نگرانی کارشناسان از نفوذ ایدئولوژی‌های افراطی از افغانستان به آسیای مرکزی

برخی کارشناسان امور دینی معتقدند در پس تحولات افغانستان، نوعی «ویترین» از آموزه‌ها و ایدئولوژی‌ها شکل می‌گیرد که می‌تواند به هر یک از کشورهای آسیای مرکزی منتقل شود.
به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، در شهر «آلماتی» همایش علمی و عملی بین المللی تحت «استقلال فرهنگی و احیای مکتب الهیات آسیای مرکزی: ویژگی‌های آموزش، سنت‌ها و آینده» برگزار شد.
هدف از این همایش تبادل نظر و ارائه تحقیقات در مورد چالش‌ها و خطرات جدید در حوزه دین و همچنین جستجوی راه‌هایی برای مقابله با این تهدیدات از طریق به کار گرفتن آموزه‌های صحیح الهی در آسیای مرکزی بود.
در این راستا، حاکمیت معنوی کشورهای آسیای مرکزی یکی از مسائل عمده عنوان شد زیرا بخشی از جوانان این کشورها دارای گرایش به مراجع مذهبی خارجی و مراکز نفوذ خارجی هستند.
در این همایش «اصیل بیک ازبایروف» مدیر موسسه مطالعات ژئوپلیتیک (قزاقستان) با طرح دیدگاه‌های خود در خصوص موضوعات مورد بحث تصریح کرد: حتی اگر مراجع مذهبی خارجی به معنای واقعی کلمه افراطی هم نباشند، باز هم محصول یک جامعه کاملاً متفاوت هستند که نمایندگانشان بدون آگاهی از واقعیت‌های آسیای مرکزی، گاهی اوقات تصمیمات نادرست اتخاذ می‌کنند که با توجه به شرایط کشورهای منطقه موجب بی ثباتی می‌شوند.
چه برسد به ایدئولوژی تروریستی حامیان دکترین تکفیری که در گذشته منجر به ایجاد گروه‌های تروریستی زیرزمینی و اقدامات تروریستی در کشورهای آسیای مرکزی شده بود.
به نظر سخنرانان این همایش، تشدید این مشکل با چالش‌های جدیدی همراه است که با تصرف قدرت در افغانستان توسط طالبان، به صورت جدی صراحت پیدا کرده است.
آنها بر این باورند که در پس تحولات افغانستان، نوعی «ویترین» از آموزه‌ها و ایدئولوژی‌ها شکل می‌گیرد که می‌تواند به هر یک از کشورهای منطقه منتقل شود و اینکه طالبان از نظر معنوی به اندازه کافی به مسلمانان آسیای مرکزی نزدیکند، عاملی است که بر چالش‌ها می‌افزاید.
ازبایروف ادامه داد: خطبه‌ها و موعظه‌های روحانیون خارجی به راحتی از مرزهای کشورها فراتر می‌روند.
از این نظر تدوین یا احیای سنت‌های دینی خودی، مکتب الهیات آسیای مرکزی و نظام بومی آموزش اسلامی به یکی از موضوعات اولویت‌دار برای همه کشورهای منطقه تبدیل شده است.
سوال کلیدی این است که ما تا کجا آماده‌ایم بر اساس سنت‌های تاریخی معنوی بومی بر چالش‌ها و خطرات جدید در حوزه دینی کشورهای آسیای مرکزی پاسخ شایسته دهیم.
در جریان این همایش، موضوعاتی مانند تحلیل وضعیت مذهبی کشورهای آسیای مرکزی، شناسایی خطرات و تهدیدات جدید سیاسی داخلی، پتانسیل مکتب الهیات آسیای مرکزی، احیای سنت‌های بومی و جست و جوی روش‌های مؤثر برای مقابله با ایدئولوژی افراطی مورد بحث قرار گرفت.
علاوه بر آن بر امکان بازسازی سیستم آموزش اسلامی که قبل از گسترش استعمار اروپایی در آسیای مرکزی فعال بود و همچنین مطالعه تجربه کشورهای خارجی در جلوگیری از افراط گرایی مذهبی و تروریسم تاکید شد.
«قادر ملک اف» مدیر مرکز مستقل «دین، حقوق و سیاست» (قرقیزستان) ضمن سخنرانی خود، بیان داشت: با در نظر گرفتن چالش‌های جدید، از جمله چالش‌های ایدئولوژیک مرتبط با روی کار آمدن طالبان در افغانستان، برای کشورهای آسیای مرکزی با اکثریت جمعیت مسلمان موضوع تجدید و نوسازی روحانیت اسلامی، آموزش و پرورش دینی، نوسازی تفکر دینی و کل تعریف و تفسیر اسلام از اهمیت بالایی برخوردار شده است.
وی تصریح کرد: این فقط محدود به بحث از نظر اسلام مشروعیت بخشیدن به نظام‌های سیاسی موجود سکولار و هنجارهای دموکراتیک نیست، بلکه قبل از هر نکته ای، تعادل، همزیستی هماهنگ نظام‌های مختلف سکولار، ملی و دینی در یک دولت ملی را در نظر دارد.
به گفته قادر ملک اف، روند دولت سازی ملی در کشورهای آسیای مرکزی به پایان نرسیده بلکه در آغاز راه مسیر دارد.
در این مسیر، مسئله نقش و جایگاه اسلام در جامعه و دولت مهم به ویژه در پس منظر تحولات اخیر افغانستان است.
یعنی هماهنگی و گفت‌وگو، افزایش اعتماد شهروندان به دولت، جست‌وجوی عوامل وحدت‌بخش گروه‌های مذهبی مختلف، سکولارها در چارچوب یک دولت ملی و حاکمیت آن، عامل مهمی در جهت تامین امنیت داخلی آسیای مرکزی است.
زیرا برای دولت‌های ملی با نظام ارزشی سکولار، تهدیدات درازمدت ماهیت ایدئولوژیکی خواهد داشت.
وی در بخش دیگری از سخنرانی خود، بیان کرد: در حال حاضر نگرانی‌ برخی کشورهای آسیای مرکزی از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و آغاز ساخت یک مدل سیاسی دیگر، یعنی امارت اسلامی افغانستان، در حال افزایش است.
چشم انداز موفقیت و اثربخشی سیستم جدید می‌تواند به ویترین جذابی برای افزایش پتانسیل اعتراضی در میان جمعیت آسیای مرکزی تبدیل شود.
انتهای پیام/ح