تحلیلی بر مؤلفه‌های معنای زندگی در سالمندان
نتایج یک پژوهش نشان می دهد دیدگاه و ادراک سالمندان از معنای زندگی، چندبعدی است و مجموع مقوله‌های معنای زندگی در سالمندان چهار مقولۀ نهایی است که عبارتند از تعالی معنوی، توجه و اهمیت‌دادن به خود، تبادل عشق و پویش اجتماعی و این عوامل در معنا بخشیدن به زندگی سالمندان نقش دارند.
ایسنا/اصفهان نتایج یک پژوهش نشان می دهد دیدگاه و ادراک سالمندان از معنای زندگی، چندبعدی است و مجموع مقوله‌های معنای زندگی در سالمندان چهار مقولۀ نهایی است که عبارتند از تعالی معنوی، توجه و اهمیت‌دادن به خود، تبادل عشق و پویش اجتماعی و این عوامل در معنا بخشیدن به زندگی سالمندان نقش دارند.
سالمندی یکی از مراحل مهم در چرخۀ زندگی به‌شمار می‌رود و همین امر سبب می‌شود تا توجه به ابعاد مختلف زندگی سالمندان و تلاش برای ارتقای سطح سازگاری آنها شایان توجه و اهمیت بالایی قرار گیرد.
با توجه به اینکه دورۀ سالمندی از عوامل مختلفی همچون شرایط جغرافیایی، سلامتی، جامعه‌شناختی و اقتصادی تأثیر می‌گیرد، شناخت این پدیده، متناسب با بافت زمینه و با کمک پژوهش‌های کیفی می‌تواند در ارائه خدمات پیشگیرانه و مراقبت‌های جسمانی و روانی برای سالمندان بسیار مؤثر باشد.
در بررسی معنای زندگی در سالمندان، از حیطه‌های اساسی جالب توجه این است که اساساً در این مرحله از تحول، حس معنادار زندگی، از چه منابع و حوزه‌هایی سرچشمه می‌گیرد و تأمین می‌شود.
به عبارت دیگر، چه حوزه‌ها و عواملی هستند که در این برهۀ زندگی، به زندگی فرد معنا می‌دهند و همچنین، ابعاد معنا در زندگی سالمندان را چه مقوله‌هایی تشکیل می‌دهند.
افراد مسن، به‌طور کلی با توجه به طیف وسیعی از ویژگی‌ها ازجمله سن، تغییر در نقش اجتماعی و تغییرات در توانایی‌های عملکردی تعریف می‌شوند.
در بیشتر کشورهای توسعه‌یافتۀ غربی، آغاز سن پیری از ۶۰ تا ۶۵ سال است؛ با این حال، کشورها و جوامع مختلف، شروع سن پیری را از اواسط ۴۰ تا ۷۰ سالگی در نظر می‌گیرند که این امر براساس میزان پیشرفته‌بودن کشورها متغیر است.
جستجو و یافتن معنا در زندگی به افراد کمک می‌کند تا دغدغه‌های اصلی خود را در زندگی شناسایی کنند و بتوانند راهبردهایی انعطاف‌پذیر و سازگارانه را در راستای دست‌یابی به اهدافشان در زندگی اتخاذ کنند.
به همین سبب، وجود معنا یک کیفیت روانشناختی مثبت و مطلوب در زندگی در نظر گرفته می‌شود.
با توجه به اینکه معنای زندگی از بافت و زمینۀ زندگی فرد بر می‌خیزد، مقوله‌های بسیاری در پاسخ به این پرسش که چه چیز به زندگی معنا می‌بخشد، مطرح شده است.
آنچه روشن است این است که مذهب، فلسفه زندگی مردم با توجه به فرهنگ‌های مختلف و نگاه روانشناسی و فلسفه به قضیه «معنای زندگی» با هم متفاوت است.
این مفهوم، به میزانی که مردم احساس انسجام می‌کنند، بر می‌گردد.
در پژوهشی که توسط فهیمه محمدپور، عبدالعزیز افلاک سیر، نوراله محمدی و حبیب هادیان فرد انجام شد، مؤلفه‌های معنای زندگی در سالمندان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.
مشارکت‌کنندگان در این پژوهش، شش زن و چهار مرد بودند که همگی در دامنه سنی ۶۵ تا ۸۵ سال قرار داشتند.
پنج نفر از این سالمندان بازنشستگان دولتی یا مستمری‌بگیر و پنج نفر غیر بازنشسته و دارای شغل آزاد بودند.
میزان تحصیلات سالمندان در دامنه‌ای از بی‌سواد تا کارشناسی ارشد قرار داشت.
براساس تحلیل‌های صورت‌گرفته، در کدگذاری باز و محوری، مؤلفه‌های معنای زندگی در ادراک سالمندان شامل ۱۷ مفهوم، هشت زیرمقوله و چهار مقوله نهایی است که عبارت‌اند از «تعالی معنوی»، «توجه و اهمیت‌دادن به خود»، «تبادل عشق» و «پویش اجتماعی».
در کدگذاری گزینشی، این طبقه ذیل راهبردها در نظریۀ به‌دست آمده قرار گرفت.
با توجه به نتایج پژوهش حاضر، براساس ادراک سالمندان، معنای زندگی شامل چهار مقوله «تعالی معنوی»، «توجه و اهمیت دادن به خود»، «تبادل عشق» و «پویش اجتماعی» می‌شود.
پژوهش‌های جدید انجام‌گرفته در حوزۀ معنای زندگی، تعاریف چندوجهی از معنای زندگی را پیشنهاد می‌دهند.
ادبیات پژوهشی به مؤلفه‌های مختلفی در تعریف معنای زندگی اشاره کرده است؛ ازجمله داشتن ارتباط با خالق هستی، داشتن هدف در زندگی، رسیدن به تکامل و پیشرفت، انسان‌دوستی، خانواده، معنویت، عشق و پیوند با طبیعت مرتبط است.
به‌طور کلی، وجود معنا در زندگی سالمندان باعث ایجاد نگرش مثبت و هدفمند می‌شود و عاملی برای سازگاری با این دوران در مواجهه با تنش‌ها و تجربۀ مشکلات جسمانی و روانی متعدد است.
با توجه به نقش این عوامل در معنابخشیدن به زندگی سالمندان و نیز اهمیت رسیدن و ادراک معنای زندگی در بهزیستی و سلامت روان افراد، لازم است سیاست‌گذاری‌های کلان دولت و سازمان‌های مربوط، به این عوامل توجه ویژه‌ای داشته باشند و با تقویت معنای زندگی در سالمندان، به آنها کمک کنند تا به‌عنوان عنصری هدفمند و پویا وارد جامعه شوند و از حالت مصرف‌گرا و صرفاً دریافت‌کنندۀ خدمات، به افرادی مؤثر و مولد در جامعه تبدیل شوند.
نتایج پژوهش «تحلیلی بر مؤلفه‌های معنای زندگی در سالمندان» بهار ۱۴۰۰ در نشریه پژوهش نامه روانشناسی مثبت دانشگاه اصفهان منتشر شد.
اتهای پیام