پسماندها در استان یک واحد بازیافت کاغذ در شهرک صنعتی بیرجند است، افزود: بحث جمع‌آوری زباله، دفن و امحاء آن مسئله بسیار مهمی است که باید همه مسئولان به آن توجه کنند، اما متاسفانه برخی از مسئولان به موضوع پسماند و سلامت مردم بی‌توجه بوده و به راحتی از کنار آن می‌گذرند که این بی توجهی‌ها قابل قبول نیست.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تشکیل پنج کمیته تخصصی ذیل کارگروه مدیریت پسماند استان با ابلاغ رییس کارگروه شامل کمیته‌های پسماند صنعتی و معدنی، پسماند کشاورزی، پزشکی، صنعت نفت و عادی و با مسئولیت مدیران کل صنعت معدن و تجارت و جهاد کشاورزی، رییس دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه استان و شهردار بیرجند از نتایج اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست استان و پنج جلسه کارگروه مدیریت پسماند استان در سال 97 بوده است.
نخعی نژاد ادامه داد: ارائه و تصویب برنامه اجرایی مدیریت پسماند پزشکی استان توسط دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در اولین جلسه کارگروه مدیریت پسماند استان در سال گذشته و ارائه برنامه اجرایی مدیریت پسماند کشاورزی استان در کارگروه از دیگر نتایج سال گذشته بوده است.
وی افزود: ساماندهی حدود 90 درصد پسماند پزشکی بخش خصوصی(مطب‌ها، کلینیک‌ها، درمانگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها) در مرکز استان و صدور 28 اخطار زیست‌محیطی به شهرداران و بخشداران سطح استان بابت مدیریت زباله گاه از دیگر نتایج حاصله سال گذشته بود.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تمامی زباله گاه‌های استان مورد پایش و نظارت قرار گرفته و اخطارهای لازم داده شده است که در صورت عدم رفع آلایندگی، شهرداران و بخشداران به دادگاه معرفی خواهند شد چراکه سلامت مردم خط قرمز ما است.
نخعی نژاد ادامه داد: در حوزه پسماند پزشکی دو شرکت جمع‌آوری پسماند در بیرجند پسماندهای پزشکی را از درب مطب‌ها و کلینیک‌های پزشکان تحویل می‌گیرند و نسبت به بی خطرسازی و دفع بهداشتی آن اقدام می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه تحت پوشش قراردادن تمامی مراکز سطح استان از طریق دانشگاه در دست اقدام است، تصریح کرد: معضل اصلی در حوزه پسماند عادی، بی کفایتی شهرداری‌هایی بوده است که با عنایت به گذشت پنج سال از اتمام مهلت قانون گذار نسبت به تهیه، تصویب و اجرای صحیح طرح جامع مدیریت پسماند شهرستان خویش اقدام نکرده‌اند و یا با انتخاب مشاوران ضعیف و عدم اخذ تضمین لازم از آن‌ها به منظور انجام کامل و بی نقص طرح، نسبت به تسویه حساب با مشاوران اقدام کرده و مشاور بدون تعهد نیز از انجام اصلاحات و رفع ایرادات کارگروه مدیریت پسماند و همچنین سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها سرباز زده و در نتیجه بودجه تخصیصی به اجرای این طرح‌ها از سوی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور به شهرستان‌های استان تخصیص پیدا نکرده است.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در نتیجه عدم اجرای تکلیف تفکیک در مبدا پسماند، درآمد قابل توجه این موضوع به جیب زباله گردان و مافیای خرید و فروش پسماند رفته، در حالی که این سرمایه متعلق به شهروندان و شهرداری است.
نخعی نژاد ادامه داد: بنا بر گزارشی در شهرستان بیرجند حدود ۷۰۰ زباله گرد شناسایی شده‌اند و حداقل سه میلیارد تومان ماهانه گردش مالی زباله گردی در بیرجند است که در نتیجه عدم مدیریت شهرداری به جای توسعه شهر در جیب زباله گردها می‌رود.
وی بیان کرد: در گذشته شهرداری‌ها قرارداد اجرای طرح‌های جامع مدیریت پسماند را با پیمانکاران و مشاورانی بستند که توانایی و صلاحیت لازم را برای اجرای طرح ندارند.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه تنها زباله گاه اصولی و قابل قبول استان متعلق به شهرداری سرایان است، افزود: با توجه به اینکه برابر اعلام دانشگاه علوم پزشکی و جهاد کشاورزی استان در کارگروه مدیریت پسماند، سومین عامل مرگ در استان بیماری سرطان است و با تاسف نظارت بر روی میوه و تره بار استان به منظور جلوگیری از ورود و توزیع محصولات ناایمن و مضر به سلامت صورت نمی‌گیرد.
نخعی نژاد بیان کرد: پیگیری اداره کل حفاظت محیط زیست از طریق کارگروه مدیریت پسماند و دانشگاه علوم پزشکی به منظور تجهیز دانشگاه علوم پزشکی به دستگاه Gs Mass به منظور آزمون باقی مانده سموم و آفت کش‌ها بر روی میوه و تره بار توزیع شده در سطح استان و ممانعت از ورود و فروش این محصولات انجام گرفته است.
وی از بی توجهی و عدم مدیریت صحیح شهرداران استان در تفکیک زباله در مبدا گلایه کرد و افزود: برابر مصوبات کارگروه مدیریت پسماند استان و همچنین تکالیف قانونی، شهرداری بیرجند موظف به شناسایی، مستندسازی و اقدام قانونی لازم با زباله گردها و مراکز غیرمجاز جمع‌آوری پسماند شده است.
کارشناس مسئول پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی یادآور شد: طبق ماده ۳۸ آیین‌نامه مدیریت پسماند، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور باید اعتبارات لازم را برای اجرایی شدن آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها در لوایح بودجه پیش‌بینی کند اما تاکنون اعتباری به منظور لندفیل پسماند ویژه استان نرسیده است.
ورود روزانه 520 تن پسماند به سایت پسماند شهرداری
احمد لطایفی، مدیر پسماند شهرداری بیرجند نیز گفت: روزانه 120 تن پسماند خانگی، تجاری و غیره به همراه 400 تن نخاله ساختمانی وارد سایت پسماند شهرداری بیرجند می‌شود .
وی ادامه داد: با افزایش جمعیت، صنعتی شدن جوامع و تغییر الگوهای مصرف، پسماندها به مرور باعث بروز مشکلات پیچیده زیست محیطی شده‌اند تا آن جا که مدیریت شهری با برنامه ریزی‌های متعدد برای این بخش به فکر چاره افتاده است.
مدیر پسماند شهرداری بیرجند تصریح کرد: برای این امر زیر ساخت‌هایی در شهرداری بیرجند ایجاد شده که از آن جمله می‌توان به طراحی و تهیه نقشه جامع سایت پسماند شهرداری به وسعت 26 هکتار و ساخت سوله پردازش، نگهداری و بسته بندی پسماند خشک به متراژ 1530 متر مربع و با اعتبار 3 میلیارد تومان اشاره کرد .
لطایفی خاطرنشان کرد: نقشه‌برداری، خاکریزی و تسطیح معبر اصلی سایت پسماند مطابق طرح تهیه شده به طول 2 هزار متر و با حجم 6 هزار متر مکعب خاکریزی توسط هزار کامیون 6 تنی انجام شده است.
طرح مدیریت پسماند در تمامی محلات بیرجند اجرا می‌شود
محمدعلی جاوید، شهردار بیرجند نیز اظهار کرد: قرارداد اولیه اجرای طرح مدیریت پسماند برای تفکیک از مبدا با پیمانکار امضا شده است که تا پایان سال در تمامی محلات اجرا می‌شود .
وی ادامه داد: طرح مدیریت پسماند نیاز به فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و ابزار و امکانات دارد که امیدواریم به مرور در کل سطح شهر اجرایی شود.
شهردار بیرجند عدم دریافت عوارض پسماند را موجب آسیب به امور عمرانی و مانع تحول در سطح شهر دانست و گفت: با ایجاد سازمان مدیریت پسماند می‌توانیم مطالبات شهرداری را وصول کنیم.
جاوید اظهار کرد: شهرداری بیرجند علی رغم اینکه در بحث پاکیزگی و تمیزی حرف اول را در سطح کشور می‌زند اما متاسفانه تاکنون در بحث ایجاد سازمانی تحت عنوان پسماند کوتاهی شده است.
وی افزود: جایگاه و رتبه شهرداری در کنار انتظارات شهروندان، توقعات را از شهرداری بیرجند بالا برده و انتظار می‌رود این سازمان به روز بوده و با کمک ظرفیتی که در قانون برای آن تعریف شده، با قوت و قدرت کار خود را آغاز کند.
شهردار بیرجند با اشاره به اینکه مطابق قانون شهرداری‌ها نمی‌توانند عوارض ساختمانی را در زمینه پسماند هزینه کنند، تصریح کرد: ماهیانه مبلغ 800 میلیون تومان از طرف شهرداری به پیمانکار پسماند پرداخت می‌شود که در مجموع سال گذشته تنها مبلغ 100 میلیون تومان در این زمینه دریافتی داشته‌ایم.
جاوید خاطر نشان کرد: برای پیشبرد اهداف مدیریت پسماند باید نیروها و زیرساخت‌های مرتبط با آن فراهم شده تا با استقلال و کنترل جایگاه خود، پیمانکار و...
امور مربوطه را پیش برد.
شهردار بیرجند با اشاره به اینکه در حال حاضر در قالب مدیریت پسماند موضوع را سازماندهی می‌کنیم، یادآور شد: از اقدامات خوبی که تا کنون در این زمینه انجام شده تقدیر می‌شود و امیدواریم این مدیریت با پشتیبانی حوزه خدمات شهری و حوزه‌های خدمات شهری مناطق دوگانه به عملکرد مطلوب دست یابد و از عرصه مدیریتی به نفع شهر و شهروندان استفاده کند.
بحث جمع‌آوری زباله، دفن و امحاء آن مسئله بسیار مهمی است که باید همه مسئولان به آن توجه کنند و می‌توان با برنامه ریزی مدون به این مهم دست یافت.
تهیه و تنظیم: زهرا حمیدی
انتهای پیام