سنت‌های 13 فروردین در هگمتانه؛ از پخت کوفته تا بخت‌گشایی در کنار شیر سنگی+تصاویر
سیزدهمین روز فروردین در ایران باستان "روز باران" بوده و اهمیت ویژه‌ای داشته است؛ روزی که مردم برای گرامیداشتش به دل طبیعت رفته و در کنار پخت غذای محلی، آیین‌های سنتی زیبایی را اجرا می‌کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، سیزده فروردین از دیرباز روز آشتی با طبیعت بوده و مردم ایران باستان به شکرانه پشت سر گذاشتن روزهای سرد و تیره زمستان پس از 12 روز جشن و دید و بازدید نوروز در روز سیزدهم به دشت و صحرا می‌رفتند.
در ایران باستان روز سیزدهم "تیر" نام داشته و روز باران بوده زیرا پارسیان اعتقاد داشتند که در این روز "پری باران" بر "آپوش" دیو خشک‌سالی پیروز شده و آن را مبارک و فرخنده می‌دانستند برخلاف باور غلطی که 13 فروردین را نحس می‌دانند.
مردمان ایران در این روز با حضور در دشت و صحرا خداوند یکتا را به شکرانه فرارسیدن فصل زندگی سپاس گفته و طلب باران می‌کردند؛ روزی که در فرهنگ قدیم ایران "سیزده به در" نام گرفته است.
این روز با سنت‌هایی همراه بوده که هنوز برخی از آن‌ها رایج است و خانواده‌ها با حضور دل طبیعت ضمن گذراندن اوقاتی خوش به احیای سنت‌ها اقدام می‌کنند.
در کهن دیار همدان هم آیین "13 به در" اجرا می‌شده و باوجود گذشت قرن‌ها هنوز پابرجاست؛ سنت‌هایی چون گره زدن سبزه و انداختن به آب برای برآورده شدن آرزوها.
کوفته غذای ویژه "سیزده به در " در همدان
کارشناس مردم‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان دراین‌باره گفت: "13 به در" رسم و سنتی ملی است و در همه شهرهای کشور اجرا می‌شده، اما در برخی موارد مانند غذا یا بازی آن روز متفاوت بوده است.
فریبا نعمتی در گفت‌وگو با "تسنیم" افزود: مردم استان همدان از دیرباز باوجود سردی هوا مانند دیگر شهرها در این روز از خانه بیرون زده، به دشت و صحرا یا باغ خود رفته و شادمانی می‌کردند.
وی بیان کرد: غذای روز سیزده در همدان نوعی کوفته بوده که با لپه تهیه می‌شده و داخلش تخم‌مرغ آب پز، پیاز، گردو و گوشت می‌گذاشتند.
نعمتی گفت: این کوفته به کوفته همدانی‌ها شهرت دارد و سالی یک‌بار و مخصوص روز 13 فروردین در شهرها و روستاهای استان پخته می‌شده و هنوز هم برخی کدبانوها آن را تهیه می‌کنند.
سنت‌های زیبای نوروزی در پایتخت تاریخ و تمدن ایران؛ از"کوسه گلین" تا" سمنوپزان"
کارشناس مردم‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان مطرح کرد: 13 به در فرصتی برای دید و بازدید مجدد با فامیل بوده و نواختن ساز محلی و انجام بازی‌های بومی در این روز انجام می‌شده است.
نعمتی گفت: خوردن خوراکی‌های دست‌پخت بانوی خانه مانند عدس و گندم بو داده یا نقل، نخود و کشمش در این روز مرسوم بوده نه مانند امروز که شیرینی و آجیل از بیرون خریداری می‌شود.
وی بیان کرد: گره زدن سبزه به نیت باز شدن بخت یا بچه‌دار شدن از دیگر رسوم این روز بوده و موقع گره زدن نیت می‌کردند تا 13 فروردین سال آینده ازدواج کنند یا افرادی که طالب فرزند بودند به هر تعداد که فرزند می‌خواستند به همان عدد گره می‌زدند.
بخت‌گشایی با سوار شدن بر شیر سنگی
از رسم‌های دیرینه 13 فروردین بخت‌گشایی بوده و هر شهری روشی برای این کار داشته است؛ دختران شیرازی، شب سیزده نوروز، نخ تابیده هفت رنگ ابریشمی را به کمر خود می‌بستند و صبح روز سیزده، پیش از طلوع آفتاب از پسربچه نابالغی می‌خواستند تا گره آن را باز کند تا بخت‌شان گشوده شده و به خانه شوهر روند.
در ساری، دختران صبح سحر از خواب بلند می‌شدند و به کنار نزدیک‌ترین جوی آب خانه‌شان می‌رفتند و هفت بار از آن می‌پرند.
هر بار که از روی جوی می‌پریدند با خود می‌گفتند: «سال دیگر، خونه شوهر»
در اهواز دختران برای بخت‌گشایی صبح زود سیزده یک کوزه سفالین پر از آب شب‌مانده را پای در اتاق یا حیاط خانه می‌شکستند و دختران خراسانی به هنگام سبزه گره زدن رو به قبله می‌نشستند و بعد از آن که نیت می‌کردند، می‌گفتند: «سیزده به در، چارده به تو، سال دگه، خنه‌ی (خانه) شو، هاکوت کوتو، هاکوت کوتو.» سپس مقداری شیرینی در پای سبزه‌ای که گره زده بودند؛ ریخته و از آنجا دور می‌شدند.
در همدان هم دخترها پس از بازگشت از صحرا، به نیت بخت‌گشایی و یافتن شوهر بر مجسمه شیر سنگی معروف همدان سوار شده و به سر و تنش، شیره می‌مالیدند.
البته این کارها به دلیل خرافه بودن امروزه منسوخ شده و کمتر پیش می‌آید که فردی به انجام آن‌ها پایبند باشد.
به گزارش تسنیم، هرچند امروزه بسیاری از سنت‌های "سیزده به در" کمرنگ شده و اجرا نمی‌شود، اما رفتن به طبیعت جزء جداناپذیر این روز است و در بین مردم محبوبیت دارد.
سنت‌های سیزده هرچه باشد مهم نیست؛ مهم این است که این روز فرصتی برای پیوند زندگی مدرن و ماشینی با طبیعت است؛ طبیعتی که امانتی در دست ما است و باید آن را به نسل‌های آینده بسپاریم.
گزارش از سمیه مظاهری
انتهای پیام/
