شرح دعای روز بیست و دوم ماه رمضان/فضل خداوند حامی ایمان انسان

ایسنا/قم استاد حوزه گفت: اگر فضل خداوندی نبود، انسان با پیروی از شیطان از گمراهان و زیان‌کاران می‌شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی‌خراسانی، مدرس سطح عالی حوزه‌های علمیه گفت: در دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان می‎خوانیم: «اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ؛ خدایا در این ماه درهای فضلت را به روی من بگشا و برکاتت را بر من نازل فرما و به موجبات‏ خشنودیت موفقم بدار و در میان بهشت‌هایت جایم ده، ای برآورنده خواهش درماندگان».‏
وی در شرح فراز «اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ» افزود: اولین خواسته ما در روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان این است که خداوند درهای فضلش را به روی ما بگشاید، ماه رمضان، ماه فتح است؛ ماه بازشدن درهای رحمت و بسته شدن درهای عذاب و شیطانی است.
فضل از جمله صفاتی است که قرآن کریم آن را به خدا نسبت داده‌ است.
فضل در قرآن ۱۰۴ بار به ‌کار رفته‌ است و ۹۰ آیه در مورد فضل و رحمت الهی است.
این مدرس حوزه علمیه قم تصریح کرد: فضل در لغت به معنای افزونی و زیادت در چیزی است و به هرعطیه‌ای که دادن آن واجب نیست گویند و افضال هم به معنای احسان است، (معجم مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۵۰۸؛ راغب اصفهانی، ص۶۳۹).
وی افزود: فضل به معنی برتری و مقدار زائد بر حد وسط است و به‌طور کلی به تمام مواهبی که خدا بر دیگران ارزانی داشته و بیش از استحقاق است، اطلاق می‌شود (پرتویی از قرآن، ص ۲۳۶)؛ چنان‌چه در سوره مبارکه بقره، آیه ۲۴۳ می‌فرماید: «انَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَی النَّاسِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَشْکُرُون؛ خدا بر همه مردم صاحب فضل است ولی اکثر مردم سپاسگزار نیستند» و در سوره آل عمران، آیه ۷۴ خود را صاحب فضل بزرگ می‌داند: «یَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم».
حجت‌الاسلام عباسی‌خراسانی تصریح کرد: فضل در قرآن به دو معنا آمده‌ است: یکی به معنای برتری و دیگری به معنای عطیه و احسان است و البته معنای دوم از مصادیق معنای اول است؛ به نظر می‌رسد آن‌چه در دعای امروز مد نظر است، معنای دوم فضل یعنی عطیه و احسان است.
وی گفت: از جمله مصادیق فضل در قرآن، اسلام، رسالت، بذل در مال، سپاس‌گذاری، روزی در دنیا و آخرت و بهشت است، فضل خداوند است که درهای رحمت و برکت را بر انسان باز و انسان را به‌ سوی صراط مستقیم هدایت می‌فرماید، اگر فضل خداوندی نبود، انسان با پیروی از شیطان از گمراهان و زیان‌کاران می‌شد؛ چنان‌چه خداوند در قرآن می‌فرماید «وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّیطَانَ إِلَّا قَلِیل؛ اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز اندکی قطعا از شیطان پیروی می‌کردید»، (نساء/۸۳)، «فَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ؛ اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، از زیانکاران بودید»، (بقره/۶۴).
این مدرس حوزه خاطرنشان کرد: چیزهایی که سبب می‌شود انسان مشمول فضل و رحمت الهی شود، بندگی خالصانه، اطاعت از دستورات خداوند، دعا و اظهار خضوع در پیشگاه باری‌تعالی است و هرچه این اعمال خالص‌تر باشد، قابلیت آدمی برای دریافت فضل خداوند بیش‌تر می‌شود.
وی گفت: در دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: «یامن فضله عمیم»؛ ای کسی که فضل او عمومیت دارد و گسترده‌ است و اختصاص به گروه خاصی ندارد، فضل خداوند هم‌چو باران سرازیر است و همه انسان‌ها بلکه همه موجودات از این فیض بی‌کران برخوردارند، ولی هرچه زمینه دریافت فراهم‌تر باشد، بهره‌مندی بیش‌تر خواهد بود.
حجت‌الاسلام عباسی‌خراسانی یادآور شد: در فراز «وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ» از خداوند می‌خواهیم، برکات خویش را به‌سوی ما نازل کند؛ ماه رمضان، ماه برکت است چنان‌چه پیامبر(ص) در خطبه شعبانیه، فرمودند: ای مردم!
ماه خدا با برکت و رحمت به‌سوی شما روی آورده‌ است؛ در فراز اول از خداوند خواستیم تا درب‌های فضل و رحمتش را به‌سوی ما بگشاید که در نتیجه آن برکات و رحمات الهی به‌سوی انسان سرازیر می‌شود.
ذات اقدس الهی سرچشمه برکت است
وی گفت: برکت در لغت به معنای استقرار یا افزایش و رشد نمودن یا نیکبختی است؛ چنان‌چه خیری کثیر استقرار یابد و ثابت شود و از طرفی دیگر رشد کند، به آن با برکت گویند، چه برکت مادی باشد و چه معنوی؛ مصادیق برکت در قرآن کریم بسیار است که از جمله آن ذات اقدس الهی است که با عنوان تبارک یاد شده و سرچشمه برکت است، خود قرآن نیز مبارک است و شب قدر نیز از زمان‌های با برکت معرفی شده‌است؛ «إِنَّا أَنزَلْنَهُ فیِ لَیْلَةٍ مُّبَرَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِین؛ که ما آن را در شبی پربرکت ( شب قدر ) فرو فرستادیم، چرا که ما همواره با فرستادن وحی به سوی پیامبران، مردم را هشدار داده‌ایم»، (دخان/ ۳).
حجت‌الاسلام عباسی‌خراسانی یادآور شد: عوامل زیادی سبب نزول برکت در زندگی انسان می‌شود؛ یکی از این عوامل تقواست؛ «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ؛ و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‏‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می‏‌گشودیم ولی (آنها حق را) تکذیب کردند ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم»، (اعراف/۹۶).
وی گفت: عامل دیگر جلب برکت، قرآن و تلاوت قرآن است؛ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع): «الْبَیْتُ الَّذِی یُقْرَأُ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ یُذْکَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ تَکْثُرُ بَرَکَتُهُ؛ اگر در خانه‌ای قرآن خوانده شود، خدا به این خانه برکت می‌دهد»، (کافی، ج‏۲، ص‏۶۱۰)، عامل دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، توجه به عدل است؛ «بِالْعَدْلِ تَتَضَاعَفُ الْبَرَکَاتُ؛ بواسطه عدل برکت زیاد می‌شود»، (غررالحکم، ص‏۴۴۶).
حجت‌الاسلام عباسی‌خراسانی اظهار کرد: عوامل افزایش برکت بسیار زیاد است که به سه مورد اشاره کردیم؛ برخی امور هم سبب می‌شود برکت از زندگی انسان سلب شود، پیامبر(ص) می‌فرمایند: چهار چیز است که اگر در هر خانه‌ای بیاید خدا برکت را از آن خانه برمی‌دارد؛ ۱- خیانت ۲- سرقت ۳- شرب خمر ۴- زنا ۵- قسم ۶- کلک ۷- گناه و دوری از عالم ربانی؛ در این روز از خداوند می‌خواهیم برکات را به زندگی ما نازل کند و ما را از آن‌چه که موجب سلب برکت مادی و معنوی می‌گردد، باز دارد.
رضایت خدا، غایت و هدف انسان‌های مؤمن است
این کارشناس حوزوی عنوان کرد: در فراز «وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ» توفیق رضایت و مرضات باری تعالی را خواستاریم؛ رضایت و خشنودی خداوند، غایت و هدف انسان‌های مؤمن است؛ رضایت الهی تنها از راه بندگی او کسب می‌شود، کسی که از خدا و رسول پیروی کند و مطیع اوامر و نواهی خداوند باشد، خدا از او خشنود و راضی است و او نیز از خداوند خشنود است؛ «رضی الله عنهم و رضوانه ذلک الفوزالعظیم؛ خداوند از آن‌ها راضی است و آن‌ها نیز از خداوند راضی‌اند و این همان رستگاری عظیم است»، امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «رِضَی اللَّهِ سُبْحَانَهُ مَقْرُونٌ بِطَاعَتِهِ؛ رضایت خداوند تعالی، ‌مقرون به طاعت او می‌باشد»، (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۱۸۲).
وی افزود: عابدی از بنی اسرائیل مدت طولانی به عبادت خدا اشتغال داشت، در عالم خواب به او گفته شد: فلان زن از دوستان تو، در بهشت است، وقتی بیدار شد، سراغ آن زن را گرفت تا او را یافت، سه روز او را مهمان خود کرد تا ببیند چه عملی انجام می‌دهد که اهل بهشت شده است.
حجت‌الاسلام عباسی‌خراسانی ادامه داد: ولی دید او یک زن عادی است، شب‎ها که عابد شب زنده‎داری می‎کند، او می‎خوابد، روزها که عابد روزه می‎گیرد، او روزه نمی‎گیرد و در امور دیگر نیز کار خاصی از او مشاهده نکرد تا اینکه به او گفت: آیا غیر از آن چه از تو دیدم، عمل دیگری هم داری؟
او گفت: نه به خدا اعمالم همین است که دیدی!
عابد اصرار کرد که فکر کن و به یاد بیاور که چه عمل نیکی داری، سرانجام زن گفت: من یک خصلت دارم که همواره راضی به رضای خدا هستم؛ اگر در سختی باشم، آرزوی آسانی نمی‎کنم؛ اگر بیمار باشم، آرزوی سلامتی نمی‎کنم و اگر در گرفتاری باشم، آرزوی آسایش نمی‎کنم؛ عابد جریان را دریافت و گفت: سوگند به خدا!
این خصلت، خصلت بزرگی است که بسیاری از داشتن آن عاجزند.
وی گفت: در فراز سوم «وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ» از خداوند می‌خواهیم ما را در میان باغ‌های بهشت جای دهد؛ در واقع از خداوند مسکن بهشتی می‌طلبیم، آن هم نه در هرجایی از بهشت، بلکه در وسط جنات و بهترین مکان و درجه بهشت، اکنون که از خدا خواستیم درهای فضل و رحمتش را به‌سوی ما باز کند و برکات خویش را بر ما نازل کند، تا به رضوان و خشنودی او دست یابیم، از او بهترین و با ارزش‌ترین چیزها را می‌طلبیم که برترین جایگاه در بهشت است؛ امام سجاد(ع) در مناجات «خَمس عَشَر» می فرماید: مرا از آن بندگان خاص و ممتاز خود قرار بده که در میان بهشت خود جای دادی.
حجت‌الاسلام عباسی‌خراسانی با اشاره به فراز «یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ» خاطرنشان کرد: همه این خواسته‌ها را از تو می‌خواهم ای خدایی که دعای شخص مضطر را اجابت می‌کنی، مضطر در لغت به معنای درمانده و ناچار است یعنی کسی که هم راه‌ها بر او بسته‌ شده و چاره‌ای ندارد، خداوند در آیه ۶۲ سوره مبارکه نمل می‌فرماید: «أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ اِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوء»، آن‌گاه که تمام درها به روی انسان بسته‌ می‌شود، تنها کسی که راه‌گشای انسان است و درهای رحمت را به‌سوی او باز می‌کند، ذات اقدس الله است؛ یکی از شرایط استجابت دعا این است که انسان از هرچه غیر او است قطع نظر کند و با حالت اضطرار رو به ‌سوی معبود یگانه آورد و حاجت خویش را از او بطلبد؛ در روایات آمده است که مضطر واقعی حضرت امام زمان(عج) است.
وی گفت: از نکات بیان شده، در می‌یابیم که یکی از رموز استجابت دعا، اضطرار است، به همین دلیل در این روز از ماه مبارک رمضان خدا را با این نام صدا می‌زنیم و از او می‌خواهیم حاجات و خواسته‌های ما را برآورده سازد که در رأس آن‌ها ظهور حضرت ولی عصر(عج) است.
انتهای پیام