نگاهی به اِشکال‌های گفتاری و نوشتاری امروز

ایسنا/قزوین دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله‌ خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می‌نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی کافی نیست.
پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال‌ها، نمی‌تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.
بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.
به پایان آمداین دفتر، حکایت همچنان باقی
جناب سعدی غزلی دارد با این مَطلَع: (به پایان آمداین دفتر، حکایت همچنان باقی/ به صد دفتر نشاید گفت حَسبُ الحالِ مُشتاقی) متأسفانه بسیاری از مجریان و گویندگان و...، درپایان سخن و کلام خود مصراع اوّل شعر سعدی را به غلط، (باقی است) می‌خوانند.
درصورتی که این گونه نیست.
نکته در این جاست که اگر جناب سعدی این بیت را نگفته بود مصراع تقلیدی با فعل (است) پذیرفتنی بود.
به این معنی که حکایت یا سخن ما باقی مانده است.
ولی چون از روی شعر سعدی این کار تقلید شده وآن مصراع را به یاد می‌آورد و در اصل شعر (است) وجود ندارد، کمی غیرقابل پذیرش می‌نماید.
بهتراست شعرها، عبارت‌ها و جمله‌های امانتی به درستی و سلامت و بدون دخل و تصرّف نوشته و خوانده شوند.
بورسیه / بورس
بورس واژهٔ فرانسوی است.
(bourse) و آن، مبلغ مُستمرّی است که دولت به دانشجو برای هزینهٔ تحصیل می‌دهد.
مثلاً می‌گوییم: شما می‌توانید از بورس این دانشگاه برای تحصیل بهره‌مند شوید.
بورسیه نیز واژهٔ فرانسوی است (boursie) بدون تشدید است.
بورسیه یعنی دانشجویی که از مُستمرّی دولت برخوردار و بهره مند می‌شود.
مثلاً می‌گوییم: در فلان دانشگاه، بورسیه بودم.
با این توضیح جملهٔ: دانشجویان می‌توانند از بورسیهٔ دانشگاه استفاده کنند، نادرست است.
باید گفت: از بورس دانشگاه استفاده کنند.
بیندازید / بیاندازید
در بسیاری از مکان‌ها معمولاً این اطلاعیه به چشم می‌خورد: لطفاً زباله‌ها را در سطل بیاندازید.
یا در اتوبوس می‌نویسند: لطفاً بلیط خود را در صندوق بیاندازید.
بلیط که باید با (ت) نوشته شود: بلیت.
فعل امر (بینداز) از مصدر (انداختن) در ساختارخ ود نیازی به همزه (ا) ندارد.
اصولاً در پیوند (بِ، مَ، نَ) + (فعلی که حرف آغازینِ آن، همزه است.
مانند: (اَنداز) برای سهولت تلفّظ، همزه (ا) حذف می‌شود و (ی) میانجی به جایش می‌آید.
بنابراین باید نوشته شود: بینداز، بیندازید یا نیندازید؛ نه بیاندازید.
مثال‌های دیگر: بیفروز، نیفروز (افروختن)، بیندوز (اندوختن)، بینگار (انگاشتن) بیفسُرد (اَفسُردن) مَیَنبار (انباشتن) نینگیخت (انگیختن).
انتهای پیام