لایحه توسعه منطقه آزاد چابهار بزرگ‌تر شد+ تصاویر
لایحه الحاق یکجای شهر و بنادر چابهار به منطقه آزاد پس از انتقادات سراسری جامعه محلی از لایحه قبلی که الحاق تنها بنادر چابهار به منطقه آزاد بود، در شورای عالی مناطق آزاد تصویب شده و به مجلس رفته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به ریاست معاون اول رئیس جمهور در آخرین جلسه سال گذشته خود،27 اسفند 97، لایحه توسعه منطقه آزاد چابهار و الحاق هم‌زمان شهر و بنادر چابهار را به منطقه آزاد تصویب کرد.
از میان 7 منطقه آزاد ایران، منطقه آزاد چابهار تنها منطقه آزاد ایران و به گواه برخی جهان است که مرز ندارد؛ همه تحلیل‌گران اقتصادی متفق‌القولند که مرز، بال مناطق آزاد است، مناطق آزاد را به مرزش می‌شناسند، باید تسهیل تولید، صادرات و ترانزیت کنند؛ چابهار اما پایه‌ترین ویژگی برای رسیدن به هدف و ماموریت منطقه آزاد را ندارد.
برای چابهاری در یک روی سکه یک تکیه‌گاه برای دور زدن تحریم‌هاست و در روی دیگر، سازمان‌ها، پژوهشگران و نقشه‌های بین‌المللی گواهی می‌دهند که کم‌هزینه‌ترین، مطمئن‌ترین و ایمن‌ترین مسیر برای اتصال بازارهای دو کانون جمعیتی جهان شامل 21 کشور حوزه اقیانوس هند با حدود جمعیتی 2 میلیارد نفر و کشورهای آسیای میانه، قفقاز تا شرق اروپا با حدود جمعیتی 800 میلیون نفر است نداشتن مرز قانونی برای منطقه آزادش یعنی هیچ.
دو لایحه برای توسعه منطقه آزاد چابهار هم‌اکنون در جریان است، اولی همانی که در آخرین جلسه سال گذشته شورای عالی مناطق آزاد تصویب شد و قرار است کل محدوده شهر چابهار را به منطقه آزاد ملحق کند و دومی که منتقدان سرسختی هم در جامعه محلی دارد، الحاق تنها بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به منطقه آزاد چابهار است که هم‌اکنون در شورای نگهبان منتظر تصویب است.
لایحه دوم که منتقد کم ندارد، شهریور ماه 97، سه ماه پس از تصویب آن در دولت، در صحن علنی مجلس همراه با کلیات لایحه ایجاد 8 منطقه آزاد و 12 منطقه ویژه اقتصادی جدید تصویب شد و به شورای نگهبان رفت؛ مهرماه 97 شورای نگهبان با آن مخالفت کرد و دوباره به مجلس برگشت؛ در کمیسیون‌های اقتصادی و شوراها و امورداخلی دوباره بررسی شد اما اینبار صرفا لایحه توسعه منطقه آزاد چابهار؛ این لایحه درحال حاضر منتظر تصویب در شورای نگهبان است.
همه شهر چابهار به منطقه آزاد ملحق شود
معین‌الدین سعیدی رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: این که منطقه آزاد چابهار بخواهد توسعه یابد مورد قبول جامعه محلی و مردم است اما اینکه صرفا بنادر شهید بهشتی و شهیدکلانتری به منطقه الحاق شود و شهر از بندر جدا شود قاعدتا خواست مردم نیست.
وی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: ما خواستار این هستیم که کل محدوده شهر به منطقه آزاد چابهار محلق شود و منافع منطقه آزاد چابهار و توسعه متوازن سرمایه‌گذاری و توسعه شاخص‌ها به همه مردم برسد.
شهردار چابهار هم می‌گوید: الحاق تنها بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به منطقه آزاد چابهار ظلم به مردم است، همین حالا بار منطقه آزاد چابهار بر دوش شهر است، منطقه آزاد با بودجه میلیاردی اداره می‌شود و ما شهر چابهار که یکی‌از پایین‌ترین شاخصه‌های زندگی در دسترسی به شبکه آب، برق و امکانات بهداشتی دارد را با سرانه 300 هزار تومان در سال می‌چرخانیم.
یونس حقانی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: با جذابیت‌های کاذب اقتصادی که منطقه آزاد چابهار ایجاد کرده، روستاییان بحران زده از خشکسالی فوج فوج به چابهار مهاجرت کردند و چابهار با یکی‌از سرسام آورترین مهاجرت‌ها، رشد جمعیت‌ها و حاشیه‌نشینی‌ها مواجه است؛ از جمعیت 112 هزار نفری شهر چابهار، 56 هزار نفر در سکونت‌گاهی غیررسمی حاشیه شهر زندگی می‌کنند که به گواه مراکز آماری پرجمعیت‌‌ترین شهر حاشیه‌نشین نسبت به جمعیت یک شهر و پرسرعت‌ترین منطقه حاشیه نشین ایران محسوب می‌شود.
حقانی تاکید می‌کند: یکی‌از بارهایی که منطقه آزاد چابهار بر شهر چابهار آورده، توسعه نامتوازن است، سرمایه‌گذاران تمایلی به سرمایه‌گذاری در شهر چابهار ندارند و همه متمرکزا در منطقه آزاد جمع شده‌اند؛ بارها از ما انتقاد می‌شود که چرا باوجود داشتن بندری به اهمیت چابهار شما برای توسعه فضاهای شهری و احیاناً گردشگری سرمایه‌گذار جذب نمی‌کنید؛ پاسخ این است که اصلاً سرمایه‌گذاری باوجود معافیت‌ها و مشوق‌های منطقه آزاد به شهر نمی‌آید که ما سرمایه‌گذار جذب کنیم، مایل هستیم به‌شدت هم هستیم ولی تاکنون سرمایه‌گذاری مراجعه نکرده است و سرمایه‌گذاری‌ها صرفا در محدوده منطقه آزاد چابهار دپو شده است.
حاشیه‌نشینی چابهار در فاصله‌ای کوتاه از منطقه آزاد
انتقادها بالا گرفت، لایحه بزرگ شد
انتقادها از توسعه جزیی منطقه آزاد چابهار و الحاق تنها بنادر به آن، آن‌قدر از سوی مدیران و مردم محلی زیاد شد که شورای عالی مناطق آزاد در آخرین جلسه خود در سال 97، توسعه شهر و بنادر چابهار را تصویب کرد.
مدیرعامل منطقه آزاد چابهار می‌گوید: با لایحه‌ای که در آخرین جلسه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در سال 97 تصویب شده، شهر چابهار، بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری، شهر جدید تیس، یک نقطه منفصل 5 هزار هکتاری در مرز ریمدان (مرز ایران و پاکستان) و دره لیپار در شرق چابهار به صورت یکجا به منطقه آزاد چابهار ملحق می‌شود و محدوده فعلی 14 هزار هکتاری منطقه آزاد چابهار به 67 هزار هکتار افزایش می‌یابد.
عبدالرحیم کردی در گفت‌وگو با تسنیم درباره سرنوشت لایحه پیشین هم می‌افزاید: هدف ما در ابتدا از توسعه منطقه آزاد چابهار مرزدار کردن آن و امکان بارگذاری صنایع سنگین بدون محدویت‌های زیست محیطی بوده است؛ در طرح توسعه اول الحاق شهر هم آمده منتها به‌دلیل نیاز مبرم منطقه آزاد چابهار به داشتن مرز لایحه اول که الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری است، زودتر ارایه شده است
وی ادامه داد: با الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به منطقه آزاد چابهار، بندر رقابتی می‌شود و با الحاق شهر چابهار به توسعه شاخص‌های زندگی کمک می‌شود و الحاق محدوده شرقی چابهار که خارج از شهر است و دره لیپار نام دارد، امکان بارگذاری صنایع سنگین پتروشیمی و فولاد بدون محدودیت زیست محیطی در خارج از خلیج چابهار فراهم خواهد شد و تمامی ماموریت و اهداف محقق می‌شود.
کردی درباره محدودیت‌های زیست محیطی برای استقرار صنایع سنگین می‌گوید: با مطالعات زیست محیطی که به اتفاق سازمان محیط زیست انجام دادیم، در محدوده فعلی منطقه آزاد چابهار امکان بارگذاری بیشتر از چهار میلیون تن فولاد و 6 میلیون تن محصولات پتروشیمی امکان‌پذیر نیست و این درحالی است در اسناد بالادستی برنامه توسعه سواحل مکران و برنامه ششم توسعه، سواحل مکران به مرکزیت چابهار باید میزبان بیش‌از 10 میلیون تن فولاد و 30 میلیون تن محصولات بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی باشد.
آن‌طور که کردی می‌گوید، توسعه شهر (توسعه شاخص‌ها)، بنادر (مرز دریایی)، نقطه منفصل ریمدان (مرز زمینی) و دره لیپار (بارگذاری صنایع سنگین) تصویب شده است و در قالب لایحه‌ای به مجلس ارایه شده است؛ اما لایحه جدید هرچند مورد استقبال جامعه محلی قرار گرفته اما منتقد هم کم ندارد، منتقدانی که انتقادشان نه این لایحه که عمکلرد 20 ساله منطقه آزاد چابهار است؛ سردمدارشان امام جمعه با سابقه و پیشکسوت شهر.
محدوه منطقه آزاد چابهار در فاصله‌ای اندک از حاشیه‌نشینی این شهرستان
عملکرد منطقه آزاد عملکردی سراسر ضعیف است چه با توسعه چه بدون توسعه
حجت‌السلام سیدمحمد موسوی از سال 65 تاکنون نماینده ولی فقیه و امام جمعه چابهار است و خیلی بیشتر از عمر منطقه آزاد چابهار (1372) در چابهار بوده است؛ در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: ما از طرح توسعه منطقه آزاد حمایت نمی‌کنیم و به نظر ما این طرح به دلیل ناموفق بودن منطقه آزاد در کارهایش بوده که حالا می‌خواهد بیاید در شهر و شهر راهم بگیرد و بگوید این‌کارهایی که در شهر انجام شده و خارج از حیطه منطقه آزاد با بودجه عمومی بود، بگوید من (منطقه آزاد) انجام دادم.
وی می‌افزاید: عملکرد منطقه آزاد عملکردی سراسر ضعیف است و آمار و نتیجه‌ای ندارد که ارایه دهد؛ می‌خواهد شهر را بگیرد و کارهای اندکی در شهر با بودجه عمومی انجام شده، بشود گزارش کارش.
حجت‌السلام موسوی تصریح می‌کند: ما که واقعا با این طرح موافق نیستیم مگر اینکه بیایند و بگویند می‌خواهند برای مردم چکار کنند و پشتوانه این طرح چیه و آیا شهر را جزو منطقه آزاد کردن برای مردم نتیجه‌ای خواهد داشت؟
ما می‌بینیم متاسفانه منطقه آزاد روی زندگی فقرا تاثیری نداشته، پولدارها پولدارتر شدند و فقرا فقیرتر.
نماینده ولی فقیه در چابهار خاطرنشان می‌کند: تشکیل منطقه آزاد چابهار از اول مبتنی بر سه محور بود؛ صنعت، تجارت و ترانزیت، یعنی منطقه آزاد تجاری، صنعتی و ترانزیتی چابهار؛ باید اول صنعت را در منطقه آزاد فعال می‌کردند، مواد اولیه چه از داخل و چه خارج با معافیت مالیاتی وارد می‌شد، این مواد اولیه در صنعت تبدیل به ارزش افزوده می‌شد، نیاز داخل می‌آمد داخل و نیاز مازاد به خارج صادر می‌شد و ترانزیت شکل می‌گرفت؛ الان به جز تجارت که آن‌هم همه جنس‌های خارجی است و خلاف ماموریت‌های منطقه است، هیچ کدام از عنصرهای منطقه آزاد اجرا نشده است.
هرچند باشد؛ لایحه الحاق یکجای شهر و بنادر چابهار به منطقه آزاد هرچند نظر جامعه محلی را تا حدودی تامین کرده و آن‌ها را به بهبود شاخص‌های زندگی در یکی‌از توسعه‌نیافته‌ترین شهرهای ایران امیدوار کرده است اما اضافه شدن بیش‌از 120 هزار نفر جمعیت توسعه نیافته یکجا به منطقه آزاد چابهار تعهدات آن فراگیر بالا می‌برد.
گزارش از سیدامیرحسین عظیمی
انتهای پیام/
