تفسیر معاصرانه؛ تفسیری سنتی و ریشه‌دار در چهارده قرن معارف اسلامی

سیدحسین نصر ضمن اشاره به داستان شکل‌گیری کتاب «The Study Quran»، تصریح کرد: این کتاب تفسیر سنتی قرآن است که در چهارده قرن معارف اسلامی و قرآن‌شناسی ریشه دارد و امیدواریم دری را برای مطالعه سنتی قرآن باز کند.
به گزارش ایسنا به نقل از ایکنا، نشست نقد و بررسی نخستین جلد کتاب «تفسیر معاصرانه قرآن» با سخنرانی استاد سیدحسین نصر، استاد دانشگاه جرج واشنگتن، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)؛ غلامرضا ذکیانی، رئیس موسسه حکمت و فلسفه ایران و ان‌شاالله رحمتی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مترجم این اثر، صبح امروز ۱ اردیبهشت‌ در خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
متن سخنان سیدحسین نصر:
بنده خیلی خوشحال هستم که پس از کوشش‌های فراوان آقای دکتر ان‌شاءالله رحمتی و آقای دکتر ملکیان و دیگران که آنها را در این امر مساعدت کردند، جلد اول The Study Quran به زبان فارسی به انتشار رسیده است.
بنده به این دانشمندان محترم و دیگران که سهمی در این کار داشتند تبریک می‌گویم و از درگاه پروردگار متعال برای استادان عزیز طلب توفیق می‌کنم که بتوانند بقیه مجلدات این کتاب را به زبان عزیز مادری ما، فارسی، درآوردند.
بنده لازم می‌دانم چند دقیقه درباره چگونگی پیدایش این کتاب سخن بگویم.
شاید بیست سال پیش ناشر معروف آمریکایی Harper، که هم در انگلستان و هم در آمریکا ناشر خیلی معتبری است و در زمینه ادیان اولین ناشر زبان انگلیسی محسوب می‌شود، کتابی را به نام The Study Bible چاپ کرد.
این کتاب مطالعه و تفسیر و بررسی کتاب مقدس مسیحیان بود، هم عقد عتیق و هم عهد جدید.
این کتاب بسیار مورد استقبال قرار گرفت و به دنبال آن Harper کتاب the study of the Torah یعنی کتاب مقدس یهودی‌ها را درآورد.
البته بیشترش عهد عتیق کتاب مقدس مسیحیان است و آن کتاب هم با موفقیت روبه‌رو شد.
چون Harper خیلی از کتابهای بنده را هم چاپ کرده است، یک روز سرویراستار آنجا با من تماس گرفت و گفت ما تصمیم گرفتیم که کتاب The Study Quran را منتشر کنیم.
من آن دو جلد را، که راجع‌به آیین مسیحیت و یهودی بود، دیده بودم و می‌دانستم جریان از چه قرار است.
مقداری مکث کردم و گفتم خیلی ممنون که به من تلفن کردید، ولی کار من قرآن‌شناسی نیست و کارم فلسفه و عرفان و علوم اسلامی است.
آنها اصرار کردند.
من گفتم بیست و چهار ساعت به من وقت بدهید.
گفتند اگر شما قبول نکنید ما این کتاب را در نخواهیم آورد.
من خیلی ناراحت شدم.
به خانه رفتم.
دعا کردم و به قرآن رجوع و فکر کردم که چگونه از درگاه پروردگار طلب مغفرت کنم؛ اگر روز قیامت بگوید تو کتاب مرا زمین گذاشتی.
در عین حال خودم را لایق چنین کاری نمی‌دانستم.
خلاصه بعد از فکر زیاد قبول کردم و گفتم اگر این کتاب درنیاید، یک نقصی برای شناخت اسلام در غرب خواهد بود، چون دو کتاب اولیه خیلی شهرت پیدا کرده بود و اسلام دین سوم ادیان ابراهیمی است و باید قرآن هم در این مجموعه باشد.
به هر حال من شرطی گذاشتم و گفتم جلدی که مربوط به مسیحیت است، همه نویسندگان مسیحی هستند و جلدی که مربوط به یهودیت است همه نویسندگان یهودی هستند.
بنابراین اولین شرط من این است که همه افرادی که در این کار شرکت خواهند کرد و به واسطه خود من انتخاب خواهند شد مسلمان باشند و شما هیچ اعتراضی به این امر نکنید.
آنها قدری مکث و نهایتاً قبول کردند.
بنده هم خواستم که اولاً طرح شرح و تفسیر آیه‌های مبارکه را تهیه کنم؛ بعد ببینم چه کسانی می‌توانند با من همکاری کنند.
سه کمک‌ویراستار انتخاب کردم: آقای Joseph E.
B.
Lumbard ، آقای Caner K Dagli و خانم دکتر Maria Massi Dakake و آنها سال‌ها با من درس خوانده و به دید من نزدیک بودند و نسبت به جنبه سنتی قرآن و اسلام یک دید داشتیم.
آنها هم پذیرفتند و این گروه اولیه تشکیل شد.
من کار را تقسیم کردم؛ سی جزء قرآن را بین این سه نفر تقسیم کردم؛ به نحوی که هر کدام مسئول یکی از ده جز قرآن باشند.
بعد با هم نظراتشان را رد و بدل کنند تا یکرنگی در ترجمه وجود داشته باشد و سپس این خروجی به من برمی‌گشت و تصحیح می‌کردم و نظر نهایی را می‌دادم.
از لحاظ شرح هم تصمیم گرفتیم که فقط از شروح سنتی استفاده کنیم؛ ولی نه فقط شیعه و سنی، بلکه از تمام مکتب‌های سنتی اسلام شامل شیعه، سنی، کلامی، عرفانی، فلسفی و انواع و اقسام تفاسیر که از تاریخ اسلام نوشته شده است بهره ببریم؛ از تفسیر امام صادق(ع) گرفته تا تفسیر المیزان علامه طباطبایی و از این نظر تمام چهارده قرن تاریخ اسلام را در بر می‌گرفت.
حتی اشاره به خود احادیث و تفاسیر اولیه قرآن، که جزء به جزء وجود داشت و حتی قبل از امام صادق(ع) بود، هم در دستور کار قرار گرفت.
البته بسیاری از احادیث پیامبر اکرم(ص) تفسیر آیات مبارکه قرآن است.
ما همه اینها را جمع کردیم.
چهل تفسیر مهم از قرطبی، زمخشری، طبرسی، ابن عربی ملاصدرا و انواع و اقسام تفاسیر مختلف را جمع و کار را شروع کردیم.
چون کار خیلی سنگین بود، من از دانشمندان جوان دیگر، دکتر محمد رستم، خواهش کردم به گروه بپیوندند.
این چهار نفر استادان دانشگاه‌های مختلف هستند.
ایشان سر کلاس من نبود، ولی با من درس خوانده بود و یک دید داشتیم و می‌توانستیم با هم همکاری کنیم.
این کار ده سال طول کشید و در طول این ده سال نه فقط یک ترجمه جدید از قرآن کریم داده شد، که سعی کردیم کار را به انگلیسی روان و سنتی و ریشه‌دار و شکسپیری ارائه کنیم و برای تفاسیر هم از تفاسیر معروف عربی و فارسی استفاده کردیم و شرح‌ها نوشته شد و موازی با این بنده از چهارده پانزده دانشمند مختلف از تمام دنیا خواهش کردم که یک مقاله راجع‌به یک جنبه از جوانب قرآن، که من تعیین کرده و با ویراستاران دیگر مشورت کرده بودم، بنویسند.
عمداً اندیشمندانی را از تمام دنیا انتخاب کردیم؛ از جنوب شرق آسیا گرفته تا کالیفرنیا.
از دور دنیا افرادی را انتخاب کردیم، ایرانی، عرب، آمریکایی، اروپایی، مالزیایی، اندونزیایی و از ممالک مختلف هم دانشمندان مرد و هم دانشمندان زن.
برخی که خیلی معروف بودند مثل شیخ الازهر که مهم‌ترین عالم جهان تسنن هستند در این بخش مقاله دارند.
همچنین دوست عزیز بنده دانشمند بسیار فرهیخته و برجسته، آیت‌الله محقق داماد، هم مقاله‌ای نوشتند؛ یعنی دو تن از شخصیت‌های خیلی برجسته عالم تسنن و تشیع آنجا مقاله دارند تا دانشمندان جوانی که برجسته هستند و شناخته نشده‌اند.
به هر حال این بخش قسمت جداگانه‌ای است که خودش کتابی می‌شود و این مقالات راجع‌به جوانب مختلف قرآن صحبت می‌کنند.
من سوره فاتحه را شرح کردم.
البته با تمام ویراستاران مشورت می‌کردم و نظر آنها را هم می‌خواستم؛ بقیه بخش‌ها را اول آنها شرح کردند و بعد تصحیح نهایی‌اش با بنده بود و مسئولیت هر اشتباهی را که ممکن است رخ داده باشد قبول می‌کنم و بعد مقدمه‌ای درباره چگونگی نوشته شدن این اثر و اهمیت آن نوشتم.
از لحظه‌ای که کتاب منتشر شد خیلی سریع در آمریکا با استقبال مواجه شد و الان اکثر دانشگاه‌های آمریکا در درس‌های قرآن‌شناسی و اسلام‌شناسی و ادیان ابراهیمی و غیره که ارتباطی با قرآن دارد از این ترجمه استفاده می‌کنند.
بدون شک در حوزه‌های علمی اولین ترجمه قرآن که به کار برده می‌شود The Study Quran است.
بعد خیلی سریع در جاهای دیگر نفوذ کرد و در جهان اسلام به دو زبان ترکی و فارسی در حال ترجمه است و دانشمندان در هندوستان هم به زبان مالایالام در حال ترجمه کتاب هستند و امکان دارد که به زبان‌های فرانسه و اسپانیولی ترجمه شود.
چند نفر برای من نوشتند و من هم به Harper ارجاع کردم، چون وقت این کار را ندارم.
در پایان امیدوارم که این خدمت ناچیز به کلام خداوند مورد تأیید و قبول او قرار گیرد و خدمت ناچیزی برای بیان عظمت بیکران و بی‌نهایت قرآن کریم باشد.
هر تفسیری از قرآن و هر ترجمه‌ای ناقص است: گر بریزی بحر را در کوزه‌ای/ چند گنجد قسمت یک روزه‌ای.
قرآن یک بحر بی‌نهایت است و باید با نهایت تواضع با آن روبه‌رو شد.
امیدوارم اقلاً The Study Quran دری برای مطالعه سنتی قرآن باز کند.
ما تمام تفاسیر جدید، از سرسید احمد خان و اسکندرانی گرفته تا دوران جدید، را کنار گذاشتیم.
این تفسیر سنتی قرآن است که در چهارده قرن معارف اسلامی و قرآن‌شناسی ریشه دارد؛ ولی ما کلیتش را در نظر گرفتیم که فقط شامل یک مکتب نباشد،بلکه شامل دیدگاه‌های مختلف باشد و هم از تفاسیر سنی و شیعی و هم تفاسیر تاریخی عرفانی فلسفی و غیره استفاده کردیم.
در پایان دوباره از آقای ان‌شاالله رحمتی و آقای دکتر ملکیان و دیگرانی که در به وجود آوردن این اثر سهیم بودند تشکر می‌کنم و از درگاه پروردگار متعال سپاسگزارم که این توفیق را به ما داد تا بتوانیم این اثر را به پایان برسانیم.
انتهای پیام