جای خالی ایران در روند توسعه قزاقستان؛ روایت سرکنسول از دروازه ورود به اوراسیا

سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در «آکتائو» قزاقستان معتقد است این شهر نه تنها دروازه ورود به قزاقستان بلکه در مرحله بعد به اوراسیا است که در این موقعیت باید ایران استفاده های لازم را انجام دهد.
«حبیب الله ملکوتی فر» سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در «آکتائو» قزاقستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه به بحث و بررسی موضوعات همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران با این منطقه و همچنین فرصت‌ها و ظرفیت‌های بالقوه در زمینه‌های مختلف پرداخته است.
فارس: با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، به عنوان ورود به بحث لطفا در مورد حوزه ماموریت سرکنسولگری ایران در «آکتائو» و ارتباطاتی که با ایران وجود دارد، توضیح بفرمائید.
ملکوتی فر: من هم تشکر می‌کنم از وقتی که گذاشته‌اید و هم از برنامه‌ای که برای معرفی ظرفیت‌های این منطقه برای خوانندگان خود تدارک دیده‌اید.
حوزه ماموریتی نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در آکتائو شامل سه حوزه مهم استان‌های «مانگیستائو»، «آتیرائو» و «قزاقستان غربی» در کشور قزاقستان است، که تمامی بنادر این کشور را در دو استان مانگیستائو و آتیرائو در بر می‌گیرد.
استان مانگیستائو به مرکزیت شهر آکتائو یکی از مهمترین مناطق در حال توسعه کشور قزاقستان با حدود 800 هزار نفر جمعیت است.
از جمله مواردی که این منطقه را مهم می‌کند، استقرار مهمترین مراکز صنایع نفت و گاز است که پس از آتیرائو مقام دوم را در این عرصه داراست و نیز وجود بزرگترین بندر تجاری و ترانزیتی کشور قزاقستان که به لحاظ لجستیک از اهمیت قابل ملاحظه ای در منطقه آسیای مرکزی برخوردار است.
طبق برنامه‌های اعلامی از سوی دولت قزاقستان، بنا بر این است که جمعیت استان مانگیستائو در پی اهمیت روزافزون آن تا بیش از 2 میلیون نفر افزایش یابد.
یعنی خود شهر آکتائو در آینده‌ای نزدیک، تقریباً یک میلیون نفر جمعیت را در خود جای خواهد داد.
اکنون تمامی پروژه‌های عمرانی در آکتائو با سرعتی بالا در حال اجرا و بهره برداری است و روند ساخت و ساز در این شهر و در منطقه مانگیستائو به صورت قابل توجهی پررونق است.
ساختار شهر در حال دگرگونی بوده و به سرعت در مسیر تبدیل شدن به یکی از شهرهای بزرگ قزاقستان قرار گرفته است و پیش بینی این است که طی چند سال آینده این شهر، یک شهر مهم توریستی و تجاری در منطقه دریای خزر خواهد بود.
فارس: این بخاطر صنایع نفت و گاز است یا دلیل دیگری وجود دارد؟
ملکوتی فر: تنها موضوع نفت و گاز نیست.
سوای موضوع نفت و گاز که منطقه مانگیستائو 25 درصد از حجم ملی میعانات نفت و گاز را تولید می‌کند، خود بندر آکتائو نیز الان یک مرکز بزرگ لجستیکی و حمل و نقل است که شبکه‌ای از کریدورهای دریایی، ریلی، زمینی و تا حدودی هوایی را یکجا در بر می‌گیرد.
خطوط ریلی استان مانگیستائو دارای نقشی بسیار پراهمیت در حمل و نقل محموله‌­­­­‌های متنوع از مسیرهای مختلف از جمله چین، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، مناطق اورال و سیبری، روسیه، ترکیه و اروپا است.
مضافاً اینکه؛ خطوط کشتیرانی فعال در بنادر این منطقه امکان حمل و نقل بالا را فراهم کرده است.
البته همه اینها در مقایسه با سیستم حمل و نقل دریایی جمهوری اسلامی ایران، شاید به حساب نیاید اما توضیح خواهم داد که تا چه اندازه می‌تواند در آینده ارتباطات ما با منطقه موثر باشد.
دولت قزاقستان در سال‌های اخیر متوجه اهمیت این بندر شده است و سرمایه گذاری و توجه خوبی را معطوف توسعه آن کرده، مضافاً کشورهای دیگر نیز به اهمیت آن و نقشی که می‌تواند در آینده منطقه داشته باشد پی برده‌اند.
ضرورت استفاده از ظرفیت های آکتائو
فارس: در ارتباط با ایران این موضوع تا چه اندازه حائز اهمیت است؟
ملکوتی فر: تعبیر من همواره این است که آکتائو دروازه ورود به قزاقستان و در مرحله بعد اوراسیاست.
در حال حاضر آکتائو به عنوان نزدیکترین شهر جمهوری قزاقستان به ایران و بزرگترین بندر این کشور به عنوان دروازه ورود کالاهای ایرانی به آسیای مرکزی شناخته می‌شود و از این حیث دارای اهمیت زیادی در روابط تجاری کشورمان با این منطقه است.
روابط بسیار حسنه‌ای هم با دولت محترم قزاقستان و هم با مسئولان استانی در مانگیستائو داریم.
قرار گرفتن این بندر در مسیر جاده ابریشم و طرح «یک کمربند- یک راه» چین با توجه به گستردگی و پهناوری قزاقستان در آسیای مرکزی بر اهمیت ارتباطی قزاقستان در مسیر شرق- غرب و شمال - جنوب افزوده است.
علاوه بر این، با درنظر گرفتن موقعیت بندر آکتائو و روند رو به رشد و توسعه آن، فرصت و شرایط برای حضور شرکت‌های بزرگ ایرانی برای ساخت و ساز در عرصه‌های مختلف به ویژه سرمایه گذاری در حوزه ساخت شهرک های مسکونی؛ مجتمع گردشگری و هتلداری فراهم است.
گرچه من همواره تاکید بر صادرات مصنوعات از ایران به قزاقستان دارم و به دلیل برخی از مشکلات که وجود دارد، چندان بر سرمایه گذاری تاکید ندارم، اما اگر کسی مایل به سرمایه گذاری باشد، بخش‌های قابل توجهی برای این کار وجود دارد.
فارس: یعنی برای سرمایه گذاری در آکتائو؟
ملکوتی فر: همانطور که گفتم من بر صادرات تاکید دارم و در عین حال بر سرمایه گذاری مشترک در پروژه‌های مشترک چه برای بخش خصوصی و چه شرکت‌های دولتی.
البته برای بخش خصوصی روی دو نکته به عنوان تذکر و پیشگیری تاکید می‌کنم: یکی اینکه در صورت تمایل به سرمایه گذاری، قوانین سرمایه گذاری و مخصوصا موضوعات مربوط به مالیات را با دقت تمام مطالعه کنند و زیر و بم‌های آن را با یک حقوقدان مجرب واکاوی کنند و ثانیا حتما در سرمایه گذاری‌هایشان یک طرف آنها دولت قزاقستان باشد، یا حتی المقدور دولت قزاقستان دخیل باشد.
شاید جای توضیح بیشتر در اینجا نباشد ولی بر اساس تجربیات ما این بهتر است.
جای ایران نباید خالی باشد
فارس: موضوع توسعه بندر آکتائو تا چه حد جدی است؟
ملکوتی فر: توسعه آکتائو جدی است و از آنجا که دولت‌های این مناطق سیستم متمرکز و آمرانه‌ای دارند، زمانی که نظر بر توسعه و پیشرفت منطقه‌ای باشد، این کار انجام خواهد شد.
از دو سه سال قبل این اتفاق در مورد آکتائو افتاد و الان ما شاهد پیشرفت بسیار خوب و جدی در این زمینه هستیم.
جای نسبتا خالی ایران نیز بارها توسط این نمایندگی هم به مقامات دولتی و هم به اتاق‌های بازرگانی تذکر داده شد.
هم اکنون شهر جدید آکتائو با گنجایش 800 هزار نفری در حال ساخت بوده و پیشرفت آن چشمگیر است.
با توجه به اهمیتی که دولت قزاقستان برای این بندر قائل و برنامه‌ریزی‌هایی که برای توسعه آن اعلام نموده است، به نظر می‌رسد شهر آکتائو در آینده‌ای نزدیک نقشی مهم و ضروری در صنعت گردشگری، روابط اقتصادی و مبادلات تجاری منطقه ایفا نماید.
اما نکته مهم‌تر آن است که بسیاری از مسائل را نه سیاست‌ها و نه عوامل تصنعی و دستوری ایجاد می‌کنند، بلکه این ژئوپلیتیک است که در یک منطقه، گاه در بسیاری از مسائل مهم اقتصادی و اجتماعی تاثیر کلی دارد.
پیوند و نقش مکملی که ژئوپلیتیک دریای خزر برای بنادر جمهوری اسلامی ایران، بندر آکتائو، کوریک یا آتیرائو ایجاد کرده است؛ اولاً این بنادر را وابسته به یکدیگر کرده و مردم ساکن در این مناطق را در یک پیوند تاریخی و جغرافیایی قرار داده به گونه‌ای که همین مسئله اقتصاد منطقه‌ای را تعریف و بلکه تعیین می‌کند و ثانیاً بهترین فرصت و ظرفیت را برای بازرگانان این مناطق فراهم کرده تا از آن برای حمل کالاهای صادراتی خود و صدور مجدد آن به دیگر مناطق بهره ببرند.
برای آنکه مطلب بهتر و روشن تر باشد اجازه بدهید به نمونه عینی آن اشاره کنم.
مثلا قزاق‌ها برای ارتباط با مناطق مختلف کشور عراق مخصوصا کردستان عراق یا کشورهای عرب خلیج فارس و حتی در مراحل بالاتر برای ارتباط ارزانتر با هند، به جمهوری اسلامی ایران و بنادر شمالی، راه‌های ارتباطی و نهایتا بنادر جنوبی و از جمله چابهار (در موضوع هند) و مناطق و دروازه‌های مرزی ما در غرب و جنوب غربی نیازمندند.
در صورتی که اگر این نباشد، بر حسب احتمال قوی تاجر قزاق به فکر تجارت با این کشورها از مسیرهای ارزان زمینی - دریایی نمی‌افتد.
مسیر هوایی نیز بسیار گران است و مسیرهای دیگر زمینی نیز صرفه و سهل الوصولی مسیر ایران را ندارد.
این افق‌های جدیدی را در تجارت به روی بازرگانان قزاق و دولت آن باز می‌کند در تمامی زمینه‌ها حتی سوآپ نفت.
در طرف دیگر آنچنان که گفتم آکتائو با راه‌های ارتباطی که به بیشتر کشورها و مناطق آسیای مرکزی دارد و خود نیز دروازه ورودی قزاقستان است، بهترین امکان را به بازرگان ایرانی برای تنفسی راحت تر و ایجاد فرصت‌های بیشتر برای اقتصاد کشور می‌دهد.
بازار این مناطق به کالاهای یکدیگر بسیار احتیاج دارند و اگر ما بتوانیم موفق شویم که دست اندرکاران اقتصادی خود را قانع کنیم که توجه خود را به این مناطق بیشتر معطوف دارند، بسیاری از نیازهای وارداتی و صادراتی خود را با کمترین هزینه تامین کرده ایم.
خوب، این را نه سیاست، نه عوامل وضعی بلکه جغرافیای منطقه ایجاد کرده است و نقش سیاست گذاران سیاسی و اقتصادی در دو طرف آن است که قوانین و ارتباطات را به گونه‌ای تسهیل کنند که از این اقتضای ژئوپلتیک ممانعت نکنند و آن را تحکیم نمایند که البته هم در دولت قزاقستان و هم در دولت جمهوری اسلامی ایران و حتی در مسئولان محلی استان مانگیستائو و استان‌های شمالی خودمان که نزدیکتر به اینجا هستند، این اراده و علاقه را به جدیت تمام می‌بینم.
ادامه دارد....
انتهای پیام/ح