اردوغان٬ نقطه ضعف و قوت همزمان آکپارتی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ فردا در ترکیه٬ در شرایطی انتخابات شهرداری‌ها و شوراهای 81 استان این کشور برگزار می‌شود که رجب طیب اردوغان در مقام رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس نظام سیاسی ریاستی کشورش همچون یک سازمان‌دهنده حزبی و انتخاباتی حرفه‌ای عمل می‌کند و در تمام کمپین‌های انتخاباتی٬ به گونه‌ای رفتار می کند که گویی مهم‌ترین و اصلی‌ترین کار او٬ سخنرانی تهییج احساسات تحریک مردم و ایفای نقش یک موتور پیشران برای حزب و انتخابات است.
بگذارید برای روشن‌تر شدن مطلب٬ به چند نمونه از مهم‌ترین کارها و شگردها و ویژگیۀای رفتار انتخاباتی اردوغان اشاره کنم که الزاما همه‌ی آنها سلبی نیستند و برخی از این ویژگی‌ها٬ می توانند ایجابی نیز تلقی شوند:
1.اردوغان از لحاظ جسمی و روحی٬ انرژی فراوانی برای سفر و سخنرانی دارد.
او ابایی از پروازهای مداوم و طولانی و سفرهای جاده‌ای ندارد و ترجیح می‌دهد شخصا به تمام 81 استان ترکیه سفر کند و در برخی استان‌ها نیز صرفا به سخنرانی در مرکز استان٬ اکتفا نمی‌کند.
2.
اردوغان حافظه بسیار قدرتمندی دارد و در تمام سخنرانی‌های خود از این حافظه قوی به شکل جدی استفاده می کند.
او به هر شهری که می‌رود یت اشعاری مرتبط با ویژگی‌های آن شهر یا شعرای آن شهر قرائت می کند سپس به نام دانشمندان٬ نخبه‌ها و چهره‌های برتر آن شهر یا منطقه اشاره می‌کند و در ادامه به شکل دقیق٬ آمار و ارقام مرتبط با خدمات حزب عدالت و توسعه در آن شهر یا استان را به شکل دقیق و با جزئیات بیان می‌کند.
ارقامی که حتی از روی کاغذ هم خواندن آنها مشکل است اما اردوغان همه را یکجا تکرار می‌کند و تکرار این آمارها و قدرت‌نمایی با چنین حافظه‌ای٬ بر اذهان مردم تاثیر می‌گذارد.
3.
در ادبیات سیاسی و فضای سیاسی ترکیه٬ برخورداری از توانایی فصاحت و بلاغت و سخنرانی‌های قوی و اثرگذار به یکی از ویژگی‌های الزامی و حیاتی برای رهبران سیاسی تبدیل شده است و رهبری که توان ارائه یک سخنرانی خوب٬ اثرگذار و هیجانی نداشته باشد٬ در ترکیه شانس کمی برای جلب آرای گسترده مردم دارد.
این مسئله باعث شده که چنین چیزی به عنوان یکی از مهمترین ویژگی‌های سیاسی اردوغان و حزب عدالت و توسعه تلقی شده و از آن بهره بگیرد.
گاهی اردوغان در طول روز در چند جا سخنرانی می‌کند و معمولا در تمام دوره‌های انتخابات پس از ساعات پایانی شمارش رای‌ و ارائه سخنرانی مشهور بالکُن٬ اردوغان صدایش به شدت گرفته است و نمی‌تواند به راحتی صحبت کند.
او به زبان مردم سخن می‌گوید و در انتخابت کلمات و اصطلاحات٬ وسواس به خرج می‌دهد و صد البته این‌ها همه هنر شخص او نیست و تیم قدرتمندی برای تنظیم این سخنرانی‌ها٬ فعالیت می‌کند.
4.اگر چه شیوه و لحن سخنرانی اردوغان برای اغلب مردم ترکیه دلنشین و جذاب است اما از حق نباید گذشت که او در سخنرانی‌هایش به شکلی به مخالفین و رقبای خود می‌تازد که نسبت و انطباقی با انصاف و عدالت ندارد.
اردوغان در مورد مخالفین و رقبای خود٬ ادبیات تند٬ تحقیرآمیز و تهدیدآمیز به کار می‌گیرد و ابایی از طرح اتهامات مختلف ندارد.
او صفاتی برای مخالفین و رقبای خود انتخاب می‌کند که در اذهان جا بیفتد و در واقع برای شکست آنان از شیوه‌های جنگ روانی و کنترل ذهنی بهره می‌گیرد .
ناگفته نماند دستگاه قضا در ترکیه تاکنون حتی یک بار به شکایت رقبا و مخالفین اردوغان پاسخ نداده و از او در مورد طرح اتهام و ارائه سخنرانی‌های تند و توهین‌آمیز بازخواست نکرده است.
این در حالی است که خود اردوغان و تیم مشاورین حقوقی او در نهاد ریاست جمهوری٬ علیه بسیاری از فعالان سیاسی کشور به اتهام ارائه سخنرانی‌های توهین‌آمیز علیه رئیس جمهوری٬ طرح شکایت و اقامه دعوا کرده‌اند.
5.اردوغان٬ فقط یک رهبر حزب نیست.
او در عین حال٬ به تنهایی یک حزب و یک رسانه است و به خوبی می‌توان فهمید که قدرت و اختیارات در کنار حمایت هواداران و استعداد و تجربه٬ از اردوغان٬ چهره‌ای اثرگذار ساخته است.
ممکن است در نگاه اول این نقش‌ها و توصیف‌های مثبت و ایجابی ارزیابی شوند اما واقعیت این است که از یک رئیس‌جمهور انتظار بالاتری می‌رود.
یکی از بدیهی‌ترین ویژگی‌های یک رئیس جمهور٬ حفظ ثبات٬ آرامش و امنیت کشور و مسئول بودن در برابر تمام شهروندان ترک کشور است.
اما اردوغان به شدت به شکل حزبی و جانب‌گرایانه عمل می‌کند و تمام کسانی را که دور از تفکرات سیاسی حزب عدالت و توسعه و منش و روش زندگی فرهنگی و اجتماعی این حزب هستند٬ از دایره خودی ها بیرون می‌راند.
اردوغان٬ نقطه ضعف و قوت همزمان
گفته شد که فصاحت و بلاغت و ارائه سخنرانی های هیجانی و حماسی از مهم‌ترین ویژگی‌های اردوغان در مقام رهبری حزب عدالت و توسعه است.
اما این ویژگی خیلی وقت ها کار دست آکپارتی داده است.
به این معنی که مذاق هواداران محافظه کار به سخنرانی‌های او عادت کرده و اغلب مسئولین و روسای شاخه های استانی آکپارتی در 81 استان کشور همواره با این مشکل مواجه می‌شوند که اگر سخنران انتخاباتی٬ فردی غیر از اردوغان باشد٬ مردم تمایل چندانی به حضور ندارند و همه توقع دارند که از خود اردوغان به تمام 81 استان کشور سفر کند.
البته مسئله فقط سخنرانی نیست.
مسئله اینجاست که قدرت حزب و حکومت در دست خود اردوغان است و هیچ کدام از دیگر مقامات و چهره‌های حزب عدالت و توسعه و بزرگان این حزب٫ به اندازه اردوغان قدرت٬ محبوبیت٬ کاریزما و اعتبار ندارند و این یکی از مهم‌ترین پاشنه آشیل‌های حزب حاکم در ترکیه است.
فاصله کارآمدی شخص اردوغان و حزب عدالت و توسعه٬ یکی از ویژگی‌های سیاسی خاص آکپارتی است که موجب تقویت نگرانی در مورد آینده حزب و نتایج انتخابات می‌شود.
چرا که نظیر فعالیت مداوم و سخت و پویایی اردوغان را فقط باید در چند فرد حلقه‌ی نزدیک اردوغان مشاهده کرد و باید این واقعیت را پذیرفت که اساسا بخش قابل توجهی از مقمامات عالیرتبه و به ویژه کادرهای مسئول شاخه‌های استانی٬ به امید کسب نتیجه زا فعالیت خود اردوغان٬ دست بر دست می گذارند و هیچکدام از انها به اندازه او کار و فعالیت نمی‌کنند.
شواهد نشان می‌دهد که در شرایط فعلی اگر مشکلی برای اردوغان پیش بیاید٬ پیدا کردن یک جایگزین و رهبر قدرتمند برای این حزب دشوار است.
به عبارتی روشن٬ اگر چه اردوغان با توانمندی ها و فعالیت مداوم خود٬ آکپارتی را به اوج رسانده و بسیاری از تهدیدات را رفع کرده است اما در عین حال٬ زمینه را برای آن فراهم نکرده که دیگران هم در قد و قامت رهبر و لیدر رشد کنند و این مساله می تواند در میان‌مدت٬ برای آکپارتی مشکلات بزرگی به وجود بیاود.
اردوغان نه تنها جایگزین و لیدر تربیت نکرده بلکه راه بر طرح انتقادات جدی و کارساز هم بسته است و امروزه در حزب عدالت و توسعه٬ پس از نسل کادرهای موسس همچون عبدالله گل٬ بلنت آرنچ٬ علی باباجان و چهره‌های مهمی مانند بشیر آتالای٬ مهمت علی شاهین و دیگران٬ جوانانی به میدان آمده‌اند که برای انتقاد از اردوغان و تلاش برای تغییر برخی تصمیمات او٬ از قدرت٬ تجربه٬ دانش و جسارت بالا٬ برخوردار نیستند.
محمد علی دستمالی کارشناس مسائل سیاسی ترکیه