۲۲ هزار سازه‌ای که ناجی همدان شدند/کاهش خسارات سیل با آبخیزداری
همدان-وجود ۲۲ هزار سازه کوچک و بزرگ آبخیزداری در همدان که در بارندگی‌های فرودین ماه منجی شده و با حفظ آب و خاک مانع سیل شدند توسعه طرح‌های آبخیزداری با مشارکت مردم را موردتاکید قرار می‌دهد.
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: سیل‌های اخیر باعث بی‌خانمانی و خسارت‌های سنگین و بی‌شماری شد که کارشناسان نبود سازه‌های کافی آبخیزداری، از بین رفتن پوشش‌های گیاهی در مراتع و جنگل‌ها در اثر ساخت‌وسازهای زیاد و غیرمتعارف، ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها و جاده‌سازی‌های غیر کارشناسی را برخی از دلایل خسارات توسط سیلاب‌های اخیر می‌دانند.
در این میان نگاهی به حجم بارندگی‌های استان همدان طی فروردین‌ماه سال جاری و خسارت‌های به‌جامانده بیانگر آن است که باوجود قرار گرفتن همدان در رتبه سوم بارش‌ها خسارت‌ها تا حد زیادی کنترل‌شده است.
اجرای سازه‌های آبخیزداری در مناطق مختلف استان همدان
وقتی به دلایل این اتفاق دقت می‌کنیم گذشته از مدیریت بحرانی که از سر گذشت می‌توان به اقدامات پیشگیرانه بعضی مجموعه‌ها اشاره کرد که ازجمله آن اجرای سازه‌های آبخیزداری در مناطق مختلف استان همدان است چراکه مدیریت پیشگیرانه حوزه‌های آبخیز با اجرای فعالیت‌های آبخوان‌داری و آبخیزداری در کاهش حجم سیلاب تأثیر بسزایی دارد.
طبق نظر کارشناسان اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری میزان خسارت وقوع سیل را بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش می‌دهد و از این حیث استان همدان با اجرای چنین طرح‌هایی مانع از برجای ماندن خسارت‌های سنگین ناشی از وقوع سیل شده است.
طرح‌های آبخیزداری همدان در ۱۷ زیر حوزه آبخیز در حال اجرا است
وسعت اراضی ملی استان همدان بیش از ۹۰۵ هزار هکتار است که نزدیک به نیمی از مساحت این استان را شامل می‌شود و از سویی طرح‌های آبخیزداری همدان در ۱۷ زیر حوزه آبخیز باهدف مدیریت آب‌های سطحی و حفظ منابع پایه آب خاک در حال اجرا است و نقشی که سازه‌های آبخیزداری در بارندگی‌های همدان داشته‌اند بسیار حائز اهمیت بوده و عملکرد راضی‌کننده‌ای داشته‌اند.
عزم مجلس و دولت تقویت و توسعه فعالیت‌های زودبازده از جمله اجرای طرح‌های آبخیزداری و افزایش اعتبار این بخش‌ها برای پیشگیری از آثار مخرب سیل است بر همین اساس پیگیر برنامه‌های در دست اجرا و یا اجراشده در همدان برای مقابله با بحران‌های احتمالی شدیم که در این خصوص نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر بابیان اینکه وقوع سیل در کشور و آثار تخریبی آن، ضرورت توجه به مسئله آبخیزداری، آبخوان‌داری و سیل بندها را بیش از گذشته برای مردم و مسئولان روشن کرد، گفت: عزم مجلس و دولت تقویت و توسعه فعالیت‌های زودبازده از جمله اجرای طرح‌های آبخیزداری و افزایش اعتبار این بخش‌ها برای پیشگیری از آثار مخرب سیل است.
حمیدرضا حاجی بابایی بابیان اینکه کمترین تخریب در سازه‌های آبخیزداری بوده و در حوزه‌هایی که سازه‌های آبخیزداری به میزان کافی بوده است میزان تخریب در اثر سیل هم کمتر بوده است، افزود: با توجه به شرایط اقلیمی و وقوع بارش‌های اخیر در کشور انجام اقدامات آبخیزداری برای مهار سیلاب و حفظ آب‌وخاک یک ضرورت انکارناپذیر است.
حاج بابایی تأکید کرد: منابع طبیعی باید طرح‌های حفظ و تقویت پوشش گیاهی و اجرای بندهای رسوب‌گیر و سیل بندها را با جدیت و تلاش جهادی دنبال کند.
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی بابیان اینکه اولویت مسئولان در سال جاری باید توسعه طرح‌های آبخیزداری، کشاورزی و دامداری باشد، عنوان کرد: امسال اجرای طرح‌های آبخیزداری در چهار حوزه «گل خندان»، «بارزان»، «بابا حصاری» و «آجر لو» فامنین در دستور کار منابع طبیعی است.
معاون آبخیزداری منابع طبیعی استان همدان نیز در همین خصوص بابیان اینکه در استان همدان بیش ۲۲ هزار سازه بزرگ و کوچک آبخیزداری وجود دارد، گفت: این سازه‌ها در بارندگی‌های فروردین‌ماه سال جاری علاوه بر حفاظت خاک بیش از ۳ میلیون مترمکعب روان آب‌های ناشی از بارش‌ها و نزولات جوی و همچنین حجم وسیعی از سیلاب‌ها را کنترل کردند و موجب تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و پر آب شدن چاه‌ها و قنوات در مناطق پائین‌دست شدند.
محمدمهدی آرتیمانی با اشاره به اینکه سال گذشته در بحث آبخیزداری اعتبارات خوبی از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی به تأکید رهبر معظم انقلاب اختصاص داده شد، عنوان کرد: اگر پروژه‌های آبخیزداری را جدی بگیریم و به آن‌ها توجه کنیم می‌توان آب موجود را مدیریت و از بحران کم‌آبی و خشک‌سالی عبور کرد.
توسعه طرح‌های آبخیزداری با مشارکت مردم خواهد
وی بابیان اینکه امسال شاهد بارندگی خوبی در استان همدان بودیم که با توجه به پوشش گیاهی استان می‌توانیم این میزان آب را به سمت سفره‌های زیرزمینی هدایت کنیم، گفت: سازه‌های آبخیزداری نقش مهم و تأثیرگذاری در حفظ آب‌وخاک و جلوگیری از رسوب و فرسایش دارند و بر همین اساس رویکرد اصلی استان همدان در سال جاری نیز توسعه طرح‌های آبخیزداری با مشارکت مردم خواهد بود.
وی همچنین بابیان اینکه در بارش‌های اخیر که طی سالیان گذشته بی‌سابقه بوده پروژه‌های آبخیزداری ضمن کنترل ۳ میلیون مترمکعب رواناب‌های ناشی از بارندگی‌ها از طغیان بیش‌ازحد رودخانه‌ها و مسیل‌ها نیز جلوگیری کردند، گفت: طرح‌های آبخیزداری استان همدان در سال گذشته توانسته ۸۰ تن میزان فرسایش آبی را کنترل کند.
آرتیمانی از دیگر اثرات مهم انجام عملیات آبخیزداری در سال ۹۷ را کنترل ۵.۵ میلیون مترمکعب روان آب و ۱.۶ میلیون مترمکعب استحصال آب عنوان کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان نیز با تأکید بر اهمیت اجرای طرح‌های آبخیزداری در مهار سیل و تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی گفت: سال گذشته از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در ۱۷ زیر حوزه در ۹ شهرستان استان همدان طرح‌های آبخیزداری انجام شد.
بندهای رسوب‌گیر و طرح‌های آبخیزداری در استان نقش مؤثری در حفظ آب و جلوگیری از سیلاب و طغیان رودخانه‌ها دارند و این بحران را تا حدود زیادی مدیریت کردند اسفندیار خزایی بابیان اینکه امسال نیز با حمایت دولت، همکاری مردم و مسئولان طرح‌های آبخیزداری در دستور کار قرار دارد، گفت: بندهای رسوب‌گیر و طرح‌های آبخیزداری در استان نقش مؤثری در حفظ آب و جلوگیری از سیلاب و طغیان رودخانه‌ها دارند و این بحران را تا حدود زیادی مدیریت کردند.
وی با اشاره به ورود سامانه بارشی از ۱۱ فروردین و حجم بارش‌های بی‌سابقه، اظهار داشت: اجرای عملیات آبخیزداری آثار تخریبی سیل را ۳۰ تا ۵۰ درصد در مناطق مختلف استان همدان کاهش داد.
خزایی با تأکید بر اینکه اجرای عملیات آبخیزداری تا حد فراوانی موجب کنترل سیلاب، جلوگیری از طغیان رودخانه‌ها و مسیل‌ها و کاهش خسارت در این بخش شد، اضافه کرد: به گفته روستاییان و آبخیزنشینان، اجرای سازه‌های کنترل سیل و رسوب نقش بسزایی در حفظ منابع آب‌وخاک و جلوگیری از طغیان آب رودخانه‌ها و مسیل‌های منتهی به تأسیسات زیربنایی و اراضی کشاورزی داشته است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان همچنین بابیان اینکه اجرای طرح‌های آبخیزداری نقش مهمی در حفظ آب‌وخاک و کاهش آثار تخریبی سیل دارد، افزود: آبخیزداری فرآیند شناخت، برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تنظیم مجموعه اقدامات در ارتباط با حفظ و احیای منابع پایه آب‌وخاک در یک حوضه آبخیز است.
وی مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده منابع پایه تولید شامل آب‌وخاک را سیل، فرسایش خاک، رسوب‌گذاری عنوان کرد و گفت: مهم‌ترین هدف آبخیزداری جلوگیری از بروز عوامل تهدیدکننده است، چراکه این عوامل موجب کاهش تولید و درآمد و کندی روند توسعه می‌شود.
سال گذشته از محل صندوق توسعه ملی ۱۶۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال به طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری استان همدان اختصاص یافت خزایی یادآوری کرد: سال گذشته از محل صندوق توسعه ملی ۱۶۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال به طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری استان همدان اختصاص یافت.
وی افزود: با توجه به عملکرد و اثربخشی مطلوب اجرای این طرح‌ها در مهار سیلاب و جلوگیری از طغیان آب رودخانه‌ها و مسیل‌ها انتظار می‌رود که اعتبارات سال جاری ازنظر ریالی بیش از ۲ برابر سال گذشته باشد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری به‌منظور تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی، نفوذپذیری آب در زمین و تقویت پوشش گیاهی در سال جاری باقوت ادامه می‌یابد.
خزایی اضافه کرد: با توجه به اهمیت اجرای طرح‌های منابع طبیعی و آبخیزداری، برنامه‌ریزی منظم و منسجمی درباره اجرای این طرح‌ها در استان در دست اجرا است که امسال با مشارکت مردم، مسئولان و تشکل‌های مردم‌نهاد این برنامه‌ها عملی می‌شود.
آنچه مسلم است آبخیزداری به‌عنوان یکی از تأثیرگذاران در امر پیشگیری و مهار سیلاب در حوزه‌های آبخیز عملکرد قابل‌توجه و مناسبی در حد اعتبارات تخصیص‌یافته و نیز مقیاس کاری خود داشته که ضروری است باهم افزایی سایر ارگان‌ها و بخش‌های مرتبط در امر سیلاب این عملکرد به نحو قابل‌توجهی افزایش‌یافته و خسارات سیل کاهش یابد.
