ابعاد مختلف سالخوردگی جمعیت و فرصتی طلایی برای احیای دوباره

پیری جمعیت می‌تواند موجب کاهش نیروی کار و افزایش هزینه‌ها در جامعه باشد که در اثر تأمین امکانات که ظرفیتی به جا در دوران سالخوردگی است، باعث کاهش رشد اقتصادی و کمتر شدن حمایت خانواده‌ها از سالمندان به دلیل افزایش تدریجی این گروه سنی و در نتیجه کاهش هر چه بیشتر سرمایه اجتماعی خواهد شود.
به گزارش خبرنگار تشکل‌های دانشگاهی خبرگزاری فارس، حمیده عرب سرخی مسئول واحد خواهران دانشکده علوم اجتماعی انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علامه طباطبایی(ره) طی یادداشتی با عنوان بررسی ابعاد مختلف سالخوردگی جمعیت در کشاکش زمان نوشت: جمعیت، به عنوان عامل مهمی که هرکشوری برای بقای خود، نیازمند آن است، عنصری تعیین کننده و اساسی به شمار می‌رود که اگر مورد توجه قرار بگیرد، کشور را از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در مسیر پیشرفت قرار خواهد داد.
همین نکات باعث می‌شود، کشورهای مختلف در سرتاسر جهان به فکر افزایش جمعیت و جوان‌سازی آن دست به اقداماتی بزنند.
این‌گونه کشورها با اقداماتی نظیر پذیرش مهاجران و اعطای تسهیلات و فرآیندهای تشویقی برای زوجین در ترکیب جمعیتی خود، نقش ایفا می‌کنند.
در صورتی که برخی کشورها مانند ژاپن،آلمان، ایتالیا و...
با مسئله سالخوردگی جمعیت در آینده مواجه خواهند شد.
این مسئله تضمین‌گر آینده خوبی برای چنین کشورهایی نخواهد بود.
درحالی‌که ایران هم از این قاعده مستثنا نبوده و زنگ خطر سالخوردگی برای کشور ما نیز به صدا درآمده است.
اما سؤال مهم اینجاست چه عواملی ضربه مهلک را بر پیکره جمعیتی کشور می‌زنند؟
* باروری، عاملی مهم برای جوانی جمعیت
یکی از نکات حائز اهمیت در هر کشوری، بحث کاهش میزان باروری و فرزندآوری است.
طبق آمارهای منتشر شده، میزان باروری بعد از اعمال سیاست‌های مرتبط با کاهش جمعیت در دهه 60 روند نزولی داشته است روندی که در سال شصت و پنج 3.91 عدد بود اما ده سال بعد یعنی سال هفتاد و پنج به عدد 1.96 سال 85 تا عدد 1.62 رسید، سال نود این عدد به 1.29 و در سال نود و پنج به عدد 1.24 رسیده است و پیش بینی‌ها نشان می‌دهد، همچنان روند کاهشی جمعیت ادامه دارد و ایران آینده مطلوبی را در سال‌های پیش‌رو نخواهد داشت.
همچنین، افزایش باروری نیازمند به اجرای سیاست‌های درست جمعیتی مانند ترویج و تسهیل ازدواج جوانان، حمایت‌های اقتصادی در زمان بحران‌های وارده، ایجاد اشتغال و تثبیت شغلی، ترویج فرزندآوری در قالب فرهنگ ایرانی-اسلامی و...
از سوی مسئولین ذی ربط است.
پاسکاری‌های دولت قبلی و گزارش‌های منتشر شده، بی‌اهمیتی این موضوع را در میان مجریان آن نشان می‌دهد.
اکنون باتوجه به ضرورت موضوع و زمان کوتاه باقی مانده، دولت سیزدهم موظف است که برای عنصر جمعیت، کارشناسانه عمل کند و از فروپاشی نسلی جلوگیری کند.
طبق آمارهای به دست آمده، از ۸۳ میلیون نفر جمعیت ایران ۳۰ درصد آنان را سالمندان تشکیل داده‌اند؛ همچنین ۸ درصد تولد کودکان نسبت به سال‌های گذشته کاهش پیدا کرده است که این موضوع نشانه مطلوبی نیست.
همانگونه که مقام معظم رهبری ضمن تأکید بر ضرورت بحث جمعیت می‌فرمایند: «...
پیری جمعیت از همه خطرات بزرگتر است» ایشان در سخنان متعددی بر بحث جمعیت و ضرورت اجرایی شدن سیاست‌های جمعیتی تأکید و آن را عامل بقا و احیای خانواده معرفی کرده و با بیان سیاست‌های کلی، لزوم استقرار خانواده و مباحث جمعیتی را نیز متذکر شده‌اند.
ایشان با بیان خطر مطرح شده برای ترکیب جمعیتی خواستار اصلاح فرآیندها و جایگزینی سیاست‌های به جا در دیدار با هیئت دولت و سایر مسئولین شده‌اند.
* فرصت طلایی برای احیایی دوباره
جوانی جمعیت، کشور را در سکوهای بالای علمی، سیاسی و حتی امنیتی قرار می‌دهد.
جمعیتی که سازنده آینده‌ای روشن برای نسل بعدی و نیروی کار فعال برای گام‌های اقتصادی و پیشرو در صنعت جهانی هستند.
روند سالخوردگی جمعیت مسبب اصلی هزینه تراشی جدیدی برای دولت است.
به عبارتی دیگر ساخت یک دولت-رفاه که در دستورکار خود مراقبت از سالمندان قرارداده است.
درحالی‌که خبری از تولید نیست و مصرف، گریبان دولت را خواهد گرفت.
این مسئله سطح نقدینگی کشور را با توجه به تمامی مشکلات بیشتر خواهد کرد و به عبارت دیگر تأمین امکانات بهداشتی و درمانی از جمله بیمه، امکانات رفاهی و خدماتی را در پی خواهد داشت.
* تبری به نام پیری جمعیت بر شاخه های اقتصاد کشور
پیری جمعیت می‌تواند موجب کاهش نیروی کار و همچنین افزایش هزینه‌ها و مصارف عمومی در جامعه باشد که در اثر تأمین امکانات که ظرفیتی به جا در دوران سالخوردگی است، باعث کاهش رشد اقتصادی و کمتر شدن حمایت خانواده‌ها از سالمندان به دلیل افزایش تدریجی این گروه سنی و در نتیجه کاهش هر چه بیشتر سرمایه اجتماعی خواهد شود.
یکی دیگر از بحران‌های مربوطه، کاهش جمعیت در سن کار و همچنین کاهش پس انداز‌‌های خانوارها و در نتیجه افزایش بار مالی و تکفل بر دوش نسل جوان‌تر خواهد بود.
در کنار تمامی این نتایج، تقاضاهای افراد بازنشسته از سازمان‌های ذی‌ربط بیشتر و در نتیجه فشار مضاعف بر نهاد‌های بیمه و تأمین اجتماعی وارد خواهد شد.
اولین گام این مسئله تعیین بودجه موردنظر توسط مجلس شورای اسلامی است و شروع راهی که پایان خوبی ندارد؛ یعنی تأمین تسهیلات لازم برای سالمندان و کسب مزیت‌های رفاهی برای دوران بازنشستگی آنان از جمله بیمه سلامت، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و...
برای تعداد کثیری که هزینه‌های هنگفتی را به جا می‌گذارد.
یکی دیگر از مشکلات موجود در زمینه تأمین امکانات برای سالمندان، تحت پوشش بیمه قرار دادن برای موضوعات بهداشتی و درمانی است.
مشکلی که در حال حاضر نیز نگران کننده است و تأمین هزینه‌های درمان را برای خانواده‌ها مشکل‌ساز خواهد کرد.‌
در تلاطم تمامی بی‌سامانی‌ها همچنان راه چاره‌ای برای جلوگیری از بروز این مشکل وجود دارد و آن هم افزایش سطح باروری و فرزندآوری است که جز با ازدواج و تشکیل خانواده محقق نمی‌شود.
بالا رفتن سن ازدواج، عدم تمایل زوجین به تولد فرزند در سال‌های نخستین زندگی زناشویی، فرزندآوری نابهنگام، تک فرزندی و عواقب روحی و جسمی که برای فرزند به همراه خواهد داشت، نشان از نوعی بختک چند سر دارد.
* چرخ دنده اقتصاد روغن کاری می‌خواهد
معیشت و اقتصاد اعضای خانوار، مهم‌ترین عامل در تشکیل خانواده است.
طبق آمارها نرخ بیکاری در بهار هزار و چهارصد ۸٫۸ درصد برآورد شده است.
این آمارها نشان می‌دهد از هر ۱۰ ایرانی تنها ۳ نفر دارای شغل هستند.
پس تأمین مسکن و مایحتاج زندگی زناشویی یعنی فراهم کردن حداقل‌‌ها باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.
بحث ناباروری نیز نشان می‌دهد که بیش از ۲۰ درصد از زوجین کشور یعنی حدود ۴ میلیون زوج از مشکل ناباروری رنج می‌برند که نیازمند دریافت خدمات درمانی هستند.
پس درمان ناباروری یکی دیگر از هزاران مشکلی است که جنبه اقتصادی دارد و هزینه‌های آن، زوجین را از پیگیری پشیمان می‌سازد.
طبق سخنان اخیر وزیر کار، درمان ناباروری تحت پوشش بیمه پایه قرار گرفت؛ به گونه‌ای که خدمات سرپایی تا 70 درصد و بستری تا 90 درصد تحت پوشش قرار خواهد گرفت.
این طرح بانوان تا 42 سال را شامل می‌شود و برای ناباروری‌های اولیه و ثانویه نیز محسوب خواهد شد.
طبق آمار، متأسفانه 250 مورد سقط جنین درسال داریم که از این عدد فقط حدود 12هزار سقط از طریق مراجع قانونی انجام می‌شود.
براساس آمارهای منتشر شده، بیش از 300 هزار سقط جنین غیرقانونی در کشور انجام می‌شود.
* سردرگمی مجلس
تأمین امکانات برای فرزندآوری ساده‌تر زوجین و در نتیجه تغییر از سطح جانشینی یعنی عدد 2.1 به بالاتر از آن یعنی دو الی سه فرزند نیازمند امتیازات ویژه‌ای است.
باتوجه به نقش مجلس شورای اسلامی در عملیاتی کردن و تسریع در اجرایی شدن لوایح، گویا خبری از دغدغه‌مندی میزنشینان مجلس وجود ندارد.
سیاست‌های قانون ششم توسعه که در ماده های 101، 102 و 103 آن مطالبه‌گری‌های جمعیتی صورت گرفته تا طرح جوانی جمعیت و تسهیل ازدواج جوانان و...
که مکتوب تمامی آنها وجود دارد.
در نتیجه، چند عنصر اساسی می‌تواند این مرداب را به چشمه‌ای وصل کند تا کشور از نیروی جوان و نوآور بهر‌مند شود.
اول، تأمین مسائل اقتصادی مانند مسکن و اشتغال است.
عامل بعدی طرح‌های تشویقی در جهت فرزندآوری و اعطای تسهیلات و بیمه است که مادران خانه‌دار و شاغل باید به صورت ویژه بهرمند شوند.
کشور در حال حاضر با مسئله سالخوردگی جمعیت دست و پنجه نرم می‌کند که به قول صالح قاسمی پژوهشگر حوزه جمعیت راه رهایی آن در پیش گرفتن سیاست‌های حمایتی-جمعیتی است.
در غیر این صورت کشور دچار تله باروری خواهد شد و نتایجی را به بار خواهد آورد که جبران خسارات وارده آن صرفاً با تأمین بودجه قابل رفع نبوده و خانواده ایرانی را با مشکلات عدیده مواجه خواهد کرد.
انتهای پیام/