یارانه‌های بی هدف؛ آیا یارانه حق همگان است؟
سال هاست که عدم بروزرسانی و اصلاح مواردی از قانون هدفمندسازی یارانه‌ها سبب شده تا افراد با درآمد بالا بیشتر از بقیه افراد یارانه‌های پنهان دریافت کنند.
اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان هدفمندسازی یارانه‌ها با مشکلات مختلفی اجرایی شده و تفسیرها از این قانون به همین منوال در دولت‌ها اشتباه و به غلط اجرایی شده است.
به گزارش خبرنگار، به نظر موضوع قدیمی است اما تبعات ضعف در اجرای یک قانون، هر روز در مسائل جدیدتری بروز پیدا می‌کند.
اتفاقاتی که نشان می‌دهد قانونبا مشکلات مختلفی اجرایی شده و تفسیرها از این قانون به همین منوال در دولت‌ها اشتباه و به غلط اجرایی شده است.
کم نیستند اتفاقاتی نظیر قبوض میلیونی آب، برق و گاز منازل لوکس که از انرژی‌های یارانه‌ای به میزان بالاتری استفاده می‌کنند.
براین اساس هر کسی که بیشترین استفاده از این انرژی‌ها را داشته باشد، قطعا بیشتر از مابقی افراد از یارانه‌های پنهان استفاده می‌کند.
مصوبه‌ای که قرار بود به داد زندگی بسیاری از افراد در این جامعه برسد، برعکس عمل کرده و کمکی به افراد ضعیف جامعه نمی‌کند.
بارها بر این موضوع تاکید شده است اما بسیاری از همین افراد معتقد هستند که یارانه برای تمام افراد جامعه است و فقیر و غنی نمی‌شناسد.
یارانه حق همگان است؟
میثم پیله فروش کارشناس اقتصادی در پاسخ به این ابهام که آیا یارانه برای عموم جامعه است یا خیر؟
می‌گوید: اصولا یارانه در جوامع مختلف و کشورها، برای رفع خط فقر پرداخت می‌شود؛ نه برای اینکه رقمی از بیت المال به اشخاص پرداخت شود.
او افزود: طبق شرایط اقتصاد جامعه، دولت‌ها موظف به تامین شرایطی هستند که نیازهای اساسی افراد آن جامعه تامین شود.
اما هنوز هم در ایران شرایط پرداخت مالیات از ایده آل فاصله دارد و همین امر منجر شده است تا نا عدالتی در طبقات اجتماعی مشهود باشد.
کارشناس اقتصادی بیان می‌کند: شرایط توزیع یارانه در کشور ما تا وقتی که نظام یارانه و مالیاتی یکپارچه نشده و متناسب با خط فقر تعریف نشود، عادلانه نیست و با استانداردها فاصله قابل توجهی دارد.
او در پاسخ به این سوال که دولت‌ها در نظام یارانه نقدی با کسری منابع مواجه می‌شوند، اما چرا مجدد مُصر به اجرای آن هستند؟
گفت: تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۰ مقرر کرده است که افراد جدیدی به فهرست یارانه بگیران اضافه شوند و این افراد چه به غلط و چه درست، خود را مستحق دریافت یارانه نقدی می‌دانند.
این مردم نیستند که باید نگران تامین منابع باشند بلکه دولت‌ها باید فکری به حال منابع و نحوه اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در کشور کنند.
پیله فروش بیان در پایان گفت: یکی از راه‌های تامین منابع صحیح برای هدفمندسازی یارانه‌ها، مالیات بر درآمدهاست که از سمتی سوداگری را از بین برده و از طرفی قشر ضعیف جامعه را مدیریت می‌کند.
*تبصره 14 قانون بودجه سال 99
بعد از بررسی اینکه آیا یارانه حق همه افراد جامعه است یا خیر؟
سراغ نحوه توزیع و برنامه ریزی‌ها برای مدیریت بحران‌هایی نظیر تورم می‌رویم.
البته باید به این نکته اشاره کرد که سال‌هاست که در تبصره ۱۴ قانون بودجه دولت مکلف به حذف افراد پر درآمد جامعه از سیستم یارانه بگیران نقدی است.
اما متاسفانه کم کاری و عدم توجه به این موضوع تا جایی ادامه داشت که رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در نشست خبری بودجه سال ۹۹ دلیل عدم اجرایی شدن این تبصره را هزینه بر بودن آن اعلام کرد و گفت: " حذف افراد پر درآمد از سیستم یارانه بگیر از پرداخت یارانه به آن‌ها هزینه بر‌تر است!
"
همین امر منجر شد که متاسفانه روند حذف یارانه بگیران پر درآمد در بودجه امسال حذف و تنها مسیر ثبت نام بازگشایی شود.
*بند پ تبصره 14 قانون بودجه 1400
نکته ای که بیشتر به نوعی از سر بازکردن مشکل را نشان می دهد تا به این که راهکاری برای حل این مشکل باشد.
شاید حذف افراد پر درآمد که تعداد آن ها بیش از 24 میلیون نفر است در ابتدا هزینه هایی از جمله شکایات افراد پر درآمد را در بر داشت اما بعد از اجرای این موضوع، قطعا منابع مالی بیشتری تحت عنوان یارانه های نقدی و غیر نقدی در اختیار کم درآمدها و افراد زیر خط فقر قرار می گرفت و در پایان شاخص خط فقر در کشور کم تر می شد.
این زنجیره که اقتصادی، که با عدم حذف عده ای یارانه بگیر برهم خورده است، در بسیاری از موارد منجر شده تا فساد و رانت هم در دستگاه هدفمندسازی جا باز کند چه بسا یارانه های ارزی که درکشور بسیاری از اقلام اساسی را با کمبود و گرانی های شوک آور مواجه کرده بود.
از ابتدای اجرای این قانون تا بحال تنها یک میلیون و 500 هزار نفر از یارانه بگیران به معرفی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال 99 حذف شدند و رقم یارانه بگیران به صورت آشکار 77 میلیون نفر گزارش شد.
اما موضوع مورد بحث در این گزارش بیش از پیش به یارانه های پنهانی است که این روزها پرداخت آن به اشخاص پر درآمد مورد نقد قرار گرفته است.
به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور بیش از یک هزار و 300 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان در سطح کشور پمپاژ می شود که بسیاری از آن ها منجر به تخلفات گسترده ای می شود.
نگرش ها درخصوص یارانه باید تغییر کند/ پرداخت یارانه به تمام افراد یک کشور خوشایند نیست
امید حاجتی رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، به طرح هایی که می توانست نظام یارانه در کشور را قوی تر کند اشاره کرده و می گوید: باید در اجرای قوانین پیش تر از هر موارد تبعات اجرای آن ها نیز در نظر گرفته شود.
این که به همه افراد یک کشور یارانه نقدی یا غیر نقدی پرداخت شود وجهه جهانی خوبی ندارد، مثلا در بحث مصرف برق باید دسته بندی ها رعایت شوند، در موارد مصرف برق تجاری و در منازل خانگی است، قطعا لزوم قیمت گذاری و تخصیص یارانه ها نیز نباید یکسان باشد.
این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که اگر یارانه های پنهان منجر به افزایش قیمت اقلامی نظیر برق یا آب شود نارضایتی ها چگونه مدیریت می شود؟
بیان کرد: نباید صفر و یکی کار کنیم بعضی از قیمت ها شاید با شیب تند تر واقعی بشود اما نکته اینجاست که در این سیاست گذاری ها که منجر به اصلاح قیمت حامل های انرژی می شود باید تاثیر یک سیاست گذاری در بحث قیمت ها روی رفاه عمومی و خدمات بخش‌های مختلف بررسی شود و آثار و تبعات ش به حداقل برسد.
این مقام مسئول معتقد است که، نظام هدفمندسازی یارانه به طور قوی تری می تواند مدیریت بهینه خود را بروز دهد.
او می گوید: یارانه های چشمگیری برای واردات اقلام اساسی پرداخت می‌شود که از آن ها سوء استفاده شده است به جهت حجم عظیم تفاوت قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی با ۲۴ هزار تومانی منجر می شود که به جای حمایت از افراد ضعیف بیش از پیش آن ها ضعیف تر شوند.
بایدنگرشمان را در پرداخت یارانه چه به صورت آشکار چه به صورت پنهان تغییر دهیم چرا که این مدل یارانه ها منجر می شود که افرادی هدف قانون یارانه ها به حاشیه رانده شوند.
این موضوع در مجلس شورای اسلامی هم مورد بررسی قرار می گیرد اما تاکنون خروجی قابل قبولی از این قوه خارج نشده است.
یارانه‌های حوزه انرژی منابع کشور را می‌بلعند
